18 İyul 2016 / 08:50
Qiyamla bağlı müdhiş iddialar var, kütləvi həbslər davam edir; ABŞ və Gülənin əl izləri axtarılır; Putin olayla bağlı Ərdoğana telefon açdı...
15 iyul gecəsi Türkiyə xalqı şok yaşadı. 3 minə yaxın hərbiçinin iştirakı ilə hərbi çevriliş cəhdi baş verdi. Lakin türk xalqının iradəsi ilə qiyamçılar niyyətlərini həyata keçirə bilmədilər.
15 iyulda yüzlərlə insan həyatını itirdi, yaralandı və minlərlə şəxs həbs edildi. Hadisə ilə bağlı konkret rəqəm söyləmək mümkün deyil. Çünki hər keçən an ölü və yaralıların sayının çox olması barədə yeni xəbərlər yayılır, həbs edilənlərin sayı isə artmaqdadır.
Artıq şübhəli şəxs qismində 6 mindən çox şəxs saxlanılıb. Bu barədə Türkiyənin ədliyyə naziri Bekir Bozdağ məlumat verib. Həbs edilənlər arasında ilkin dindirmədən sonra sərbəst buraxılanlar da var. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın tətildə olduğu Marmarisin hadisə gecəsi bombalanması qiyamın nə qədər ciddi olduğuna bir işarə idi. Onun dili ilə desək, dəqiqələr Türkiyə rəhbərini ölümdən ayırıb.
Hadisənin ilk günü Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev qardaş ölkədə baş verənləri türk xalqına qarşı cinayət kimi qələmə verərək, çevriliş cəhdini kəskin şəkildə pisləyib. Dünyanın güc mərkəzləri hesab olunan dövlətlər də birmənalı şəkildə AKP hökumətinin yanında olduqlarını bəyan ediblər. Rusiya prezidenti Vladimir Putin türkiyəli həmkarına zəng edərək başsağlığı verib və dövlətin konstitusion quruluşuna qarşı fəaliyyətin yolverilməzliyi ilə bağlı ölkəsinin prinsipial mövqeyini ifadə edib.
Dünən qiyam yatırılandan sonra Yunanıstana qaçaraq sığınacaq istəyən 8 türk hərbçinin taleyinə aydınlıq gəlib. İçərisində 8 qiyamçının olduğu türk helikopteri geri qaytarılıb. Türkiyənin cənubundakı “İncirlik” hərbi bazasının komandanlığı da dövlət çevrilişinə cəhddə iştirak ittihamı ilə həbs edilib. Hərbi Hava Qüvvələri bazasının komandanlığı Adana vilayətinin cənub hissəsində saxlanılıb. Məlumatda bildirilir ki, hərbi bazanın rəhbəri ilə yanaşı, daha 10 yüksək rütbəli zabit saxlanılıb. Saxlanılan hərbiçilər arasından ittihamları qəbul etməyənlər də var. Həbs olunan generallardan Bülent Çolak, Kamil Haluk, Zafer Oğretici, Arif Bakır bildiriblər ki, xain deyillər.
Qiyamın lideri kimi təqdim edilən Akın Öztürk də bəyanatla çıxış edərək, cinayətin təşkilatçılarının adlarını açıqlayıb. O, bildirib ki, Ali Hərbi Şuranın üzvü kimi, qiyamın əvvəlindən axırına kimi Baş Qərargah rəisi Hulusi Akarın yanında olub və hərəkətlərini onunla koordinasiya edib.
Qiyamın baş verdiyi gecə ilk əsir götürülən və hadisənin səhərisi günü azad edilən Türkiyə ordusunun Baş Qərargah rəisi Hulusi Akarın boğazındakı ip izləri onun işgəncələrə məruz qalması faktını üzə çıxarıb. H.Akar girov götürülməsi və başına gələnlərlə bağlı geniş açıqlama verib. Özünə ən yaxın zabit heyəti tərəfindən girov götürüldüyünü deyən Akar bildirib ki, qiyamçılar dövlət çevrilişi sənədini ona imzalatmaq istəyiblər. Hətta “bunu imzalasanız, həyatınız təhlükədə olmaz” deyə xəbərdarlıq da edilib. H.Akar ona silah çəkdiklərini, müqavimət göstərməyə çalışanda isə dava düşdüyünü deyib. Boynundakı göyərti izləri də bu zaman olub.
İyulun 17-dən etibarən qiyam zamanı həlak olanların son mənzilə yola salınmasına başlanılıb. Ölkədəki 85 min məsciddə şəhidlərin ruhuna dualar oxunub. Prezident Ərdoğan da şəhidlərin cənazə namazına qatılıb. Şəhidlərin üzəri Türkiyə bayrağı ilə örtülmüş cənazələri onların doğulduqları vilayət və şəhərlərə aparılaraq torpağa tapşırılır. Cənazələrin son mənzilə yola salınması mərasimi vətəndaşların böyük izdihamları ilə müşayiət olunur. Cənazə namazındakı çıxışında Ərdoğan xalqı meydanlardan çəkilməməyə çağırıb. Ölkə başçısı deyib ki, bu, 12 saata həll olunacaq məsələ deyil.
***
Qeyd edək ki, qiyamın baş verdiyi andan başlayaraq, hadisə ətrafında müxtəlif iddialar səsləndirilir. Hərbi çevrilişdə Amerikanın, o cümlədən, ABŞ-da yaşayan Fətullah Gülənin əlinin olduğu deyilir. Bunu Ərdoğan xalq qarşısında çıxışı zamanı Gülənin geri alınması ilə bağlı Amerikaya etdiyi müraciətdən də üstüörtülü sezmək olur. Doğrudur, Gülən və tərəfdarlarının açıqlamalarında bu inkar edilsə də, aktuallığını itirmir. Bundan əlavə, Ərdoğan hökumətinin qiyamla şou düzəltdiyi, əslində isə əvvəlcədən qiyamdan xəbərdar olması barədə də müdhiş iddialar var. Bu fikrə inananlar azlıq təşkil edirlər.
Hazırda Türkiyədə istirahətdə olan politoloq Elxan Şahinoğlu hərbi çevrilişin əvvəlcədən gözlənilmədiyini bildirdi: “Türkiyədə böyük əksəriyyət hərbi çevrilişin baş verəcəyini gözləmirdi. Kimsənin ağlına da gəlməzdi ki, PKK ilə qanlı mübarizə getdiyi dövrdə orduda bir qrup zabit çevriliş planlaya bilər. Onsuz da AKP hökuməti ”Balyoz" və “Ergenekon” əməliyyatları ilə ordunu xeyli zəiflətmişdi. Bundan sonra Ərdoğana çətin olacaq. Əlbəttə, çevriliş yatırıldı, Ərdoğan üstünlük qazandı, ancaq ordu içində başlayacaq kütləvi həbslər də Türkiyədə növbəti gərginliyə yol açacaq. İşin içində Fətullah Gülənin olub-olmadığını söyləmək çətin olsa da, Nur camaatı ilə əlaqədə şübhəli bilinənlərin həbslərinin sayı artacaq. Ərdoğan qiyamçı hərbçilər üzərində qələbədən sonra əlini gücləndirməyə çalışacaq, bu isə Türkiyə içində qarşıdurma nöqtələrini artacaq.
Bu cür qarışıqlıqda PKK və İŞİD öz çirkin məqsədlərini həyata keçirməyə çalışacaq. Ancaq 15 iyul hadisəsinin tarix kitablarına yazılacağını da qeyd etmək lazımdır: Türkiyə tarixində ilk dəfə hərbi çevrilişin qarşısı alındı, sadəcə, qardaş qardaşı öldürdü, bu da tarixə qara ləkə kimi düşdü. Türkiyədə bundan əvvəlki hərbi çevrilişlərdə hansısa generalın ağlına parlament binasını bombalamaq kimi “düşüncə” gəlməmişdi. Yunanıstanla savaşan Atatürkün ordusundakı zabitlərin uğursuz çevrilişdən sonra helikopterlə Yunanıstana qaçmaları da Atatürk prinsipləri ilə uyuşmur. Atatürk ideyalarının bərpası uğrunda hərbi çevriliş etdiklərini irəli sürən qrup parlament binasını dağıtmaqla, qardaşlarına atəş açmaqla bir daha Atatürk prinsiplərinə zidd getdilər. İndiyə qədər olan hərbi çevrilişlərdə xalqın dirənişi də baş verməmişdi. Bundan sonra Türkiyədə hərbi çevriliş planlayanlar bilməlidirlər ki, qarşılarında yalnız hökuməti və polisi görməyəcəklər, qarşılarına xalq kütlələri də çıxacaq".
E.Şahinoğlu qiyamın arxasında Amerikanın dayandığı barədə iddialara da toxundu: “Uğursuz hərbi çevrilişin arxasında ABŞ-ın olduğunu düşünmürəm. Bu Vaşinqtonun nəyinə lazımdır? Doğrudur, Vaşinqtonun Ərdoğanın avtoritar idarəetməsindən xoşu gəlmir. Əgər hərbi çevriliş baş tutsaydı, bu Türkiyədə vətəndaş müharibəsinə yol açacaqdı, qardaş ölkənin İraq və Suriyadan fərqi olmayacaqdı. Ankara ABŞ-ın strateji tərəfdaşıdır. ABŞ-ın Türkiyədə hərbi bazaları var. Türkiyədə Suriyadakına bənzər xaos Amerikanın Türkiyədəki mövqelərini zəiflədəcək. Ona görə də hesab etmirəm ki, Vaşinqton türkiyəli hərbçiləri çevrilişə həvəsləndirib”.
Politoloq Gülən müəmmallarından da söz açdı: “İnanmıram ki, çevrilişdə iştirak edənlərin tamamı Fətullah Gülənin nəzarətində olub və ya ona itaət ediblər. Çevriliş edənlər nəyə görə özlərinin və ailələrinin həyatlarını Amerikada gizlənən Gülənə görə riskə atmalıydılar? Böyük ehtimalla, generallar şəxsi səbəblərdən çevrilişə əl atıblar. Düşünüblər ki, bu yolla Ərdoğandan və onun siyasətindən qurtula bilərlər. Başqa səbəb o ola bilərdi ki, həmin zabitlər vaxtından əvvəl istefaya göndərilmək istəməyiblər. Gülənə gəldikdə, Vaşinton onu Ərdoğana təhvil verməsə, iki ölkə arasındakı münasibətlər daha da soyuyacaq və bu, Ankaranın daha çox Moskvaya yaxınlaşmasına rəvac verəcək”.
Müsahibimiz Ərdoğanın şou düzəldiyi barədə fikirlərin hakim olduğunu söylədi: “Azərbaycanlı ekspertlərin və siyasilərin bir hissəsində belə bir hiss var ki, çevriliş şou idi. Türkiyədə müzakirə apardığım insanların çoxunda da eyni hiss var. Mənə də elə gəlir ki, Ərdoğan orduda hansısa narazılıqdan əvvəlcədən xəbərdar olub. Çünki yüzlərlə zabit aylardır çevriliş planı hazırlayır, haradasa görüşürlər, fikir mübadiləsi aparırlar və bundan Milli İstihbarat Təşkilatının xəbəri yoxdur. Daxildə yüzlərlə insanın çevriliş müzakirələri kənara sızmalıydı. Ərdoğan çevrilişsiz bütün istəklərini qısa müddətdə həyata keçirə bilməzdi, indi isə əli xeyli güclənib. Bir başqa şübhə isə ondan ibarətdir ki, çevriliş günü minlərlə hakim və prokuror dərhal işdən çıxarıldı. Bir gündə bu qədər adamın Gülənlə və ya çevrilişi planlayanlarla əlaqəsi necə üzə çıxdı? Demək, işdən çıxarılanların siyahısının çevrilişdən əvvəl tərtib olunduğu şübhəsi var. Bir sözlə uğursuz çevrilişlə bağlı sualların sayı çox olduğundan bunun şou olduğuna inananların sayı az deyil. Ancaq bütün hallarda Ərdoğan özünə qarşı belə bir oyuna imkan verməzdi. Çünki bu ölkəni və özünün həyatını riskə atmağa bənzəyərdi. Ərdoğan həyatı ilə rus ruleti oynamazdı.
Türkiyənin rəsmiləri Rusiyanın hərbi təyyarəsinin də məhz hazırki çevrilişçilər tərəfindən vurulduğunu bildirirlər. Başqa sözlə, hərbi çevrilişi planlayanlar əvvəlcə Ankara ilə Moskvanın əməkdaşlığını pozmaq istəyiblər və buna Ərdoğan Putindən üzr istəyənə qədər nail olublar. Bu iddiada həqiqət payı odur ki, Türkiyədə çevrilişin əsas qüvvəsi məhz hərbi hava qüvvələrində cəmləşmişdi. Əgər həqiqətən Rusiyanın təyyarəsini vurmaq çevrilişçilərin və onların arxasındakı Fətullah Gülənin planı olubsa, niyə həmin zaman Ərdoğan bunun üstünü açmadı, daxildə komissiya yaradıb məsələni özü üçün aydınlaşdırmadı. Əksinə, sərhədi pozan təyyarənin vurulmasına haqq qazandırdı, baş nazir Əhməd Davudoğlu isə ”təyyarəni vurmaq əmrini mən vermişəm" kimi açıqlamanı səsləndirdi? Ankara bununla sanki bir daha Moskvadan üzrxahlıq edir ki, sizin təyyarəni biz yox, bizim daxili düşmənlərimiz vurub. Görək buna Kreml nə deyəcək? Görünür, Ərdoğan uğursuz hərbi çevrilişlə iki dovşan vuracaq, birincisi, orduda və idarəetmə sistemində təmizlik işlərini gücləndirəcək, ikincisi, Moskva ilə daha çox yaxınlaşmağa çalışacaq. Ancaq Ərdoğan daha əvvəlki kim rahat işləyə də bilməyəcək. Hər zaman arxasına baxacaq. Bu hadisə Ərdoğana həm də onu anlatmalıdır ki, o çoxluğun səsinə güvənərək Cümhurbaşqanlığı müddətini uzatmaq istəsə, daxildə və xaricdə onun idarəetməsindən yorğunluq artacaq. Ərdoğan özünə varis seçib bir müddət sonra hakimiyyətdən getsə, bu, Türkiyənin xeyrinə olar, gələcək şəxs doğru və ya yanlış siyasət yürüdə bilər. Ancaq önəmlisi, yeni nəfəsin Türkiyə siyasətinə daxil olmasıdır. Məsələn, Binəli Yıldırım baş nazir olaraq ilk gündən ölkəsi üçün vacib addımlar atıb, qonşularla münasibətlərin normallaşması siyasətinə baş vurub, iqtisadiyyatı dirçəltməyə çalışır. Fikrimcə, yaxın perspektivdə Ərdoğanı Cümhurbaşqanlığı görəvində Yıldırım layiqincə əvəz edə bilər. Ancaq əlbəttə ki, buna Türkiyə vətəndaşları qərar verməlidir".
Politoloq Hikmət Hacızadə ordunun qiyamını dəstəkləməyin mümkünsüz olduğunu qeyd etdi: “Bu qiyam nə ordu, nə xalq tərəfindən dəstəklənib. Burada Ərdoğanın da günahı var. Onun siyasəti bəzi hissədə avtoritardır. Özünə dörd tərəfdə düşmən yaradıb. Amerika tərəfindən bunun təşkili mənasız iddialardır. ABŞ təşkil edən hadisələr belə bitmir. Orada Amerikanın dəsti-xətti görünmür. Gülənin qiyamda iştirakı ilə bağlı sübutlar varsa, ortaya qoysunlar. Belə hadisələrdə göz önünə gələn hər kəs günahlandırılır. Bu qiyam emosional avantüra idi”.
Cavanşir ABBASLI
MUSAVAT.COM & VƏTƏNSEVƏRLƏR
Qiyamla bağlı müdhiş iddialar var, kütləvi həbslər davam edir; ABŞ və Gülənin əl izləri axtarılır; Putin olayla bağlı Ərdoğana telefon açdı...
15 iyul gecəsi Türkiyə xalqı şok yaşadı. 3 minə yaxın hərbiçinin iştirakı ilə hərbi çevriliş cəhdi baş verdi. Lakin türk xalqının iradəsi ilə qiyamçılar niyyətlərini həyata keçirə bilmədilər.
15 iyulda yüzlərlə insan həyatını itirdi, yaralandı və minlərlə şəxs həbs edildi. Hadisə ilə bağlı konkret rəqəm söyləmək mümkün deyil. Çünki hər keçən an ölü və yaralıların sayının çox olması barədə yeni xəbərlər yayılır, həbs edilənlərin sayı isə artmaqdadır.
Artıq şübhəli şəxs qismində 6 mindən çox şəxs saxlanılıb. Bu barədə Türkiyənin ədliyyə naziri Bekir Bozdağ məlumat verib. Həbs edilənlər arasında ilkin dindirmədən sonra sərbəst buraxılanlar da var. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın tətildə olduğu Marmarisin hadisə gecəsi bombalanması qiyamın nə qədər ciddi olduğuna bir işarə idi. Onun dili ilə desək, dəqiqələr Türkiyə rəhbərini ölümdən ayırıb.
Hadisənin ilk günü Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev qardaş ölkədə baş verənləri türk xalqına qarşı cinayət kimi qələmə verərək, çevriliş cəhdini kəskin şəkildə pisləyib. Dünyanın güc mərkəzləri hesab olunan dövlətlər də birmənalı şəkildə AKP hökumətinin yanında olduqlarını bəyan ediblər. Rusiya prezidenti Vladimir Putin türkiyəli həmkarına zəng edərək başsağlığı verib və dövlətin konstitusion quruluşuna qarşı fəaliyyətin yolverilməzliyi ilə bağlı ölkəsinin prinsipial mövqeyini ifadə edib.
Dünən qiyam yatırılandan sonra Yunanıstana qaçaraq sığınacaq istəyən 8 türk hərbçinin taleyinə aydınlıq gəlib. İçərisində 8 qiyamçının olduğu türk helikopteri geri qaytarılıb. Türkiyənin cənubundakı “İncirlik” hərbi bazasının komandanlığı da dövlət çevrilişinə cəhddə iştirak ittihamı ilə həbs edilib. Hərbi Hava Qüvvələri bazasının komandanlığı Adana vilayətinin cənub hissəsində saxlanılıb. Məlumatda bildirilir ki, hərbi bazanın rəhbəri ilə yanaşı, daha 10 yüksək rütbəli zabit saxlanılıb. Saxlanılan hərbiçilər arasından ittihamları qəbul etməyənlər də var. Həbs olunan generallardan Bülent Çolak, Kamil Haluk, Zafer Oğretici, Arif Bakır bildiriblər ki, xain deyillər.
Qiyamın lideri kimi təqdim edilən Akın Öztürk də bəyanatla çıxış edərək, cinayətin təşkilatçılarının adlarını açıqlayıb. O, bildirib ki, Ali Hərbi Şuranın üzvü kimi, qiyamın əvvəlindən axırına kimi Baş Qərargah rəisi Hulusi Akarın yanında olub və hərəkətlərini onunla koordinasiya edib.
Qiyamın baş verdiyi gecə ilk əsir götürülən və hadisənin səhərisi günü azad edilən Türkiyə ordusunun Baş Qərargah rəisi Hulusi Akarın boğazındakı ip izləri onun işgəncələrə məruz qalması faktını üzə çıxarıb. H.Akar girov götürülməsi və başına gələnlərlə bağlı geniş açıqlama verib. Özünə ən yaxın zabit heyəti tərəfindən girov götürüldüyünü deyən Akar bildirib ki, qiyamçılar dövlət çevrilişi sənədini ona imzalatmaq istəyiblər. Hətta “bunu imzalasanız, həyatınız təhlükədə olmaz” deyə xəbərdarlıq da edilib. H.Akar ona silah çəkdiklərini, müqavimət göstərməyə çalışanda isə dava düşdüyünü deyib. Boynundakı göyərti izləri də bu zaman olub.
İyulun 17-dən etibarən qiyam zamanı həlak olanların son mənzilə yola salınmasına başlanılıb. Ölkədəki 85 min məsciddə şəhidlərin ruhuna dualar oxunub. Prezident Ərdoğan da şəhidlərin cənazə namazına qatılıb. Şəhidlərin üzəri Türkiyə bayrağı ilə örtülmüş cənazələri onların doğulduqları vilayət və şəhərlərə aparılaraq torpağa tapşırılır. Cənazələrin son mənzilə yola salınması mərasimi vətəndaşların böyük izdihamları ilə müşayiət olunur. Cənazə namazındakı çıxışında Ərdoğan xalqı meydanlardan çəkilməməyə çağırıb. Ölkə başçısı deyib ki, bu, 12 saata həll olunacaq məsələ deyil.
***
Qeyd edək ki, qiyamın baş verdiyi andan başlayaraq, hadisə ətrafında müxtəlif iddialar səsləndirilir. Hərbi çevrilişdə Amerikanın, o cümlədən, ABŞ-da yaşayan Fətullah Gülənin əlinin olduğu deyilir. Bunu Ərdoğan xalq qarşısında çıxışı zamanı Gülənin geri alınması ilə bağlı Amerikaya etdiyi müraciətdən də üstüörtülü sezmək olur. Doğrudur, Gülən və tərəfdarlarının açıqlamalarında bu inkar edilsə də, aktuallığını itirmir. Bundan əlavə, Ərdoğan hökumətinin qiyamla şou düzəltdiyi, əslində isə əvvəlcədən qiyamdan xəbərdar olması barədə də müdhiş iddialar var. Bu fikrə inananlar azlıq təşkil edirlər.
Hazırda Türkiyədə istirahətdə olan politoloq Elxan Şahinoğlu hərbi çevrilişin əvvəlcədən gözlənilmədiyini bildirdi: “Türkiyədə böyük əksəriyyət hərbi çevrilişin baş verəcəyini gözləmirdi. Kimsənin ağlına da gəlməzdi ki, PKK ilə qanlı mübarizə getdiyi dövrdə orduda bir qrup zabit çevriliş planlaya bilər. Onsuz da AKP hökuməti ”Balyoz" və “Ergenekon” əməliyyatları ilə ordunu xeyli zəiflətmişdi. Bundan sonra Ərdoğana çətin olacaq. Əlbəttə, çevriliş yatırıldı, Ərdoğan üstünlük qazandı, ancaq ordu içində başlayacaq kütləvi həbslər də Türkiyədə növbəti gərginliyə yol açacaq. İşin içində Fətullah Gülənin olub-olmadığını söyləmək çətin olsa da, Nur camaatı ilə əlaqədə şübhəli bilinənlərin həbslərinin sayı artacaq. Ərdoğan qiyamçı hərbçilər üzərində qələbədən sonra əlini gücləndirməyə çalışacaq, bu isə Türkiyə içində qarşıdurma nöqtələrini artacaq.
Bu cür qarışıqlıqda PKK və İŞİD öz çirkin məqsədlərini həyata keçirməyə çalışacaq. Ancaq 15 iyul hadisəsinin tarix kitablarına yazılacağını da qeyd etmək lazımdır: Türkiyə tarixində ilk dəfə hərbi çevrilişin qarşısı alındı, sadəcə, qardaş qardaşı öldürdü, bu da tarixə qara ləkə kimi düşdü. Türkiyədə bundan əvvəlki hərbi çevrilişlərdə hansısa generalın ağlına parlament binasını bombalamaq kimi “düşüncə” gəlməmişdi. Yunanıstanla savaşan Atatürkün ordusundakı zabitlərin uğursuz çevrilişdən sonra helikopterlə Yunanıstana qaçmaları da Atatürk prinsipləri ilə uyuşmur. Atatürk ideyalarının bərpası uğrunda hərbi çevriliş etdiklərini irəli sürən qrup parlament binasını dağıtmaqla, qardaşlarına atəş açmaqla bir daha Atatürk prinsiplərinə zidd getdilər. İndiyə qədər olan hərbi çevrilişlərdə xalqın dirənişi də baş verməmişdi. Bundan sonra Türkiyədə hərbi çevriliş planlayanlar bilməlidirlər ki, qarşılarında yalnız hökuməti və polisi görməyəcəklər, qarşılarına xalq kütlələri də çıxacaq".
E.Şahinoğlu qiyamın arxasında Amerikanın dayandığı barədə iddialara da toxundu: “Uğursuz hərbi çevrilişin arxasında ABŞ-ın olduğunu düşünmürəm. Bu Vaşinqtonun nəyinə lazımdır? Doğrudur, Vaşinqtonun Ərdoğanın avtoritar idarəetməsindən xoşu gəlmir. Əgər hərbi çevriliş baş tutsaydı, bu Türkiyədə vətəndaş müharibəsinə yol açacaqdı, qardaş ölkənin İraq və Suriyadan fərqi olmayacaqdı. Ankara ABŞ-ın strateji tərəfdaşıdır. ABŞ-ın Türkiyədə hərbi bazaları var. Türkiyədə Suriyadakına bənzər xaos Amerikanın Türkiyədəki mövqelərini zəiflədəcək. Ona görə də hesab etmirəm ki, Vaşinqton türkiyəli hərbçiləri çevrilişə həvəsləndirib”.
Politoloq Gülən müəmmallarından da söz açdı: “İnanmıram ki, çevrilişdə iştirak edənlərin tamamı Fətullah Gülənin nəzarətində olub və ya ona itaət ediblər. Çevriliş edənlər nəyə görə özlərinin və ailələrinin həyatlarını Amerikada gizlənən Gülənə görə riskə atmalıydılar? Böyük ehtimalla, generallar şəxsi səbəblərdən çevrilişə əl atıblar. Düşünüblər ki, bu yolla Ərdoğandan və onun siyasətindən qurtula bilərlər. Başqa səbəb o ola bilərdi ki, həmin zabitlər vaxtından əvvəl istefaya göndərilmək istəməyiblər. Gülənə gəldikdə, Vaşinton onu Ərdoğana təhvil verməsə, iki ölkə arasındakı münasibətlər daha da soyuyacaq və bu, Ankaranın daha çox Moskvaya yaxınlaşmasına rəvac verəcək”.
Müsahibimiz Ərdoğanın şou düzəldiyi barədə fikirlərin hakim olduğunu söylədi: “Azərbaycanlı ekspertlərin və siyasilərin bir hissəsində belə bir hiss var ki, çevriliş şou idi. Türkiyədə müzakirə apardığım insanların çoxunda da eyni hiss var. Mənə də elə gəlir ki, Ərdoğan orduda hansısa narazılıqdan əvvəlcədən xəbərdar olub. Çünki yüzlərlə zabit aylardır çevriliş planı hazırlayır, haradasa görüşürlər, fikir mübadiləsi aparırlar və bundan Milli İstihbarat Təşkilatının xəbəri yoxdur. Daxildə yüzlərlə insanın çevriliş müzakirələri kənara sızmalıydı. Ərdoğan çevrilişsiz bütün istəklərini qısa müddətdə həyata keçirə bilməzdi, indi isə əli xeyli güclənib. Bir başqa şübhə isə ondan ibarətdir ki, çevriliş günü minlərlə hakim və prokuror dərhal işdən çıxarıldı. Bir gündə bu qədər adamın Gülənlə və ya çevrilişi planlayanlarla əlaqəsi necə üzə çıxdı? Demək, işdən çıxarılanların siyahısının çevrilişdən əvvəl tərtib olunduğu şübhəsi var. Bir sözlə uğursuz çevrilişlə bağlı sualların sayı çox olduğundan bunun şou olduğuna inananların sayı az deyil. Ancaq bütün hallarda Ərdoğan özünə qarşı belə bir oyuna imkan verməzdi. Çünki bu ölkəni və özünün həyatını riskə atmağa bənzəyərdi. Ərdoğan həyatı ilə rus ruleti oynamazdı.
Türkiyənin rəsmiləri Rusiyanın hərbi təyyarəsinin də məhz hazırki çevrilişçilər tərəfindən vurulduğunu bildirirlər. Başqa sözlə, hərbi çevrilişi planlayanlar əvvəlcə Ankara ilə Moskvanın əməkdaşlığını pozmaq istəyiblər və buna Ərdoğan Putindən üzr istəyənə qədər nail olublar. Bu iddiada həqiqət payı odur ki, Türkiyədə çevrilişin əsas qüvvəsi məhz hərbi hava qüvvələrində cəmləşmişdi. Əgər həqiqətən Rusiyanın təyyarəsini vurmaq çevrilişçilərin və onların arxasındakı Fətullah Gülənin planı olubsa, niyə həmin zaman Ərdoğan bunun üstünü açmadı, daxildə komissiya yaradıb məsələni özü üçün aydınlaşdırmadı. Əksinə, sərhədi pozan təyyarənin vurulmasına haqq qazandırdı, baş nazir Əhməd Davudoğlu isə ”təyyarəni vurmaq əmrini mən vermişəm" kimi açıqlamanı səsləndirdi? Ankara bununla sanki bir daha Moskvadan üzrxahlıq edir ki, sizin təyyarəni biz yox, bizim daxili düşmənlərimiz vurub. Görək buna Kreml nə deyəcək? Görünür, Ərdoğan uğursuz hərbi çevrilişlə iki dovşan vuracaq, birincisi, orduda və idarəetmə sistemində təmizlik işlərini gücləndirəcək, ikincisi, Moskva ilə daha çox yaxınlaşmağa çalışacaq. Ancaq Ərdoğan daha əvvəlki kim rahat işləyə də bilməyəcək. Hər zaman arxasına baxacaq. Bu hadisə Ərdoğana həm də onu anlatmalıdır ki, o çoxluğun səsinə güvənərək Cümhurbaşqanlığı müddətini uzatmaq istəsə, daxildə və xaricdə onun idarəetməsindən yorğunluq artacaq. Ərdoğan özünə varis seçib bir müddət sonra hakimiyyətdən getsə, bu, Türkiyənin xeyrinə olar, gələcək şəxs doğru və ya yanlış siyasət yürüdə bilər. Ancaq önəmlisi, yeni nəfəsin Türkiyə siyasətinə daxil olmasıdır. Məsələn, Binəli Yıldırım baş nazir olaraq ilk gündən ölkəsi üçün vacib addımlar atıb, qonşularla münasibətlərin normallaşması siyasətinə baş vurub, iqtisadiyyatı dirçəltməyə çalışır. Fikrimcə, yaxın perspektivdə Ərdoğanı Cümhurbaşqanlığı görəvində Yıldırım layiqincə əvəz edə bilər. Ancaq əlbəttə ki, buna Türkiyə vətəndaşları qərar verməlidir".
Politoloq Hikmət Hacızadə ordunun qiyamını dəstəkləməyin mümkünsüz olduğunu qeyd etdi: “Bu qiyam nə ordu, nə xalq tərəfindən dəstəklənib. Burada Ərdoğanın da günahı var. Onun siyasəti bəzi hissədə avtoritardır. Özünə dörd tərəfdə düşmən yaradıb. Amerika tərəfindən bunun təşkili mənasız iddialardır. ABŞ təşkil edən hadisələr belə bitmir. Orada Amerikanın dəsti-xətti görünmür. Gülənin qiyamda iştirakı ilə bağlı sübutlar varsa, ortaya qoysunlar. Belə hadisələrdə göz önünə gələn hər kəs günahlandırılır. Bu qiyam emosional avantüra idi”.
Cavanşir ABBASLI
MUSAVAT.COM & VƏTƏNSEVƏRLƏR
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder