POLAT ALEMDAR AZERBAYCANIN SİYASETİNİ TEHLİL EDİR

http://realistadilaz.blogcu.com/polat-alemdar-azerbaycanin-siyasetini-tehlil-edir/15098960

RUSİYANIN AZƏRBAYCANDA NÖVBƏTİ SEPARATİZM LAYİHƏSİ

Şimal ölkədə yaşayan həmvətənlərimiz təxribat ssenarisi barədə «Bizim Yol»a sensasiyalı məlumatlar verdilər. 
Rusiyaya gedən milli azlıq nümayəndələrinin problemləri tezliklə həll olunur, onları Azərbaycana qarşı çıxışlara təhrik edirlər.

Rusiya hökuməti bütün mümkün təzyiq vasitələrindən Azərbaycana qarşı istifadə etməyə başlayıb. Rəsmi Bakı Kremlin təqdim etdiyi siyasi layihələrdə iştirak etməyəcəyini bəyan edir. Təbii ki, bu zaman Putin hökumətinin təzyiq potensiyalını əvvəlcədən hesablayaraq müqavimət göstərmək yolunu seçib. 

Azərbaycanın keçmiş SSR-nin tərkibində və onun varisi Rusiya ilə həmsərhəd ölkə olması, 2 milyon azərbaycanlının bu ölkədə çalışması əsas təzyiq rıçaqları kimi nəzərdən keçirilir.
Moskva Dağlıq Qarabağda həyata keçirdiyi etnik separatizm layihəsini Azərbaycanın başqa milli azlıqlar yaşayan bölgəsində də yaymağa iştahlıdır. Bu istiqamətdə artıq konkret iş gedir. 

Azərbaycandan bu ölkəyə işləmək üçün gedən milli azlıq nümayəndələri arasında separatist təbliğat aparılır.
Bu barədə Şimal ölkədə çalışan bir soydaşımız apardığı müşahidələrini «Bizim Yol»un əməkdaşı ilə bölüşüb. 
Mənbənin bildirdiyinə görə Azərbaycan vətəndaşları olan talışlar arasında bu millətin Rusiya elmi dairələrində yüksəlmiş nümayəndəsi Fəxrəddin Abbaszadənin rəhbərliyi ilə genişmiqyaslı iş aparılır. Onun təşkilatının rəhbərliyində Nəsir Mirzəyev və Bilal Əliyev adlı şəxslər də təmsil olunur. İri maliyyə imkanlarına, internet resurslarına malik olan bu təşkilatın əsas missiyası talış həmvətənlərimizi Azərbaycan dövlətinə qarşı çıxışlara təhrik etməkdir. 
Rusiya hökuməti onların yaratdığı qurumu diaspor təşkilatı kimi tanıyıb, ölkə ərazisində manesiz fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır. 

F.Abbaszadə və onun ətrafındakı adamlar talış əsilli Azərbaycan vətəndaşlarını yığaraq toplantılar keçrir, onları ianələr yığmağa, qohumlarını, tanışlarını təşkilata qoşmağa məcbur edirlər. 

Mənbə bildirib ki, separtçıların təkliflərini rədd edə iş adamlarına qarşı müxtəlif təqib-təzyiqlərdən istifadə olunur. Evlərinə, avtomobillərinə basqınlar təşkil edilir, hədə-qorxu mesajları yazılır.

F.Abbaszadənin keçirdiyi toplantılara Rusiya hakimiyyət dairələri məmuniyyətlə məkanlar ayırır. O, çıxışların birində «Rus ordusu abxazlardan əvvəl Azərbaycanda talışların köməyinə gəlməliydi» deyə öz missiyasını ifşa edən fikirlər səsləndirib.
Rusiyadakı soydaşlarımız orada çalışan azərbaycanlılar arasında separtizimi təbliğ edən ədəbiyyatlar, qəzet nüsxələri, təqvimlər buroşürlər yayıldığını bildirirlər. Təbliğat vasitələrində Azərbaycanın milli azlıqlar yaşayan bölgələri müstəqil dövlətlər kimi təqdim olunur, ölkənin tarixi qəhrəmanları ilə bağlı çaşdırıcı, yalan məlumatlar verilir. Azərbaycanda yaşayan az saylı xalqların  guya diskrminasiyaya məruz qaldığı, onların mədəni hüqüqlarının belə tanınmadığı iddia olunur.

Mənbəmiz bildirir ki, Azərbaycan dövlətinə qarşı yönəlmiş genişmiqyaslı kampaniya rəsmi dairələr tərəfindən açıq aşkar himayə olunur. Xüsusən, son bir ildə separatçı əhval-ruhiyyədə olanların fəaliyyəti intensivləşib. 

Rusiya qonşu ölkələrdə separatizmin yayılmasını öz siyasi hegemonluğunun təməl prinsipi hesab edir. Cənubi Qafqaz ölkələri, Moldova məhz Kremlin layihələndirdiyi separatizmdən əziyyət çəkir. Ukraynada, Qazaxıstanda və Özbəkistanda da durum həssasdır, Rusiya ilə siyasi toqquşmaların daxili münaqişələrlə sirayət etməsi üçün üçün çoxdan zəmin var. 
Azərbaycanda isə buna zəmin yoxdur, Rusiya hələ əsrin əvvəllərində  və müstəqilliyin ilk illərində də buna cəhdlər edib, amma yerli əhalidən dəstək ala bilməyərək fiasko ilə üzləşib. 

Bu gün Azərbaycanda əksər vətəndaşları əzən və bilavasitə yarıtmaz idarəçilikdən qaynaqalanan çoxsaylı problemlər var. Vətəndaşlar siyasi, sosial hüquqlarını həyata keçirmək istəyərkən böyük təzyiqlərlə üzləşirlər. Bu, ölkənin hər yerində belədir, təkcə milli azlıqlar yaşayan bölgələrdə yox. 

Bu baxımdan separatçıların Rusiyaya üz tutan həmvətənlərimizi hədəf seçməsi təsadüfi deyil. Şimal ölkəyə kifayət qədər azərbaycanlı gedir, onların iş, yaşamaq, ailələrinə pul göndərmək problemləri var. Həmvətənlərimizin verdiyi məlumata görə milli azlıqların nümayəndələri üçün problemlər məqsədli şəkildə, tezliklə həll olunur. Onların iş icazəsı alması, sığortalanması, bazarlarda yerlə təmin olunması görünməyən «qüvvətli əl» tərəfindən həll edilir. Yetər ki, həmin şəxs özünü Azərbaycandan gəlmiş milli azlığın nümayəndəsi kimi təqdim etsin. Amma bu şirnikləndirici vədlər özünü doğrultmur. Soydaşlarımızın «Bizim Yol»a verdikləri məlumatdan belə aydın olur. Separatçıların havadarları ilk addımda istədiklərinə nail olsaydılar, iş adamları total basqı, təzyiq şantajla məcbur etməyə nə ehtiyac var. 

Həm Azərbaycandakı milli azılıqların durumu, həm Rusiyanın apardığı növbəti əməliyyatın uğursuzluğu Azərbaycanın bu bəlanı yaşamayacağından xəbər verir. Bu anlamda zəmin yoxdur. Amma ölkədəki korrupsiya və ədalətsizlik, qanunların işləməməsi milli təhlükəsizliiymizi təhdid edən əsas problemlərdir. Azərbaycanda öz maraqlarını həyata keçirmək istəyən qüvvələrə parçalanmış cəmiyyət, xalq-hakimiyyət qarşıdurması çox cəlbedici görünür…

Elmar

“ MƏNƏ DEDİLƏR Kİ, SAÇLARINDAN TUTUB MEYDANA SÜRÜYƏRİK ”

Moldovanın ombudsmanı Aurelia Qriqoriunun "Yeni Müsavat"a müsahibəsi 

- Hörmətli Aurelia xanım, Siz hazırda Azərbaycanda hər kəsin tanıdığı və rəğbət bəslədiyi bir insansınız. Ona görə də əvvəlcə ondan başlayaq ki, Siz özünüz Azərbaycan haqqında nə bilirsiniz və bizim ölkəmizə münasibətiniz necədir?

- Mən Azərbaycanı bütün qəlbimlə sevirəm. Bu, qürurlu və qonaqpərvər insanların yaşadığı möhtəşəm bir ölkədir. Azərbaycan qanunun aliliyini real olaraq, gündəlik tətbiq etməyə can atmaqla, demokratik inkişaf yolunu seçib. Xüsusilə də, Azərbaycan xalqının tolerantlığını, keçmişə həssas münasibətini və ölkənin proqressiv gələcəyinə inamla addımlamasını qeyd etmək istərdim. Əlbəttə ki, hər şey hamar deyil. Ancaq problemlərin, səhvlərin müəyyənləşdirilərək onların aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlərin görülməsi sevindiricidir.

- Sizin Ermənistan parlamentinin tribunasından etdiyiniz çıxış Azərbaycan cəmiyyətində də məmnunluq qarışıq çaşqınlıqla qarşılandı. Çünki Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlandığı vaxtdan indiyə qədər heç vaxt hər hansı xarici ölkənin və ya beynəlxalq qurumun təmsilçisi Azərbaycanın haqlı hesab edə biləcəyi mövqedən çıxış etməmişdi. Bu səbəbdən də, Sizin ədaləti və reallığı əks etdirən həmin çıxışınız, Azərbaycan cəmiyyəti üçün də gözlənilməz xarakter daşıyırdı. Həmin çıxışa ehtiyac duymanızın əsas səbəbləri bizim üçün də çox maraqlıdır.

- Azərbaycanı ziyarət etməklə mən Azərbaycanda insanların Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən, qaçqınlardan və soyqırımdan ağrıyla bəhs etmələrinə şahid oldum və bundan çox təsirləndim. Təəccüblüdür ki, Azərbaycanda bu mövzularda danışılanda biz müxtəlif beynəlxalq nümayəndəliklərin təmsilçilərinin həyəcanlı reaksiyasını eşidirik. Ancaq sizin ölkənizin hüdudlarından kənarda bu mövzudan israrla yan keçməyə çalışırlar. Əlbəttə ki, bu fakt anlaşılmazlıq yaradır. Mən ombudsman olaraq, dondurulmuş münaqişələr mövzusuna insan haqlarının pozulması prizması üzərindən nəzər salmağa çalışdım. Mənim tərəfimdən, dondurulmuş münaqişə zonalarında insan haqlarının pozulmasına dair konkret faktlar səsləndirilmişdi. İnsan haqlarının pozulması hallarına daha çox məhz Ermənistan tərəfindən yol verildiyindən mən də həmin faktlar üzərində geniş təfsilatı ilə dayandım. Əlbəttə ki, bu, tədbirin ev sahiblərinin xoşuna gəlmədi. Amma mən əminəm ki, hüquq pozuntularının identifikasiyası olmadan yola davam etmək mümkün deyil. Eyni zamanda, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının və BMT-nin Baş Assambleyasının Dağlıq Qarabağla bağlı qətnamələri Ermənistan tərəfindən qeyd-şərtsiz yerinə yetirilmədən Qafqazda demokratiyanın insan haqlarının mütləq şəkildə qorunmasıyla inkişaf etdirilməsi də qətiyyən mümkün olmayacaq.

- Sizin Ermənistan parlamentinin tribunasından etdiyiniz çıxışdan sonra baş verən xoşagəlməz olaylar Azərbaycan cəmiyyətində ciddi narahatlıqla qarşılandı. Həmin günlərdə Azərbaycanda hər kəsin diqqəti Sizin taleyinizin necə olacağına yönəlmişdi. Hər kəs böyük həyəcanla və səbirsizliklə Ermənistandan sağ-salamat çıxarılmanız barədə məlumatı gözləyirdi. Aurelia xanım, tribunaya qalxmazdan öncə söylədiklərinizin belə qorxulu nəticələr verə biləcəyini nəzərə almışdınızmı? 

- İrəvanda, 40-dan artıq ölkənin nümayəndələrinin iştirakıyla keçirilən bir beynəlxalq forumda çıxış edərkən mən hətta təsəvvür belə etməzdim ki, bu il Avropa Nazirlər Kabinetinə sədrlik edən Ermənistan tərəfindən mənim ünvanıma belə güclü hədə-qorxu hücumu olacaq. Halbuki beynəlxalq konfransın mövzusu da elə məhz qanunun aliliyinin Avropa standartlarının müzakirə edilməsi ilə bağlı idi. Ancaq Ermənistan nümayişkaranə şəkildə göstərdi ki, onun üçün beynəlxalq sənədlərin və İnsan haqları barədə Konvensiyanın tələbləri deyil, məhz milli ambisiyalar əsas prioritetdir.

- Aurelia xanım, əgər ehtiyac duysanız, eyni məzmunlu çıxışı bir daha təkrarlayarsınızmı? Çünki etiraf etmək lazımdır ki, çox cəsarətli və cəsur bir çıxış idi. Yaxşı xatırlayıram, Sizin dostunuzla - cənab Todur Zanetlə Ermənistandakı vəziyyətiniz barədə məlumat alarkən, o, böyük həyəcanla mənə Sizin həyatınızın ciddi təhlükədə olduğunu bildirmişdi.

- Birincisi, mənim üçün narahat olan, həyəcan keçirən bütün dostlarıma təşəkkür etmək istəyirəm. Əlbəttə ki, mən dostum Todur Zanetə də mənə göstərdiyi öz dəstəyinə görə minnətdaram. Mənim o çıxışımı təkrarlamağıma gəldikdəsə, dediklərimin hamısı BMT-nin qətnamələrinə əsaslanır. Və mən BMT-nin qətnamələrini müdafiə edirəm. Ona görə də, şübhəsiz ki, mən həmin çıxışımı təkrarlayardım. Təəssüfləndiyim yeganə məqam ondan ibarətdir ki, öz çıxışımı orada tam şəkildə səsləndirə bilmədim. Çünki iclasa sədrlik edən şəxs mənim sözümü kəsdi və mən öz çıxışımın son hissəsini ixtisar etmək məcburiyyətində qaldım. Ona görə də, sonradan mən Dnestryanı bölgədə insan haqlarının qorunması barədə danışmadığıma görə dəfələrlə öz ünvanıma iradlar eşitməli oldum. Bununla belə, mən məmnunam ki, dondurulmuş münaqişələr zonalarında insan haqlarının qorunması qarşısındakı problemlərə, o cümlədən də Dağlıq Qarabağ və işğal edilmiş ətraf ərazilərlə bağlı problemə dünya ictimaiyyətinin diqqətini cəlb etməyə nail ola bildim. Rumıniyanın xarici işlər naziri, Avropa Parlamentinin Rumıniyadan olan deputatı və Almaniya Bundestaqının bir neçə deputatı Ermənistanın BMT Baş Assambleyasının Dağlıq Qarabağla bağlı qətnamələrini yerinə yetirməsi tələbi ilə çıxış etdilər. Və hesab edirəm ki, bunda mənim fəaliyyətimin də payı var.

Mənə Apostola bərabər Böyük Knyaz Vladimir pravoslav ordeni təqdim olunarkən, Ukrayna Kilsəsinin mitroforu Vitaliy Ata (Dançak) mənim üçün unudulmaz nitq söylədi. Nitqində Vitaliy Ata qeyd etdi ki, həmin orden mənə insan haqlarının müdafiəsi sahəsində göstərdiyim cəsarətə və Moldova Respublikasının Ombudsmanı mandatının sona çatmasıyla bağlı verilir. Çıxışının davamında o, “Hörmətli Aureliya Andreyevna, Sizin məhz həmin vaxtda, məhz İrəvanda olmanız və məhz həmin çıxışı etməniz Tanrının istəyinə uyğun idi. Və insanlar buna görə Sizə çox minnətdardırlar. Sizin qarşınızda baş əyirəm” dedi.

- Aurelia xanım, Ermənistanda Sizinlə bağlı baş verənlər haqqında təfsilatı ilə bizə məlumat versəydiniz, bu, çox maraqlı olardı. Sizə qarşı təzyiqlərin, hətta təhdid olunmanızı bilirik. Ancaq Ermənistan parlamentinin tribunasından etdiyiniz çıxışdan sonra Sizə qarşı baş verənlər haqqında geniş məlumatımız yoxdur. Həmin hadisələr haqqında Sizin vasitənizlə Azərbaycan cəmiyyətini məlumatlandırmaqdan məmnun olardıq...

- Etdiyim çıxışdan sonra başıma gələnlər haqqında artıq bir neçə dəfə müsahibələrimdə danışmışam. Həmin hadisələr məndə dərin psixoloji sarsıntı, zədə buraxıb. Düzünü desəm, mən həmin hadisələri daha çox mümkün qədər tez bir zamanda unutmaq istərdim. Ancaq sualınızı cavabsız da buraxmaq istəməzdim və bu, doğru olmazdı.

İyulun 4-də mənim facebook səhifəmə təhdidlər daxil olmağa başladı. Həmin təhdidlərdə deyilirdi ki, “Xocalını bütün xırdalığına qədər sənə göstərərik”, “Saçlarından tutub meydana sürüyərik” və s. Eyni zamanda, həmin təhdidlər mənə otel otağındakı telefon vasitəsilə deyilmişdi. Məndən erməni xalqı qarşısında üzr istəməyi tələb edirdilər. Telefon zənglərinin hər birində ünvanıma söylənən çoxsaylı senzuradankənar təhqiramiz ifadələr haqqındasa heç xatırlamaq belə istəmirəm. Təşkilatçılar mənə israrla şam yeməyi ilə müşayiət ediləcək qəbula gəlməməyi məsləhət görürdülər. İyulun 5-də mətbuatda mənim şəklimlə yanaşı, Ermənistana gələn bütün hüquq müdafiəçilərinin, vəkillərin və ombudcmanların güllələnməklə fiziki cəhətdən məhv edilməsinə dair çağırışlar çap edilmişdi. Fotonu və çağırışı elə yerləşdirmişdilər ki, buna cəhd edənlər, yəqin ki, səhv salmayacaqdılar. Otelin girişində bir neçə qrupdan ibarət karabinçilər gəzişirdilər. Mənə Ermənistan ombudsmanının təşkil etdiyi şam yeməyinə də getməməyi məsləhət gördülər. Telefonla və sosial şəbəkələr üzərindən edilən təhdidlər isə ara vermədən daxil olmaqda davam edirdi. Bütün bunların fonunda üstəlik, məni hava limanına çatdırmaqdan da imtina etmişdilər. Moldova Konstitusiya Məhkəməsinin sədri Viktor Popa məni otelin kandarında buraxaraq, hava limanına getdi. Bundan dərhal sonra facebookda mənə xəbərdarlıq mesajı göndərildi ki, “Bu, məni gözləyən sonuncü ”sürpriz" deyil". Yalnız Avropa Birliyi ölkəsinin - Rumıniyanın diplomatlarının müdaxiləsindən və Gürcüstanın konsulunun birbaşa köməyindən sonra mənim Ermənistanı tərk edə bilməyim mümkün oldu.

- Həmin çətin və ağır günlərdə ailənizin reaksiyası necə olub. Moldovaya döndükdən sonra ailəniz və dostlarınız Sizinlə bağlı baş verənləri necə dəyərləndirdilər?

- Mən ərim Dmitriyə və anama çox minnətdaram. Çünki onlar mənim həmin çıxışla bağlı bir saniyə belə, təəssüflənməyim üçün heç bir, hətta ən xırda əsas belə, vermədilər. Mənim bütün çoxsaylı doğmalarımın, yaxın və uzaq qohumlarımın hamısı məni dəstəklədilər. Hətta mənim çoxdan xarici ölkələrdə yaşayan qohumlarım və dostlarım da zəng edərək hər birisi məndən öz mövqeyimdən geri çəkilməməyi xahiş edirdilər.

- Beynəlxalq qurumlar Sizi Ermənistanda düşdüyünüz situasiyadan xilas etmək üçün hansı tədbirləri gördülər?

- Beynəlxalq təşkilatlar yalnız mənim ərimin onlardan mənim Ermənistanı əngəlsiz və təhlükəsiz şəkildə tərk etməyimə yardım göstərilməsi xahişi etməsindən sonra müdaxilə etdilər. Qeyd etməliyəm ki, Rumıniya səfirliyi kömək barədə xahişə dərhal reaksiya verdi. Halbuki həmin vaxt Moldiva uzun müddət hər hansı konkret fəaliyyət barədə qərar verməkdə tərəddüd etmişdi. Əvvəl də qeyd etdiyim kimi, mənə real diplomatik kömək yalnız Rumıniya və Gürcüstan tərəfindən göstərildi.

- Azərbaycan dövlətinin Sizin çətin günlərinizdə göstərdiyi fəaliyyət Sizi qane etdimi?

- Sizin özünüzün də qeyd etdiniz kimi, mənim çıxışım sizin ölkəniz üçün tamamilə gözlənilməz xarakter daşıyırdı. Azərbaycan hökuməti tərəfindən reaksiya bir neçə gündən sonra, yəni mənə qarşı təqiblər və pozuntular Moldovada da davam etdirilərkən verildi. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın xarici işlər nazirinin mənim Ermənistandan qayıtmağımdan sonrakı taleyimin sizin hökumətiniz tərəfindən diqqətlə izlənildiyi barədə çıxışı mənə real dəstək xarakteri daşıdı. Çünki məhz həmin ərəfədə çıxışım zamanı söylədiyim mövqe ilə bağlı mənə qarşı təqiblər təşkil olunmuşdu və əsassız əks-təbliğat başladılmışdı. Bundan əlavə, Azərbaycanın insan haqları üzrə müvəkkili Elmira Süleymanova Avropanın və dünyanın ombudsman strukturlarına mənim müdafiə edilməyimlə bağlı müraciət ünvanlamışdı.

- Aurelia xanım, Sizin vaxtilə Bakıda səfərlərdə olduğunuz məlumdur. Maraqlıdır, növbəti dəfə Azərbaycana nə vaxt səfər edəcəksiniz?

- Mən bu il oktyabrın sonları və noyabrın əvvəllərində Bakını ziyarət etməyi planlaşdırıram. Məni 31 oktyabr-1 noyabr 2013-cü il tarixində Bakıda keçiriləcək beynəlxalq humanitar forumda iştirak etmək üçün rəsmən dəvət ediblər. Proqram üzrə 3 noyabr tarixinə qədər Bakıda səfərdə olmağım nəzərdə tutulub.

ERMƏNİ DNT LAYİHƏSİ VƏ YA "TÜRK ÇIXMAQ" QORXUSU - ARAŞDIRMA

Hovann Simonyan bir ermənidir, Beyrutda anadan olub, iqamət etdiyi yer İsveçrədir, gah Avropada yaşayır, gah Amerikada. Bir neçə dil bilir, maraqlı layihələr həyata  keçirir. Son  layihəsi DNT testləridir, yəni insanların hansı millətə, hansı xalqa aid olması ilə bağlı  araşdırmalar .. Laboratoriya analizləri…

DNT- insanın genentik soyunu təyin etmək üçün elmi,  laboratoriya üsulu ilə aparılan testdir. Bir çox ölkələrdə belə gen laboratoriyaları mövcuddur.

Bu işin gərəkli və ya gərəksiz olduğu ilə bağlı heç bir fikir  yürütmədən qənaətə gəlmək olar ki, Hovann Simonyan çox ağıllı ermənidir. Öz layihəsini elə yerlərdə,  elə ölkələrdə həyata keçirməyə çalışır ki, oradakı insanlar görünüşcə bir az erməniyə bənzəyirlər. Əgər test müəyyən etsə ki, həmin erməniyəbənzər italyanın, fransızın, ispanın və ya bir başqa millətin kökündə də bir ermənilik yatır, onda  demək hədəfə ulaşılmışdır. Təsəvvür edin ki, İspaniyanın prezidenti və yaxud  baş naziri birdən-birə, Hovann Simonyanın layihəsinin nəticəsinə görə erməni çıxır.  Axşam ispan olaraq yatır,  sabah erməni olaraq durur. Və yaxud tərsinə.  Baxın, bu layihə sayəsində ermənilərin sayı da çoxalır… Erməniliyə, öz xalqına bundan yaxşı daha necə xidmət etmək olar? Ermənilər bu fürsəti  qaçırmazlar onlar bilirlər ki,  artıq elə bir dövrə gəlib çatmışıq ki, hər hansı bir şəxsin  hansı millətə, soya aidiyyətini təyin etmək çox da çətin deyil. Öz milli mənsubiyyətindən  şübhələnənlər dünyada mövcud DNT  üzrə mütəxəssislərə müraciət edə bilərlər. Çox qəribədir ki, bu  testləri  yürüdən  qurumların əksəriyyəti ermənilərə aiddir.  Bunda da onlar bizi qabaqlayıblar. Avropa və Amerikanın  DNT testlərini dünyanın müxtəlif  yerlərində həyata keçirən National Geoqrafie Sosiety  ya Family Tree DNT qurumlarının yönətçiləri və orada çalışanların  demək olar ki, hamısı ermənilərdir.

Kimin erməni, kimin qeyri-erməni olduğunu təyin etmək  «təşəbbüsünü»  ilk dəfə irəli sürən Mark Arslandır. Bu şəxs 2002-ci ildə Ermənistanın Gegi bölgəsində bu işə başlamışdı. Lakin qısa bir  zamanda layihə  durduruldu. Səbəbi isə burada yaşayan ermənilərin soykökünün «qeyri-müəyyənliyi» idi. Testə görə,  gegililər  erməni çıxmırdılar, demək  onlar kök, soy etibarı ilə  erməni deyildilər və erməni olmamaq qorxusu onları ümumi erməni xalqından  ayıracaqdı. Qaş düzəldən yerdə göz çıxarmamaq üçün layihəyə son verildi.

Mark Arslan (Arslanyan) o zaman  özünü də test etdirmişdi və özü də dörddə bir erməni çıxmışdı, halbuki Asralanın  babaları məlum 1915-ci il hadisələri zamanı Türkiyənin Ərzurum şəhərindən Hələbə, ordan da Amerikaya köç etmişdilər. Əvəllər Arslanyan soyadını daşıyan Markın  nəsli «saf» erməni  çıxmalıydı. Zavalı gegililəri əslində qınamaq olmazdı.

«2002 Cegi –DNT testi» durdurulsa da yaxşı maliyyələşən nə ermənilər üçün yeni bir fürsət verən bu  projenin «şəklini» dəyişdirdilər. 2005-ci ildə bu testi işlətmə qrupu on altı, 2006-da on dörd, 2007-on doqquz, 2008-də iyirmi üç test analizi apardılar və bunları donor təşkilatlara təqdim  etdilər. Donorlar  bunları dəyərləndirərək  rəhbəri erməni kökənli Hovann Simonyan olan National Geoqraphşs Society-yə külli miqdarda pul ayırdılar. Onlar isə dünyanın müxtəlif yerlərində, o cümlədən Ermənistan və Türkiyədə DNT test analizlərini genişləndirdilər.

 Yenə də bu ermənilər dünyanın müxtəlif ölkələrində test şirkətlər ilə müqavilə bağlayaraq işlərini görməkdədirlər. Mark Arslan deyir ki, «layihə həyata keçirilərkən ən çətin iş insanları  inandırmaqdır.  Ermənilərin ən çox qorxduqları məsələ testin nəticəsinə görə türk çıxmaqdır. Test analizi zamanı kökəni  türk çıxan erməni hətta bizə rüşvət də təklif edir ki, onu gizli saxlayaq. Amma bununla bağlı bizim vədimiz də onları razı salmır. Ermənistanda işimiz çox çətin gedir». Mark Arslan belə deyir.

Erməni DNT testini həyata  keçirməkdə əsas məqsəd nədir?

Ermənilər bununla bir çox şeyləri hədəfləyirlər. Burada əsas məqsədin nə olduğu barədə bu işi görənlərin özlərindən də fərqli  yanaşmalar var. O layihə\nin əsas məqsədinin genetik testlər yoluyla erməni ailələrinin kökünü müəyyən etmək və onların soyaraşdırmaları vasitəsilə mənsubiyyətini təyin etməkdir. Layihə  iki istiqamətdə aparılır.

Birincisi, erməni xalqının genetik keçmişini  təyin etməklə bu xalqın daha ali irqə mənsub olduğunu isbat etmək istiqaməti. Bu zaman erməni xalqının həyatında baş verən əhali  köçlərinin,  işğalların və  açılımların tarixi təsiri araşdırılaraq ortaya belə bir  «məhsul» qoyulmalıdır ki,   erməni xalqının  armenlərin, hititlərin, hayların, haykların, xettlərin, hurilərin,  mitanilərin, urartuların, friqlərin və b. izləri vardır və ən qədim dövrlərdə erməni torpaqlarında işğal nəticəsində bulunmuş xalqlar-assurlar,  ximmerlər, keltlər, yunanlar,  partlar, romalılar, içkitlər,  makedoniyalılar, medlər, perslər, erməni xalqının təşkilində önəmli rol oynamışdır.

İkincisi isə bu soybiliciləri  erməni diasporu  nümayəndələrinin çox olduğu ölkələrdə tarixi   sənədləri – yəni soy vətəqlərini, əhali  sayımlarını, vətəndaşlıq qeydlərini nəzərə alaraq  erməni soyundan olanları araşdırırlar.  Məsələn, adı, soyadı və bütün dəlilləri ilə ingilis olan bəzisini test edərək onu «erməni» edəcəklər. Layihəni həyata keçirənlərin fikrinə görə tarix boyunca belə erməni  ailələrinin sayı bəlkə də indii bütün ermənilərin sayına bərabərdir. Bəzi «önəmli» dövlət adamları bilsələr ki, onlar ermənidirlər, şübhəsiz ki, dəyişəcəklər və Ana Vətənə-Ermənistana onların da bir köməyi, yardımı olacaq. Layihədə iştirak edən digər bir nəfər könüllü Peter Hraçdakyan deyir ki, 1 Dünya müharibəsi dövründə və ondan sonra  bir-birilərini itirmiş erməni qohumlar bu test vasitəsilə bir-birilərinə qovuşacaqlar. Ata və ana tərəfdən bir-birinə qohum olan adamlarda bu testlər fərqli üsullarla aparılacaq.

Layihədə əsas fiqurlardan biri olan  Hovann Simonyan  Erməni Diasporunda önəmli fiqurdur, erməni tarixi,  tarixi coğrafiya, erməni mədəniyyəti sahələrində fəaliyyət göstərmiş  birisidir. O, bu test analizlərinin aparılması və bəzi məsələlərin aydınlaşdırılmasının erməni  tarixində yararlı bir vasitə  olacağına inanmaqdadır. Erməni tarixində rolu olan  kubar ailələrinin də test  edilməsi məqsədə uyğun hesab edilir. Bəllidir ki, tarixdə erməni soylu kimi qələmə verilən bəzi ailələrin də erməni olmadığı barədə çox ciddi iddialar var. Məsələn, Dağlıq Qarabağdan olan Melik soylu ailələr, Orbelyanlar, Arqutyanlar, Baqratyanlar və s. Bu layihə onları birdəfəlik erməni etməlidir.

Məşhur adamların  erməni olmadığına dair  irəli sürülən fikirləri Erməni DNT test layihəsi ilə təkzib etmək istəyirlər. Adı çəkilən bu ailələrin üzvləri artıq test edilmişdir. Qəribədir ki, nəticə elan olunmur. Demək torbada «pişik» var, yəni bunlar da erməni çıxmayıb. Əgər onlar erməni çıxsaydı çoxdan hay-küy qaldırmışdılar.

2009-cu ildən, yəni testlərin geniş  şəkildə aparıldığı zamandan bəri nə qədər adam «sınaqdan çıxarılmışdır?». Təxminən 500-dən çox. Amma dediyimiz kimi nəticələrin çoxu «gizli» saxlanılır. Nə üçün? Əlbəttə,  biz deməzdik bunların hamısı «türk çıxmışdır»,  Lakin bu faktdır ki, müstəqil test mərkəzlərində bu layihəni həyata keçirənlərin həqiqətən bundan ehtiyat  etdikləri dilə gətirilmişdir. Nəticələrin belə «uğursuz» alınması bu iş üçün beynəlxalq qurumları inandırıb onlardan külli miqdarda pul alan Simonyan-Arslan-Hraçdakyan üçlüyünü yeni “çalışmalarla» bu işə fərqli istiqamət vermək istəyi doğurub: Ermənilər  ana ağacından da test edilsinlər, deyilən Erməni DNT ağacında hələ çox kəşf edilməmiş  «budaqlar» var!

2011-ci ildə 1000 nəfər arasında belə testlər  gerçəkləşdirildi və maraqlı mənzərə alındı,  sən demə, erməniliyi qadınlar kişilərdən daha çox daşıyırmış və bu cəhət DNT üzrə mütəxəssis hesab olunan Levon Yepiskoposyan, Alain Hovhanyan, Pierre Zallouna, Riçard Villems kimi yazarların  tesbitləri ilə geniş maraq kəsb etmişdir. Bu,  yüzlərcə ermənini maraqlandırdı və layihəyə «inamı» daha da artırdı.

Bir çox erməni ailələri qohumlarını test yolu ilə tapmaq üçün onlara müraciət etmişlər. Layihə  müəllifləri bunu da  düşünəcəklərini və edəcəklərini açıq söyləmişlər DNT  testi  vasitəsilə ermənilərin  siyahısını artırmaq məqsədi heç vaxt gizlədilməmişdi. Gizlədilmir də.

Müəlliflər Türkiyədə kripto-ermənilər arasında, din dəyişdirən kürd, alevi ailələri arasında da «axtarışa çıxmaq» fikrindədirlər. Onlar dəfələrlə bu məqsədlə Türkiyəyə gəlib könüllülər aramışlar. Məsələn, hemşinlilər,  Dersim aşirətləri,  hayrumlar, Smirna (İzmir)  katolikləri, «türkləşmiş» Suriya və Livan sakinləri  hədəfdədir. Layihənin əsas  müəlliflərindən olan Hovann Simonyan bu məqsədlə «Hemşin» adlı jurnal da buraxır. Azərbaycan necə? Bu layihədən kənardamı qalmışdır? Azərbaycana gəlmək hələ ki, mümkün olmadığından layihəyə kənarda yaşayan  «azərbaycanlılar»ı cəlb etmək istəyirlər. Bax belə, İsveçrədə böyümüş, Kaliforniyada (ABŞ) Universitetdə oxumuş, Londonda təhsilini davam etdirmiş, Yaxın və Orta Şərq  Araşdırmalar Mərkəzində çalışmış Hovan Simonyan  bu layihə ilə bağlı dünyanı gəzir və ermənilərin dünyanın ən qədim ari, yəni, ali bir irqdən gəldiyini subut etmək istəyir.

Amma test çalışmalarında çox vaxt «ari irqdən» saymaq istədiyi  ailə və ya şəxslər türk çıxır.//.. Buna görə Hovann və onun layihə yoldaşlarını Ermənistanda heç sevmirlər.  Çünki bu layihə start  veriləndən bəri erməniləri hər an «türk çıxmaq qorxusu» tərk etmir.

Dr.Qafar ÇAXMAQLI  

FÜLE ERMƏNİSTANIN CAVABINI VERDİ

Avropa komissarı Ermənistana “bir əldə iki qarpız tutmağın mümkün olmadığını” başa saldı.

Gömrük İttifaqına üzvlüklə eyni vaxtda Avropa İttifaqının Azad Ticarət Zonasına(ATZ) üzvlük mümkün ola bilməz. Bu barədə Ukrayna , Moldova, Gürcüstan və Ermənistanla danışıqlar aparılıb. Avropa İttifaqının (Aİ) Genişlənmə və Avropa Qonşuluq Siyasəti üzrə komissarı Ştefan Füle Strasbuqrda keçirilən Avropa Parlamentinin plenar iclasında çıxışı zamanı belə deyib.

Onun sözlərinə görə, “bu, ideoloji fikir ayrılıqları, iqtisadi blokların toqquşması və ya yaşam uğrunda mübarizə oyunları ilə bağlı deyil. Bu sadəcə hüquqi cəhətdən mümkün ola bilməz: məsələn, siz eyni zamanda həm dərin və hərtərəfli Azad Ticarət Zonası çərçivəsində vergi tariflərinizi azalda, həm də Gömrük İttifaqı çərçivəsində onları artıra bilməzsiniz”.

Avropa komissarı bildirib ki, Azad Ticarət Zonasının xidmətlərindən yararlanmaq istəyən tərəfdaş ölkələr, öz ticarət siyasətini müəyyən etməkdə müstəqil olmalıdırlar. Gömrük İttifaqına üzvlərinə isə müstəqillik verilmir.

Elə bir müddət əvvəl Gömrük ittifaqına qoşulan Ermənistan Respublikasının vətəndaşları da hökuməti öz müstəqilliyini əldən verməkdə ittiham edərək etiraz aksiyaları keçirirlər. Bəzi erməni analitiklər hətta Ermənistanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli üzrə danışıqlar prosesindən kənarlaşdırılacağını bildirirlər. Çünki Gömrük İttifaqı üzv ölkələrinin bütün hüquqi məsələlərini özü həll edir. Belə olan şəraitdə Qarabağ danışıqlarının birbaşa Rusiya və azərbaycan arasında aparılacağı qeyd olunur.

Xatırladaq ki, ötən gün Avropa İttifaqı rəhbərləri Moskvanın ticarət əlaqələrini genişləndirmək məqsədilə Ermənistan, Ukrayna və daha bir neçə ölkəyə təzyiq etdiyini müzakirə ediblər.

Avronest Parlament Assambleyasının və Avropa Xalq Partiyasının vitse- prezidenti Yatsek Sariuş-Volskiy bəyan edib ki, Ermənistanın Gömrük İttifaqına üzvlüklə bağlı qərarını , Ukrayna ilə ticarət müharibəsini, Moldovaya qarşı hədədlər “ Yaxın Şərq tərəfdaşlığı” layihəsinə qarşı yönəldilmiş təxribatdır.

Qeyd edək sentyabrın 3-də Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşən Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan ölkəsinin Gömrük İttifaqına üzvlüyə hazır olduğunu bəyan etdi. Ermənistanın bu qərarı Avropa strukturları tərəfindən tənqidlə qarşılandı, və Avropa Ermənistanla demək olar ki, bütün danışıqlara son qoydu.
Buna baxmayaraq Ermənistanın xarici işlər naziri Edvard Nalbandyan Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığı davam etdirmək niyyətində olduqlarını açıqladı. Bu gün isə Avropa komissarı Ştefan Füle səsləndirdiyi bəyanatla Ermənistana “bir əlində iki qarpız tutmağın mümkün olmadığını göstərdi”.

Səbinə Həsənova

“ RUSIYA QARABAĞIN TƏHLÜKƏSİZLİYİNİN QARANTI OLA BİLMƏZ "

Erməni hüquq müdafiəçisinə görə, Kreml Azərbaycanın hücumunu önləməyə qadir deyil; Karen Ohacanyan: “Gömrük İttifaqına qoşulmaqla Ermənistan dünya ictimaiyyətinin gözündə etibarsız tərəfdaş statusu qazandı...”
Ermənistanın Gömrük İttifaqına qoşulmaq barədə qərarı erməni toplumunda, onun ekspert dairələrində hələ də ən müxtəlif şəkildə yozulmaqdadır. Separatçı rejimin təmsilçiləri isə nəticədən daha məmnun görünürlər. Eyni zamanda onların köhnə dərdi, deyəsən, təzələnib.
Söhbət təbii ki, neçə vaxtdır işə sala bilmədikləri Xankəndi aeroportundan gedir. İrəvanın Gömrük İttifaqına üzvlüklə bağlı qərarından sonra Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin istiləşdiyini düşünən separatçılar indi də ümid edirlər ki, nəhayət, bundan sonra Moskva hava limanının istismara verilməsinə yardımçı olacaq, buna qarant verəcək. 
Xəbər verdiyimiz kimi, qondarma qurumun “baş nazirinin müavini” Artur Ağabekyan bu xüsusda deyib: “Madam ki, Rusiya Gömrük İttifaqı məsələsində Ermənistana Dağlıq Qarabağla təzyiq edib, o zaman tezliklə biz Kremlin hansısa ”təhlükəsizlik qarantlarını" və ya konkret addımları görməliyik. Hansı konkret addımları? Məsələn, Stepanakert aeroportu çoxdan hazırdır, ancaq uçuşlar həyata keçirilmir. Rusiyanın qarantlarından biri məhz aeroportun istifadəsi ilə bağlı ola bilərdi. Özü də təkcə mülki yox, həm də hərbi məqsədlə istifadəsi üçün". 
Söz düşmüşkən, rəsmi Bakı zaman-zaman bəyan edib ki, Xocalı aeroportu həm də hərbi məqsədlər üçün istifadə ediləcək. Erməni tərəfi uzun müddət bunu danıb.
Erməni separatçısı növbəti “konkret addım” qismində Rusiya ordu hissələrinin Qarabağda yerləşdirilməsini görür. Sitat: “Düzdür, bunun üçün Sərkisyanın Gömrük İttifaqına üzvlük barədə bəyanatı yetərli deyil, Minsk Qrupu həmsədrlərinin də razılığı olmalıdır - bu da ki, çətin baş tuta...”
Beləliklə, aydın görünən odur ki, separatçı rejim yeni situasiyadan maksimum yararlanmaq, Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparılmasına de-yure nail olmaq, Qarabağda yeni müharibə ehtimalını Kremlin sayəsində minimuma endirmək niyyətindədir. Bəs Rusiya həqiqətən separatçı rejimin mövcudluğunun və “təhlükəsizliyinin” qarantı ola bilərmi? 
Bu xüsusda fərqli düşünən, gerçəyi fərqli dəyərləndirən erməni şərhçilər var. Məsələn, “Helsinki təşəbbüsü -92" komitəsinin Qarabağ üzrə koordinatoru, hüquq müdafiəçisi Karen Ohacanyan erməni saytlarından birinə müsahibəsində Ermənistanın Gömrük İttifaqına qoşulmasını Dağlıq Qarabağın təhlükəsizliyi ilə əlaqələndirməyin əleyhinə olduğunu söyləyib. Onun fikrincə, Rusiya Azərbaycanın Qarabağa hədələrinin qarşısını almağa qadir deyil.
Ohacanyanın qənaətincə, Rusiyanın hazırda elə bir güc-imkanı yoxdur ki, Qarabağ məsələsində zəmanət versin: “Bundan əlavə, hazırda situasiyanın inkişafı o istiqamətdə gedir ki, elə bir məqam yetişəcək Rusiya Azərbaycanın Qarabağa hücumunu önləyə bilməyəcək. Çünki öz ziyanına bircə addım da atmayacaq. Məhz bu səbəbdən mən Ermənistan hakimiyyətinin addımına neqativ yanaşıram, xüsusən də bu addım Dağlıq Qarabağın, necə deyərlər, təhlükəsizliyi ilə əlaqələndiriləndə. Rusiya Dağlıq Qarabağın təhlükəsizliyinin qarantı ola bilməz. O hətta heç Qarabağın müstəqilliyini tanımayıb. Yəni özünün qarantiyası ilə əslində beynəlxalq hüquq normalarını tapdamaqdır”.
Hüquq müdafiəçisinə görə, İrəvanın son addımı Ermənistana dünya ictimaiyyətinin gözündə etibarsız tərəfdaş statusu qazandırıb: “Məsələ ondadır ki, uzun illər idi ki, İrəvan Avropa Birliyi ilə assosiativ üzvlüklə bağlı danışıq aparırdı və... birdən Rusiyaya doğru dönüş edilir. Üstəlik, güman eləmirəm ki, Ermənistana bu məsələdə təzyiqlər olunub”.
Hərgah, Ohacanyana görə, Avropa Birliyi də Ermənistana və Dağlıq Qarabağa təhlükəsizlik qarantı verməyib: “Obyektivlik naminə deməliyik ki, Avropa İttifaqı assosiativ müqavilə bağlanandan sonra Qarabağ məsələsində hansısa öhdəlik götürəcəyini vəd eləmirdi. Bununla belə, Avropa İttifaqı Rusiyadan etibarlı tərəfdaşdır”.
Hüquq müdafiəçisi o qənaətdədir ki, Gömrük İttifaqına qoşulmaq barədə İrəvanın bəyanatı Ermənistanın onsuz da aşağı səviyyəli suverenliyini bir az da məhdudlaşdırır: “Bundan başqa, həm Ermənistanın, həm də Azərbaycanın təhlükəsizliyini azaldır. Çünki Rusiyanın baş aktyor olduğu hansısa birliyə girmək artıq bərabərlik deyil. Halbuki Avropa Birliyində bütün üzvlər formal və ya qeyri-formal planda bərabər hüquqlu sayılır, ümumi maraqların qayğısını çəkirlər”. 
“Rusiya daha beynəlxalq birliyin gözündə regional struktur kimi yox, yeni imperializmin və destruktuvizmin ideologiyası kimi qəbul edilir. Və əlbəttə ki, Rusiya xalqı da digər xalqlar kimi öz rəhbərliyinin təzyiqi altındadır və təhlükəsizliyi təmin edilməyib”, - deyə Ohacanyan fikrini tamamlayıb.
Elə məsələ də Ermənistanın özü ilə birgə Dağlıq Qarabağın, bütövlükdə regionun taleyini və normal inkişafını Rusiyanın girovluğunda saxlamasındadır. Nə qədər ki, Ermənistan Rusiyanın Güney Qafqazda hərbi-siyasi mövcudluğunu əsas qarantı olmaqda, destruktiv siyasət yürütməkdə davam edəcək və ilk növbədə imperialist Rusiyanın maraqlarına oynayacaq, Ermənistanın da, bütövlükdə regionun da təhlükəsizliyi havadan asılı qalacaq.

Zahid SƏFƏROĞLU

VƏFA QULUZADƏ OBAMAYA FAKTLARLA CAVAB VERDİ

Sabiq dövlət müşaviri ABŞ prezidentinin Qarabağ məsələsinin həlli arzusunu səmimi sayır, amma...
Xəbər verdiyimiz kimi, ABŞ prezidenti Barak Obama Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə məktub göndərib. Obama məktubunda ABŞ-ın ATƏT-in Minsk Qrupunda yeni həmsədr təyin olunmuş səfir Ceyms Uorlikə tam dəstək verdiyini diqqətə çatdırıb. B.Obama bildirib ki, C.Uorlikin bu yaxınlarda təyin olunması tərəflərin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə nail olmasına yardım etmək işinə Birləşmiş Ştatların qəti və birmənalı sadiqliyinin güclü göstəricisidir:
“Ümidvaram ki, səfir Uorlikin zəngin diplomatik təcrübəsi və hökumətinizin irəliləyişə nail olmaq arzusu həmsədrlərin işinə və sülh prosesinə yeni təkan verəcək. Mən gələn aylar ərzində Ermənistanla birbaşa dialoq imkanlarından yararlanmağınızı və danışıqlarda hazırkı çıxılmaz vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq üçün həmsədrlərin vaxtından və bacarığından istifadə etməyinizi dəstəkləyirəm. Artıq danışıqlarda müəyyən edilmiş kompromis çərçivəsində regionda sülhün bərqərar olunması üçün yeni səylərin göstərilməsi vaxtı yetişib”.
Öz növbəsində, ABŞ səfirliyi bildirib ki, Bakıya gələn Ceyms Uorliki prezident İlham Əliyev, XİN rəhbəri Elmar Məmmədyarov və müdafiə naziri Səfər Əbiyev qəbul edib. Görüşlərdə tənzimlənmə və regionda təhlükəsizlik məsələləri müzakirə olunub. Sentyabrın 10-da Ceyms Uorlik Bakıdan İrəvana yola düşüb. ABŞ prezidentinin məktubunda “artıq danışıqlarda müəyyən edilmiş kompromis çərçivəsində regionda sülhün bərqərar olunması üçün yeni səylərin göstərilməsi vaxtı yetişib” mesajının verilməsi isə narahatçılığı daha çox artırır. Söhbət Azərbaycan xalqının bixəbər qaldığı hansısa razılaşmalardan, güzəştlərdənmi gedir?
Sabiq dövlət müşaviri, politoloq Vəfa Quluzadə hesab edir ki, Obamanın Qarabağ məsələsini həll etmək arzusu tamamilə səmimidir: “Ondan əvvəl Bill Klintonun da bu məsələni həll etməklə bağlı arzusu səmimi idi. Corc Buş da Ki Uestdə çalışırdı ki, Qarabağ məsələsi həll olunsun. Amma görürsünüz ki, həll olunmadı. İş Amerikanın səmimiyyətindən keçmir. Qarabağ məsələsində əsas əngəl keçmiş super dövlət, indi isə ondan bir az kiçik imperiya olan Rusiyadır. Rusiyanın strategiyası ondan ibarətdir ki, nə hərb, nə sülh vəziyyəti olduqca uzansın. Görünür, köməkçiləri Obamaya bu barədə deməyiblər ki, Azərbaycan həmişə sülhə hazır olub, indi də hazırıq. Amma sülhə addım atılan kimi Rusiya o sülhü dağıdır. Tehranda Levon ter-Petrosyanla Azərbaycanda prezident səlahiyyətlərini icra edən Yaqub Məmmədov 1992-ci ilin mayında atəşkəsə imza atanda Azərbaycanda Şuşa rayonu işğal olundu. Adını ”ermənilər tərəfindən" qoysalar da, işğala Rusiya rəhbərlik edirdi. Bununla da sübut olundu ki, Petrosyan Ermənistan ordusuna cavabdeh deyil, bu ordunu idarə edən Rusiyadır. Rusiya bunu ona görə etdi ki, İrana sillə vursun, desin ki, sən Qarabağ məsələsində heç bir rol oynaya bilməzsən, ona görə də meydandan çəkil. Bundan sonra ter-Petrosyan pərt oldu. Həmin Levon ter-Petrosyan mərhələli sülh planı irəli sürdü və Heydər Əliyev də bunu qəbul etdi. Ter-Petrosyan sensasion bəyanat verdi ki, Qarabağ məsələsi həll olunmadan Ermənistanın gələcəyi yoxdur. Bu sensasiya dünyaya yayıldı, Rusiya isə qəzəbləndi. Təklif ondan ibarət idi ki, Ermənistan 7 rayonu boşaldır, Azərbaycan və Türkiyə ilə diplomatik əlaqələr yaradılır, əməkdaşlıq başlayır, inkişaf edir, Dağlıq Qarabağın statusu da qeyri-müəyyən gələcəyə qalır. Azərbaycan buna razılıq verdi. Nəticədə isə ter-Petrosyan vəzifəsindən kənarlaşdırıldı".
Sabiq dövlət müşaviri daha bir faktı xatırlatdı: “Heydər Əliyev bundan da daha cəsarətli bir addıma - güzəştli sülhə getdi. Ermənilərin istəyinin cavabında dedi ki, ”güzəşt edirəm" və ermənilər də razılaşdı. Nəticə nə oldu? Erməni parlamenti, baş nazir, spiker daxil olmaqla, 10 deputat güllələndi. Özü də açıq efirdə, bu, dünyada görünməmiş bir şey idi. Ondan sonra 1999-cu ilin noyabrında keçirilən İstanbul sammitinin gündəliyindən Qarabağ məsələsi çıxarıldı. Mən bütün bunları təkrarən ona görə deyirəm ki, sizin qəzet bunu çap etsin, Amerika səfirliyi də bunu hörmətli Obamaya göndərsin. Obama görsün ki, yalnız xoş niyyətlə məsələ həll olunmur, çalışsınlar rus imperiyasını çökdürsünlər, Rusiyanın demokratik ölkəyə çevrilməsinə nail olsunlar. Ondan sonra rus imperiyasının strategiyası dəyişsin və bu nüvə dövləti bizim torpaqları işğal etməkdən əl çəksin. Burada ermənilər qapazaltıdır, “şestyorka”dır".
V.Quluzadə Obamanın həmsədrlərin roluna önəm verməsinə də reaksiya verdi: “Həmsədrlərin biri elə Rusiyadır. Bir neçə il öncə elə ABŞ səfirinin iqamətgahında Merzlyakov Azərbaycan xalqına mesaj verdi ki, gedin, özünüz danışın, biz sizin üçün sülh əldə edən deyilik. Mən də durub çıxış etdim, dedim ki, siz ermənipərəst mövqe tutursunuz. Çünki torpaqlarımızı işğal edən tək Ermənistan deyil, Rusiyadır. Merzlyakov ağzını açanda dedim ki, ”sizsiniz!" Bu mənada Qarabağ məsələsinin həllində Ermənistandan heç nə asılı deyil".
Politoloq Obamanın güzəştli razılaşma ilə bağlı dediklərinə də aydınlıq gətirdi: “Güzəştli razılaşma beynəlxalq hüquq normalarının çərçivəsində tənzimlənmə deməkdir. Yəni Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün saxlanması şərtilə tənzimləmə. Güzəştli odur ki, biz Dağlıq Qarabağa ən yüksək muxtariyyəti veririk. Ermənilər buna hoppana-hoppana razı olarlar. Çünki Sovet İttifaqı yoxdur, indiki şəraitdə Dağlıq Qarabağ yüksək muxtariyyət alanda de-fakto müstəqil olacaq. Ermənilərə bundan artıq nə lazımdır? Ona görə də Sərkisyan, Dəmirçiyan, Köçəryan o zaman buna razı olduqlarını demişdilər. Amma bunun əvəzinə ikisi güllə aldı, Köçəryan isə digərlərini satdığına görə Moskva tərəfindən əfv olundu”.
V.Quluzadə Qarabağ danışıqları ilə bağlı bir faktı da xatırlatdı: “Mən həmin erməninin adını çəkmək istəmirəm ki, sonra onu təqib edərlər. O dedi ki, hörmətli Vəfa Quluzadə, hörmətli səfir, siz gedin Rusiya ilə danışın, bizimlə nə danışırsınız? Məgər siz bilmirsinizmi Rusiya nə deyirsə, biz də onu edirik, məgər bunu bilmirsiniz? Həmin adam ATƏT çərçivəsində apardığımız danışıqlarda Ermənistan nümayəndə heyətini təmsil edən ən yüksək səviyyəli şəxs idi”.
Sabiq müşavir onu da qeyd etdi ki, Obamanın bu məktubu yalnız diplomatik gedişdir: “Amerika sadəlövh dövlət deyil ki, detalları bilməsin. Bu mənada ABŞ prezidentinin bu məzmunda məktub göndərməsini təbii hesab edirəm”.

E.PAŞASOY

“ QARABAĞ DÜYÜNÜ AÇILMAYINCA ERMƏNİSTAN İNKİŞAF EDƏ BİLMƏYƏCƏK ”

Erməni iqtisadçı-ekspertinə görə, Gömrük İttifaqına üzvlük barədə qərar ölkəyə hər hansı fayda gətirməyəcək; Artur Baqdasaryan: “Münasibətlər yeni səviyyəyə keçsə də, Moskvanın Dağlıq Qarabağı tanıyacağını gözləmək əbəsdir”...

Ermənistan Gömrük İttifaqına daxil olmaq barədə qərarı hələ də həm ölkə daxilində, həm də Qərb dairələrində ciddi müzakirə predmeti olaraq qalır. Serj Sərkisyanın sentyabrın 3-də Moskvada həmkarı Vladimir Putinlə görüşdən sonra verdiyi məlum qərar işğalçı ölkənin Rusiyadan nə dərəcədə asılı olduğunu bir daha və əyani şəkildə nümayiş etdirdi.
Bu qərarla Ermənistan daha möhkəm və sıx şəkildə özünü Rusiyaya bağlamış oldu. Məlum məsələdir ki, 3 sentyabr qərarı təcavüzkar ölkənin onsuz da simvolik olan müstəqilliyini və suverenliyini bir az da aşağı səviyyəyə endirərək simvolik edəcək.
Bu qərar habelə, İrəvanın Qərbə, Avropaya iqtisadi inteqrasiya yolunun qarşısına birdəfəlik sədd çəkməklə Ermənistan iqtisadiyyatının rüşeym halında, Moskvadan asılı durumda qalmasını təmin edəcək. Çünki işğalçı ölkə Qarabağ ixtilaflı üzündən normal regional inteqrasiyadan da məhrumdur.
Bu mənada Gömrük İttifaqına üzvlüklə bağlı rəsmi İrəvanın qərarı Kremlin nəinki Ermənistan, bütövlükdə Güney Qafqaza ünvanlı siyasətində mühüm uğurlardan sayıla bilər. Hər halda, Ermənistan bu quruma üzv olan ilk Qafqaz ölkəsidir. Demək, Moskvanın iştah dişi daha da itilənmiş olacaq.
Bir mühüm detal da var. Ermənistanın Gömrük İttifaqına asanca sürüklənməsi onun Qarabağ məsələsində həlledici söz sahibi olmadığını da növbəti dəfə ortaya qoydu. Erməni politoloqlardan birinin dəqiq qeyd elədiyi kimi, bundan sonra Qarabağ məsələsini Bakı ilə Moskva öz aralarında həll edəcək.
Doğrudur, Rusiya öz forpostunu sakitləşdirmək, erməni toplumunun başının altına yastıq qoymaq üçün bəzi xırda güzəştlərə də gedib. Misal üçün, Ermənistan dəmiryolunun təmiri üçün sərmayə ayırıb, Abxaziya dəmiryolunun açılmasına, təbii qazın qiymətinin bir azca endirilməsinə söz verib. Ancaq bunlar iqtisadiyyatı batan cırtdan ölkəni xilası üçün yetərlimi?
Çətin. Qənaətimizi müxalifətçi Ermənistan Milli Konqresinin iqtisadi və ekoloji məsələlər komissiyasının sədri Vaaqn Xaçatryan da təsdiqləyir. Sitat: “Ola bilsin qazın qiyməti aşağı salınsın, şimal-cənub avtoyolu da işləsin, ancaq hamı bilir ki, Ermənistanın nəqliyyat imkanları yalnız onun nəqliyyat blokadası bütünlüklə götürüldükdən, yəni Qarabağ problemi çözüldükdən sonra reallaş bilər”.
Xaçatryan bu sözləri Avrasiya İnkişaf Bankının inteqrasiya tədqiqatları mərkəzinin direktoru Yevgeni Vinokurovun fikirlərinə münasibət bildirərkən söyləyib. Vinokurov deyib ki, Ermənistanın Gömrük İttifaqına qoşulması qazın qiymətinin 30 faizədək enməsinə, ölkənin nəqliyyat dalanından çıxmasına gətirə bilər.
Erməni iqtisadçısı isə bunu siyasi spekulyasiya adlandırıb: “Həm də o səbəbə siyasi spekulyasiya ki, hələ bilinmir Gömrük İttifaqı nə qurumdur, ora hansı sənədlər tələb olunur. Bu proses 2010-cu ildən gedir. Ancaq indiyədək də aydın deyil ki, Ermənistanda hansı sənədlər, qanunverici aktlar dəyişdirilməlidir və s.”
Bundan əlavə, iqtisadçı ekspert hesab edir ki, quruma üzv olduqdan sonra balaca ölkə olan Ermənistanda, monopoliyanın hökm sürdüyü ölkədə rəqabətlə bağlı problemlər çıxacaq, hansı sağlam rəqabət ki, hələ də mövcud deyil: “Həmçinin, daxili bazarın perspektivləri planında problemlər yaranacaq. Çünki xarici bazarlarda bizim mallar rəqabət qabiliyyətli deyil və Gömrük İttifaqına daxil olandan sonra da eyni vəziyyət hökm sürəcək”.
Xaçatryan bir daha əminlik ifadə edib ki, quruma üzvlüklə bağlı qərar siyasi maraqlardan doğub, nəinki iqtisadi aspektlərdən: “Konkret halda çox vacibdir ki, biz münasib qiymətlərə enerjidaşıyıcıları əldə edək. Bu mümkündür. Baş verənlər isə indiki hakimiyyətin növbəti fiaskosu, onun özündən razı bəyanatlarının uğursuzluğu sayıla bilər. Hamıya aydın dolu ki, nə baş verməli idisə, o da baş verdi”.
Ancaq iş ondadır ki, Sırkisyanlın yerində başqası olsaydı da mövcud şərtlər daxilində fərqli qərar qəbul edə bilməyəcəkdi. Çünki iqtidarda və ya müxalifətdə olmasından asılı olmayaraq Ermənistanın siyasi elitası böyük ölçüdə Kremlin nəzarətindədir, Moskvadan asılıdır.
Nə qədər ki, erməni toplumu, onun başında duranlar, Eçmiədzin kilsəsi, diaspora Ermənistanın təhlükəsizlik və mövcud qarantını qonşu ölkələrlə normal münasibətlərdə, iqtisadi-ticari inteqrasiyada deyil, Rusiyada və onun Ermənistanda hərbi mövcudluğunda görürlər, sərhədlərin mühafizəsini belə ruslara etibar edirlər, hakimiyyətdə olanların yalnız soyadı dəyişəcək. Ermənistan isə düşdüyü dərin siyasi və iqtisadi bataqlıqdan uzun zaman qurtula bilməyəcək.
Gömrük İttifaqının Ermənistana hansısa dividentlər gətirəcəyinə gəlincə, buna heç İrəvan rəsmiləri də inanmırlar. Misal üçün, Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Artur Baqdasaryana görə, Ermənistan-Rusiya münasibətləri yeni səviyyəyə keçsə də, yaxın zamanlarda Moskvanın Dağlıq Qarabağı tanıyacağını gözləmək əbəsdir".
Onun sözlərinə görə, qondarma quruma Gömrük İttifaqında iştirakı danışıqların gedişində müəyyən olunacaq.
Ancaq erməni rəsmisi yaxşı bilir ki, belə bir iştirak yalnız Azərbaycanın tərkibində və Bakının razılığı ilə mümkün görünür. Çünki separatçı rejim beynəlxalq hüququn subyekti deyil. Baqdasaryanın da etiraf elədiyi kimi, onu hətta Rusiya belə tanımağa hazırlaşmırsa, illüziyaya qapılmağa dəyməz. Rusiya heç müstəqilliyini tanıdığı Abxaziya və Cənubi Osetiyanı indiyədək MDB-yə, KTMT-yə üzv edə bilməyib...

Zahid SƏFƏROĞLU