İXTİYAR ŞİRİN : - Qərb dövlətlərinin və Rusiyanın Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həlli ilə bağlı təkidləri əslində Azərbaycanın razılığı ilə Dağlıq Qarabağın ermənilərə verilməsi planıdır...
Mən dünən - 30.07.2014 tarixində Facebookdakı hesabımda Qərb dövlətlərinin və Rusiyanın Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həlli planı barədə aşağıdakıları yazmışdım: "Qərb dövlətlərinin və Rusiyanın Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həlli ilə bağlı təkidləri əslində Azərbaycanın razılığı ilə Dağlıq Qarabağın ermənilərə verilməsi planıdır. Onlar Dağlıq Qarabağın ətrafındakı 6-7 rayonun Azərbaycana qaytarılmasının əvəzində Dağlıq Qarabağda ərazinin statusunu müəyyənləşdirən referendum keçirilməsini təklif edirlər. Referendum, əgər keçiriləcəksə, ərazinin statusunun müəyyən edilməsi ilə bağlı yox, muxtariyyətin forması ilə bağlı ola bilərdi. Mən əvvəllər muxtariyyətin forması ilə bağlı referendumu mümkün hesab edirdim. İndi isə belə bir qənaətə gəlmişəm ki, referendum oyununa getməmək lazımdır. Ukrayna hadisələrindən sonra beynəlxalq şərait dəyişdi. İndi Qərb Krımla bağlı hansı mövqeyi tutubsa, Qarabağla bağlı da o mövqeyi tutmalıdır. Biz isə erməni-rus terrorçularını Ukraynadakı kimi əzməliyik. Xalqımız bu işə Ukrayna xalqından daha hazırlıqlıdır. Mövqeyimizi daha da sərtləşdirməliyik. Ermənistana və Qarabağa "dostluq" üçün gedən Azərbaycanlıları da bu işlərdən əl çəkməyə çağırıram. Bu cür hərəkətlər düşmənin çörəyinə yağ-bal sürtməkdir. Litvanın səfirinin telefon danışıqlarındakı etirafları əslində bütün Qərb və Rusiya dövlətlərinin mövqeyini əks etdirir. Sülh yolu ilə həll planı təklif edənlərin heç biri, o cümlədən Kerri də münaqişənin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməli olduğunu bəyan etmirlər. Bu məsələnin geniş ictimai müzakirəyə çıxarılmasına ehtiyac daha da çoxalıb."
Bu gün Virtualaz.org saytında mənim dediklərimi təsdiq edən informasiya yayıldı.
İtaliyada qalmaqal: İlham Əliyevin imzası olan sənədi dəyişmək istəyirlər.
İtaliyada Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin bu ölkəyə rəsmi səfəri zamanı imzalanan sənədlə bağlı diplomatik insident baş verib.
Virtualaz.org saytı spondasud.it adlı İtaliya portalına istinadən xəbər verir ki, Azərbaycanla İtaliya arasında strateji tərəfdaşlıq haqda Birgə Bəyannamənin mətnində Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməsinə dəstək ifadə olunması xarici işlər naziri Federiko Moqerinin Avropa İttifaqının xarici siyasət məsələləri üzrə ali komissarı vəzifəsinə seçilməsi şanslarına zərbə vura bilər.
Saytda yerləşdirilmiş məqalənin müəllifi Kalyari Universitetinin Yaxın Şərq İnstitutunun əməkdaşı, tarix elmləri namizədi Laura Tossodur.
L.Tosso Türkiyə araşdırmaları üzrə ixtisaslaşıb və belə görünür ki, erməni çevrələrinə bağlıdır. Qeyd edək ki, müəllifin Türkiyədə qətlə yetirilən erməni jurnalist Qrant Dink barədəki araşdırması beynəlxalq jurnalistika mükafatı alıb.
Məqalədə deyilir ki, Azərbaycan prezidentinin səfəri ərəfəsində İtaliya XİN-dən iki diplomat strateji tərəfdaşlıq haqda Birgə Bəyannamənin mətnini işləyib hazırlayıb.
Sənədin bu variantı rəsmi Bakı ilə razılaşdırılıb və orada Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü prinsipi çərçivəsində həllinə çağırış ifadə olunur.
Sənəd iyulun 14-də prezident İlham Əliyev və İtaliyanın baş naziri Mattio Renzi tərəfindən qəbul edilib.
Lakin məlumata görə, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri olan Fransanın nümayəndələri İtaliyanın Minsk Qrupuna üzv olan ölkə kimi münaqişə ilə bağlı bu cür mövqe tutmasını düzgün hesab etməyiblər və məsələni İtaliya xarici işlər nazirinin diqqətinə çatdırıblar.
Nəticədə İtaliya XİN “anlaşılmazlığı” başa düşüb və rəsmi mətninin dərcini dayandırıb. İtaliya XİN Bakıya təklif edib ki, yeni mətn üzərində işləsinlər.
Təbii ki, Azərbaycan tərəfi bu təklifi qəbul etməyib və yüksək səviyyədə qəbul edilmiş sənədi dəyişdirməkdən imtina edib. İtaliya ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq barədə Birgə Bəyannamənin mətni Azərbaycan XİN tərəfindən dərc edilib. İtaliya XİN isə buna baxmayaraq sənədin mətninə yenidən baxmağa başlayıb və onun dərcini dayandırıb.
Türkiyənin Milli Təhlükəsizlik Təşkilatının (Milli İstihbarat Teşkilatı - MİT) Antiterror Mərkəzinin sabiq rəisi Məmməd Eymür sensasiyalı açıqlama ilə çıxış edib.
M.Eymür deyib ki, hazırda xarici dövlətlərin kəşfiyyatçıları Türkiyədə “at oynadır”.
Onun sözlərinə görə, 1950-ci ildən bəri keçən 50 il ərzində Türkiyəni türklər idarə etməyib:
“Türkiyəni 1950-ci ildən bəri türklər idarə etməyib. Bu da haradasa 50 il davam edib. Dünyanın ən kritik regionunda yerləşən Türkiyəni başda ABŞ olmaqla, Rusiya, Almaniya, İngiltərə, İsrail və digər ölkələr rahat buraxmadı və bundan sonra da buraxmayacaqlar. Həmin dövlətlərin Türkiyəni idarə edən şəxslərə də təsirləri olur. Hətta Türkiyəni idarə edəcək kəsləri onlar təyin edir.
İndi də başda ABŞ olmaqla, Rusiya, İngiltərə, İsrail və digər ölkələr bizi rahat buraxmır. Türkiyədə xarici ölkə agentləri “at oynadır”. Bu agentlər daha çox səfirliklərdə olur. Bundan əlavə, hava yolları və turizm şirkətlərində, media orqanlarında və digər sahələrdə də agentlər var. Onların arasında daha çox agent Rusiyaya məxsusdur”.
M.Eymür yerli və xarici agentlərin ölkə mediasına necə sızmasını da izah edib:
“Türk jurnalistlər hər zaman xarici xüsusi xidmət orqanlarının hədəfindədirlər. Çünki cəmiyyəti yönləndirmək, yəni psixoloji güc üçün media əhəmiyyətli rola malikdir. Buna ən yaxşı nümunə kimi “Aydınlık” qəzetini göstərmək olar.
Xarici xüsusi xidmət orqanları mediadakı bəzi şəxsləri pulla ələ alırlar. Həmin şəxslər pul müqabilində daha təsirli və onların maraqlarına uyğun fəaliyyət göstərirlər”.
M.Eymür həmçinin bildirib ki, CIA (ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi) NATO çərçivəsində MİT ilə ortaq hərəkət edir:
“Ancaq CIA Türkiyənin düşmən bildiyi ölkələrin kəşfiyyat orqanları ilə də ortaq işlər görür. Daha çox mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə adı altında kəşfiyyat toplantıları təşkil olunur və sairə. Adətən, qayda belədir, diplomatiyanın bitdiyi yerdə kəşfiyyat işə girər.
Keçmişdə olduğu kimi indi də MİT-in içində ABŞ, (CIA), İsrail (MOSSAD) və Almaniya (BND) xüsusi xidmət orqanlarına çalışan şəxslər var. Xarici məxfi və xüsusi xidmət orqanları MİT-in əməkdaşlarını, adətən, bu cür yollarla ələ alırlar. Məsələn, CIA maliyyə büdcəsi olduqca böyük olan xüsusi xidmət orqanı olduğu üçün MİT-in hər hansı əməkdaşının övladını öz hesabına ABŞ-da təhsil aldırır və beləliklə də, o tələbə CIA-nın agentinə çevrilir. Əksər hallarda isə bu cür şəxslər CIA kimi güclü bir kəşfiyyat orqanına simpatiyası olduğuna görə bu quruma könüllü çalışmağa razılıq verir. Keçmişdə buna oxşar bir hadisə baş verib. Belə ki, Sabahattin Savaşman adlı MİT agenti ABŞ-a çalışırdı. Daha sonra mənim rəhbəri olduğum qrup onu ifşa etmişdi”.
Məşhur türk kəşfiyyatçısı CIA-ya işləməsi barədə mediada yayılan iddialara da cavab verib:
“Əgər mən CIA-ya çalışsaydım, indi MİT-in başında mən olardım. Bundan əlavə, biz CIA-ya çalışsaydıq, o zaman “Green Card” almaq üçün 9 il gözləməzdik”.
MİT-in “qara qutusu” adlandırılan M.Eymür bəyan edib ki, Türkiyənin sabiq prezidenti Süleyman Dəmirəl də peşəkar kəşfiyyatçıdır:
“Türkiyədə ən böyük kəşfiyyatçı Süleyman Dəmirəldir. Ona MİT-in daxilindən və kənardan məlumatlar ötürən şəxslər var. Dəmirəlin xüsusi şəxsi kəşfiyyat əlaqələri var. Ona bu mənbələrdən vacib və etibarlı məlumatlar ötürülür”.
Qeyd edək ki, Türkiyə gündəminə oxşar hadisələri canlandırılan “Kurtlar Vadisi Pusu” teleserialındakı Mete Aymar obrazı Məmməd Eymürün gerçək prototipi hesab olunur.
Publika.az
Gürcüstanın sabiq prezidenti Mixail Saakaşviliyə maraqlı statusla çıxış edib. Onun fikrincə, “bizim hamımız böyük hadisələr ərəfəsindəyik”. Musavat.com-un məlumatına görə, bu barədə o, özünün facebook səhifəsində yazıb:
“Hamımız böyük hadisələr ərəfəsindəyik. Əgər Maydan Rusiya imperiyasının siyasi sonunun başlanğıcı oldusa, Ukrayna silahlı qüvvələrinin Donetskdə labüd qələbəsi Putinin, onun Avropa və postsovet məkanındakı bütün havadarları ilə birgə sisteminin həlledici hərbi məğlubiyyəti olacaq. Bu, 100 illik təhqirə, Qolodorm aclıq qurbanlarına, son günlər və aylarda həlak olan cəsur döyüşçülərə görə cavabdır. Ukraynalılara çətindir, onlar itki verirlər. Amma onlara və bizim hamımıza indi yalnız qələbə lazımdır. Nəyin bahasına olur-olsun qələbə! Yalan və şər imperiyası üzərində qələbə. Bu qələbə ilə Ukrayna qəhrəmanları Avropa sivilizasiyasını 21-ci əsrin əsas vəhşisindən qurtarmış xilaskarlar kimi öz adlarını tarixə əbədi həkk edəcəklər. Qoy Allah Ukraynaya və bizim hamımıza kömək olsun! Ukraynaya, qəhrəmanlara eşq olsun!”
Musavat.com
Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixeil Saakaşvili Ukraynada sərnişin təyyarəsinin vurulmasından sonra “Facebook” səhifəsində mövqeyini açıqlayıb.
AzNews.az-ın məlumatına görə, M. Saakaşvili bildirib ki, ötən gün Ukrayna səmasında sərnişin təyyarəsi vurulub. Ancaq bu faciə heç də göydən düşmə olmayıb. Bu əvvəlcədən planlaşdırılan hadisədir: “Avropanın gözü önündə Rusiyanın zirehli texnikası və hava hücumundan müdafiə qurğuları müstəqil Ukraynanın sərhədini keçir. O Ukrayna ki, Avropada ərazisinə görə ən böyük dövlətdir. Avropa isə utanmadan başqa səmtə baxmağa üstünlük verir. Bir neçə ay əvvəl Brüsseldə keçirilən forumda tənqidi çıxışım zamanı böyük Avropa dövlətlərindən birinin xarici işlər naziri mənə sərt şəkildə etiraz etdi. O mənə dedi ki, siz bizə nə məsləhət görürsünüz, Rusiyanı bombalamalıyıq?, mən isə “Xeyir, onlar sizi bombalayana qədər gözləyin” cavabını vermişdim. Təbii ki, zalda çoxları bunu qeyri-diplomatik çıxış kimi qiymətləndirmişdi. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin göstərişi ilə terrorçulara verilən hava hücumundan müdafiə sistemindən buraxılan raket içərisində yüzlərlə avropalının olduğu təyyarənı dağıtdı. Putin isə dərhal Ukraynanı günahlandırdı. Putinin sözündən belə çıxdı ki, Ukrayna müqavimət göstərməsəydi təyyarə vurulmazdı. Bu abırsızcasına deyilən fikirdir. Lakin Putin bilir, kimin üçün danışır. Gürcüstanın Qori şəhəri Rusiya tərəfindən bombalananda hollandiyalı jurnalist həlak olmuşdu. Onun həmkarı isə Rusiyanı pisləyərkən, jurnalistin ölümündə Gürcüstanın da günahkar olduğunu bildirmişdi. Çünki Gürcüstan öz müqaviməti ilə Rusiyanın bombalamasına səbəb olmuşdu. Təbii ki, bütün bu qanunsuzluqların səbəbkarı Kremldə oturub. Lakin Berlin, Brüssel, Roma, Paris və başqa yerlərdəki tərəfdarları olmadan çətin ki, Kremldəki cani hər gün qanlı ova çıxa bilər”.
musavat.com
Gizli qurumun açıq rəhbəri
Bir neçə gün əvvəl Bizimyol.info saytında Bakıda masonların toplantısının keçirildiyi barədə məlumat gedib. Bu yazıda iddia olunur ki, Azərbaycan masonlarının Bakı toplantısında masonluğun vacib ritualı olan installiatsiya həyata keçirilib.
İnstalliatsiya Ali Lojanın ali rütbəli zabitlərinin Ali Ustad rütbəsinə qəbul olunması ilə bağlı andiçmə mərasimidir. Bu dəfə Azərbaycan masson lojasından yeni Ali Ustadı Araz Kanzas and içib. Masonların iyunun 24-də Bakıya gəldiyi bildirilir. Qonaqlar sırasında Azərbaycanda mason lojasının yaradılmasında böyük rolu olan Andrey Boqdanov, Azərbaycanda mason lojasının rəhbəri və bünövrəsini qoyan Bağır Heyyətin də olduğu bildirilir. Yeni ustadın andiçmə mərasimindən sonra qonaqlar “Şirvanşah” restoranına toplaşaraq, Azərbaycanın milli musiqisini dinləyiblər.
Modern.az saytı Azərbaycan mason qurumu ilə bağlı araşdırma aparıb və bəzi maraqlı məlumatlar əldə edib.
“Azərbaycan Milli Böyük Lojası” necə qurulub?
Araşdırma nəticəsində bəlli olub ki, Bakıda mason hərəkatının “Azərbaycan Milli Böyük Lojası” fəaliyyət göstərir. Tam qapalı fəaliyyət göstərən bu lojanın fəaliyyəti haqqında çox məhdud məlumatlar var. Bu loja barədə mason qurumunun yaydığı məlumatda qeyd olunur ki, 2000-ci ildə Vaşinqtonda türkdillilərin "Nur-2000" lojası qurulanda, Azərbaycanda da Azad Masonluğu qurub inkişaf etdirmək qərarı qəbul olunub.
“Azərbaycan keçmiş Sovet İttifaqının bir hissəsi idi və Sovet İttifaqının dağılması ilə müstəqillik əldə etmişdi. Azərbaycan Qafqaz dağlarında yerləşən türkdilli Avropa ölkəsidir. Azərbaycanda Azad Masonluğun qurulması layihəsi Vashinqtonda qəbul olunmuş "Azerbaijan Lodge No.2001"in yaradılması ilə başladı. Bir il sonra Vashinqton D.C. Böyük Lojası layihəyə qatılmaq üçün Moskva Böyük Lojasını dəvət etdi. 2002-ci ildə onlar Moskvada "Drujba No.24" lojasını yaratdılar. 2003-cü ildə sıx dostluq əlaqələrinin nəticəsi olaraq, Vashington D.C. Böyük Lojası Türkiyənin "Nur Lodge 2000" Böyük Lojası ilə birlikdə Ankarada Demir Savaşçı tərəfindən icarəyə alınan "Xəzər Lojası No.1000" layihəsini yaratdılar”-deyə “Azərbaycan Milli Böyük Lojası” nın rəsmi açıqlamasında vurğulanıb.
Qurumun yaradılmasında Rusiya Böyük Lojasının köməyi olub
2001-2008-ci illər aralığında Azərbaycan Milli Böyük Lojasının yaradılmasına hazırlıq məqsədilər bir çox qonaqlar Bakıya səfər edib. Bu müzakirələrdən sonra 2008-ci ildə lojanın yaradılmasına qərar verilib. Bunun ardından Vashinqton D.C. Böyük Lojası region olaraq Bakıda fəaliyyət göstərəcək "Baku Lodge No.2008"i yaradaraq Böyük Lojanın yaradılması istiqamətində hazırlıq işlərinə başlayıb. Xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, bu qurumun yaradılması prosesində Rusiya Böyük Lojasının köməyi olub və çətin layihənin bütün səylərini dəstəkləyib.
5 dekabr 2008-ci ildə Böyük Ustadların və Böyük katiblərin görüşündə Vashington D.C. Böyük Lojası, Rusiya Böyük Lojası, Türkiyə Böyük Lojası və layihənin təsisçisi Robert Bağır Heyyət arasında Parisdə toplantı keçirilib. Nəticədə Fransa Böyük Lojasının illik əlaqələri ilə yeni Azərbaycan Milli Böyük Lojasının xüsusi məqsədləri qəbul edilib.
Toplantının sonunda protokol imzalanıb və növbəti həftə 9 dekabrda Bakıda təsis üçün razılıq əldə edilib. 9 dekabr 2008-ci ildə Azərbaycan Milli Böyük Lojasının təşkilati toplantısı çağırlaraq Vashington D.C. Böyük Lojası və Rusiya Böyük Lojası tərəfindən Robert Bağır Heyyət ilk Hörmətli Böyük Ustad elan olunub. Həmin iclasda Robert Bağır Heyyət öz Böyük Loja işçilərini elan edib. Növbəti gün dekabrın 10-da Azərbaycan Milli Böyük Lojasında ikinci toplantı keçirilib və təsis lojası, möhtərəm ustadlar və işçilərin qəbul etdiyi yeni nizamnanə Böyük Ustad tərəfindən elan edilib.
Hazırda Azərbaycanda üç aktiv loja fəaliyyət göstərir: Azerbaijan Lodge No.1,
Drujba Lodge No.3, Baku Lodge No.4 (Xəzər Lojası No.2 Ankaradakı Türkiyə Böyük Lojasının nəzarəti altında fəaliyyət göstərir). Azərbaycan Milli Böyük Lojasının 102 üzvü var.
Robert Bağır Heyyət kimdir?
Bəs Robert Bağır Heyyət kimdir? 1938-ci ildə Təbrizdə anadan olmuş Bağır Heyyət gənc yaşlarında İrandan ABŞ-a mühacirət edib. ABŞ-da ticarət fəaliyyətinə daşınmaz əmlakın alqı-satqısı ilə başlayan Bağır Heyyət Amerika vətəndaşlığı aldıqdan sonra adını dəyişərək Robert qoyub. Masonluq fəaliyyətinin ən aktiv dövrünü Rumıniyada keçirən Bağır Heyyət Çauşesku rejiminin yıxılmasında, Rumıniyadakı xalq qiyamının təşkilində, ABŞ-dakı Türkdilli Nur Lojası (Nur Lodge) və Azəri Lojasının (Azeri Lodge) qurulmasında fəal iştirak edib. O, Avropada bir çox lojalarda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Bağır Heyyət həm də Rumıniya Milli Böyük Lojasının qurucularından biri, eyni zamanda Rumıniya və digər Slavyan ölkələrində masonluğun təməlini gücləndirmiş şəxsdir. 19 dekabr 2006-cı ildən etibarən Bağır Heyyət Vaşinqtondakı lojaların mərkəzi olan Kolumbiya Dairəsi Böyük Lojasına (Grand Lodge of the District of Columbia) başçılıq edən Hörmətli Böyük Ustaddır. 8 dekabr 2008-ci ildə isə Robert Bağır Heyyət Azərbaycan Milli Böyük Lojası (National Grande Lodge of Azerbaijan) təsis edib, və Lojaya başçılıq edən Hörmətli Böyük Ustaddır.
O, türk dünyasında, eləcə də bütün dünyada ən böyük türk masonu olaraq tanınır. Ailəlidir. 2 qızı və 1 oğlu var.
Bu məlumatlar özünü Azərbaycan Milli Böyük Lojası adı ilə çıxış edən qrup tərəfindən təqdim edilib və göründüyü kimi çox çox maraqlı informasiyalar yer alıb. Azərbaycanda mason təşkilatlarının fəaliyyəti haqqında müxtəlif vaxtlarda məlumatlar yayılsa da, ciddi qəbul olunmayıb. 2006-cı ildə özünü Azərbaycan masonlarının lideri elan etmiş Paşa adlı şəxs bir neçə dəfə müsahibə verərək, Bakıdakı fəaliyyəti barədə danışıb. Amma sonralar onun fəaliyyəti barədə heç nə eşidilməyib. İndiki məlumatı Azərbyacan masonlarının fəaliyyəti barədə ilk açıq informasiyalar saymaq olar.
bizimyol.info
Qərb istəyinə nail oldu; Amerikalı senatorun hazırladığı sənəd gərgin müzakirələrə səbəb oldu; hakimiyyət Moskva-Vaşinqton duelində riskli mövqe sərgiləməkdən yayındı
Qətnamə müəllifi, amerikalı konqresmen Kardin: “Region dondurulmuş münaqişələrdən inildəyir, onların sayı nə qədər artacaq ki, dünya ayılsın?! Azərbaycan, Gürcüstan, Moldova, indi də Ukrayna... Gözümüzün qabağında ölkələr ərazisini itirir, dövlətlər əriyib gedir, nəyi gözləyirsiniz?..”
Dünən ATƏT Parlament Asambleyasının 23-cü plenar sessiyası öz işinə başlayıb. Bir neçə gündür komitələr səviyyəsində gedən və əsasən də sessiyanın gündəliyini müəyyənləşdirmək məqsədi güdən çoxtərəfli müzakirələr yekunlaşdıqdan sonra nəhayət, təşkilatın əsas işlək orqanı - Parlament Assambleyasının zirvə toplantısı start götürüb.
Sessiyaya qədər isə komitələrin toplantıları davam edib. APA-nın məlumatına görə, ATƏT-in Siyasi məsələlər və təhlükəsizlik komitəsinin iclasında Rusiyanın müəllifi olduğu “Terrorçuluğa qarşı mübarizə” adlı qətnamə layihəsi müzakirə edilib. Layihəyə Latviya, Litva və İsveç parlamentarları tərəfindən Ukrayna hadisələri ilə əlaqədar düzəliş təklif olunub. Latviya nümayəndə heyətinin rəhbəri xanım Vineta Porina çıxışında bildirib ki, Rusiya bu gün faktiki olaraq ATƏT məkanında - Ukraynanın şərqində terrorçuluğu dəstəkləyir: “Biz bunun qarşısını almalıyıq”.
Ermənistan nümayəndə heyətinin rəhbəri Artaşes Geqamyan Rusiyanın müəllifi olduğu qətnaməni dəstəkləsə də, düzəlişin əleyhinə çıxıb: “Rusiyada 1,5 milyon erməni yaşayır və onlar heç vaxt millətçilik zəmində təzyiqə məruz qalmayıb”. Öz növbəsində Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Bahar Muradova bildirib ki, terrorçu qruplara ayrı-ayrı dairələr tərəfindən dəstək verilir: “Onlar istədikləri sərhədi maneəsiz keçə bilirlər. Azərbaycan hər zaman terrora qarşı aparılan mübarizədə iştirak edib, Azərbaycan qanunvericiliyi də buna tam dəstək verir. Amma bəzi ölkələr terrordan öz məqsədləri, qanuni hakimiyyətin devrilməsi və iqtisadi maraqları üçün istifadə edirlər. Ona görə də biz təklif edirik ki, bu məsələ təkcə müzakirə mövzusu olmamalıdır, əməli işlər görülməlidir”.
Rusiyadan olan deputat Aleksey Puşkov isə düzəlişdə Rusiya ilə bağlı hissəni əsassız adlandırıb: “Bu gün Ukraynanın şərqində vuruşanlar, Rusiyadan gedənlər deyillər, yerli xalqın nümayəndələridir. Amma Əfqanıstanda, İraqda, Suriyada, Liviyada və sair yerlərdə minlərlə terrorçu qruplaşmalar cəmləşib. Niyə onlarla bağlı heç nə qəbul edilmir?”
Müzakirələrdən sonra təklif edilən düzəliş qəbul edilməyib. Azərbaycan düzəlişlərlə bağlı səsvermədə iştirak etməyib, Ermənistan isə əleyhinə səs verib. Daha sonra qətnamənin özü səsə qoyulub və qəbul edilib. Azərbaycan və Ermənistan sənədin lehinə səs verib. Həmçinin komitə rəhbərliyinə seçkilər keçirilib. Azərbaycanlı deputat Azay Quliyev yenidən komitəyə sədr müavini seçilib.
Demokratiya, insan hüquqları və humanitar məsələlər komitəsi isə “Təhlükəsizliyin təminatı üzrə dövlət və özəl sektorlara demokratik nəzarət” adlı qətnamə qəbul edib. Layihəni sloveniyalı deputat Roberto Battelli təqdim edib.
Sənədin bəndlərindən birində təhlükəsizlik və kəşfiyyat orqanlarına demokratik nəzarət sahəsində parlamentlər arasında qabaqcıl praktika mübadiləsinin qurulması tövsiyə edilir. ATƏT PA həmçinin iştirakçı dövlətləri jurnalistləri və onların mənbələrini qorumağa çağırır.
* * *
Günün ikinci yarısında isə ATƏT PA-nın sessiyası öz işinə başlayıb. Xatırladaq ki, sessiyada 500-dən çox nümayəndə - deputatlar, siyasətçilər, jurnalistlər, 68-dən çox ölkənin nümayəndə heyəti (57 üzv-ölkə, 11 əməkdaşlıq üzrə tərəfdaş dövlət) iştirak edir. Tədbir “Helsinki Yekun Aktı”nın 40 illiyi ərəfəsində “Helsinki + 40" devizi altında keçirilir və ilk dəfə olaraq ona Azərbaycan ev sahibliyi edir.
Ali toplantının ölkəmiz üçün ikinci böyük əhəmiyyəti, gözlənildiyi kimi, ATƏT PA-nın gündəliyinə bir sıra digər məsələlərlə yanaşı, Ukrayna ilə bağlı məsələnin də salınması idi. Əslində toplantının mərkəzi mövzusu elə bu sənəd və ona münasibətlə əlaqəli idi. Arayış üçün bildirək ki, layihə ABŞ-ın ATƏT PA-dakı nümayəndə heyəti rəhbərinin müavini, konqresmen Bencamin Kardinin müəllifliyi ilə hazırlanıb və “Rusiya tərəfindən Helsinki prinsiplərinin açıq, kobud və ədalətsiz şəkildə pozulması” adlanır.
Sənəddə Rusiyanın Ukraynaya münasibətdə “Helsinki prinsipləri”ni, o cümlədən Ukraynanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini açıq, kobud və ədalətsiz şəkildə pozması pislənir. Eyni zamanda Ukraynanın ərazi bütövlüyü və müstəqilliyinə dəstək ifadə olunur və ATƏT ölkələrindən beynəlxalq platformalarda Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləmək istənilir.
Qətnamə layihəsində qeyd olunur ki, 2014-cü il martın 16-da Krımda keçirilən referendum qeyri-legitim, qeyri-qanunidir və heç bir hüquqi qüvvəsi yoxdur. ATƏT-ə üzv dövlətlər Rusiyanın Krımı zorla ilhaq eləməsini tanımamağa çağırılır; həmçinin Rusiya Ukraynaya müdaxiləni dayandırmağa çağırılır. Sənəddə habelə ATƏT-in böhranın aradan qaldırılması yönündə səyləri dəstəklənir, təşkilatın Krım da daxil olmaqla, bütün Ukrayna ərazisində öz fəaliyyətini həyata keçirməsinin müdafiə edilməsi istənilir.
***
Hələ sessiyadan öncə bir sıra analitiklər hesab edirdi ki, yekun sənəddə Rusiyanı mühakimə edən bəndlər əksini taparsa, o halda Kreml ABŞ, Qərblə yanaşı, Azərbaycanı da hədəf seçə bilər. O üzdən ortaq təxminlər belə idi ki, rəsmi Bakı Kremli ifrat qıcıqlandırmamaqdan ötrü bu ilin martında BMT Baş Məclisindəki səsvermədən fərqli olaraq bu dəfə Ukrayna ilə bağlı məsələdə neytrallıq göstərə bilər.
O sırada politoloq Zəfər Quliyevin belə bir maraqlı şərhi olmuşdu: “Sessiya rəsmi Bakıdan ötrü növbəti sınaq olacaq. Ancaq Strasburqdakı AŞPA sessiyasındakı kimi demokratiyaya sadiqlik testi yox, bu dəfə ”Ukrayna məsələsi"ndə öz mövqeyini dəqiqləşdirmək və Qərblə Rusiya arasında hazırkı geosiyasi dueldə öz yerini müəyyənləşdirmək testi olacaq. Bakı isə BMT-də Ukrayna ilə bağlı məlum səsvermədən sonra Moskva ilə münasibətlərdəki gərginliyi təzə-təzə səngidə bilib. Nəzərə alanda ki, separatizmin və üzücü Qarabağ probleminin bəlalarını öz üzərində hərtərəfli hiss edən Azərbaycan bütün belə analoji hallarda daim ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyinin müdafiə edir, o zaman bu məntiq çərçivəsində o, faktiki surətdə Amerika qətnaməsini dəstəkləməyə məhkumdur. Lakin o zaman Bakı yenidən Kremlin sərt reaksiyası və proqnoza yatmayan hədələri ilə üzləşə, uzun müddətə Moskva ilə münasibətlərin pozulmasına risklənə bilər. Ancaq Azərbaycan iqtidarı ABŞ qətnaməsi əleyhinə də gedə bilməz, çünki belə mövqe açıq-aşkar milli-dövlət maraqlarımızla ziddiyyət təşkil edə, Azərbaycanın özü üçün təhlükəli bumeranq effekti yaradardı. Odur ki, rəsmi Bakı bu dəfə yəqin ki, səsvermə zamanı bitərəf qalmaqla ehtiyatlı və neytral mövqe tutmağa çalışacaq. Bununla belə, hətta o halda da sessiya hakimiyyət üçün olduqca qalmaqallı nəticələr doğura bilər. Çünki Azərbaycanın tutacağı mövqedən asılı olmayaraq yekun sənəddə Rusiyanı mühakimə edən bəndlər əksini taparsa, bu hadisə tarixdə Bakı bəyannaməsi kimi qalacaq. O zaman Moskva öz neqativliyini ATƏT və ABŞ-a deyil, həm də qismən foruma ev sahibliyi edənə, yəni rəsmi Bakıya yönəldəcək".
***
Gözlənildiyi kimi, sessiyanın birinci günündə müzakirəyə çıxarılan Ukrayna sənədi ətrafında müzakirələr olduqca gərgin atmosferdə keçib.
Öncə ATƏT PA-nın prezidenti Ranko Kirovkapiç Ukraynadakı böhranın həlli ilə bağlı Bakı Qrupu yaradıldığını elan edib. Krivokapiç bildirib ki, Ukrayna ilə bağlı proseslər apreldən başlayıb və Ukrayna və Rusiya parlamentarlarının iştirakı ilə birgə müzakirələr aparılıb: “Orada yaradılan ATƏT PA-nın Vyana Qrupu indiyədək müəyyən müsbət irəliləyişlərə nail olub. Amma daha irəli getmək üçün biz Bakıda keçirilən bu toplantıda Ukrayna böhranının aradan qaldırılması üçün Bakı Qrupu yaratdıq. Bu qrupa Vyana Qrupundan fərqli olaraq, digər ölkələr də daxil ediləcək. Qrup böhranın aradan qaldırılması və sülh danışıqlarının bərpası üçün lazımi işləri görəcək”. ATƏT PA prezidenti onu da qeyd edib ki, Ukraynadakı hadisələrə operativ reaksiya vermək və fəlakətin qarşısını almaq lazımdır.
Sənəd layihəsi barədə danışan vitse-spiker Bahar Muradova əvvəlcə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin 22 ildir həll edilməməsinə diqqət çəkib. Problemin indiyədək yoluna qoyulmamasının səbəblərinə toxunub və bunu təşkilat adına ciddi nöqsan sayıb. Eyni zamanda Ukrayna böhranının bir səbəbini də məhz ATƏT-in vaxtında Qarabağ məsələsinə yetərli diqqət ayırmaması ilə əlaqələndirib və bir daha Azərbaycanın Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini bəyan edib. Lakin Bakının Ukrayna böhranının yalnız dinc yollarla aradan qaldırılmasına tərəfdar olduğunu söyləyib.
O, təəssüflə qeyd edib ki, ötən gün ABŞ konqresmenləri ilə plenar iclasda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin də müzakirəyə çıxarılması ilə bağlı razılıq əldə olunsa da, bu razılaşma yerinə yetirilməyib: “Amma buna baxmayaraq, biz ümid edirik ki, növbəti sessiyalarda bu məsələ də qətnamə halında müzakirəyə çıxarılacaq”.
B.Muradova yeni yaradılan Bakı Qrupunun taleyinin Minsk Qrupunun taleyinə bənzəməsini arzulamadığını vurğulayıb: “Biz arzu edirik ki, Bakı Qrupu işini tezliklə yekunlaşdırsın. Biz iki qardaş xalqın - rusların və ukraynalıların bir-birinə qarşı çıxmasını, nifrət bəsləməsini istəmirik. Biz artıq neçə ildir ki, belə konfliktli hadisələri müşahidə edirik və artıq bunun acı nəticələri bizdə arzulamadığımız immuniteti yaradıb”.
B.Muradova Azərbaycanın yeni yaradılan missiya ilə bağlı təklifini də səsləndirib: “Biz Ukrayna böhranının tezliklə həllini görmək üçün Bakı Qrupunda yaxından iştirak etmək niyyətindəyik. Ukraynanın ərazi bütövlüyünü tanıyırıq və böhranın sülh yolu ilə həllini istəyirik”.
Nümayəndə heyətinin digər üzvü Azay Quliyev də bənzər rakursda çıxış edib və çıxışını daha çox ATƏT məkanında konfliktlərin həll yolları və təşkilatın prinsiplərinin reallaşmasının vacibliyi üzərində qurub.
Sənəd müəllifi, konqresmen Bencamin Kardin dünya birliyini, o cümlədən ATƏT-i sərt tənqid edib. APA-nın məlumatına görə, B. Kardin dünya birliyini və Qərbi Rusiyanın qarşısında aciz qalmaqda qınayıb, bildirib ki, region dondurulmuş münaqişələrdən inildəyir: “Dondurulmuş münaqişələrin sayı nə qədər artacaq ki, dünya ayılsın?! Azərbaycan, Gürcüstan, Moldova, indi də Ukrayna... Dağlıq Qarabağ münaqişəsi 22 ildir ki, inildəyir, sağaldan yoxdur. Siyahıda daha hansı ölkə var? Biz Minsk Qrupuna böyük ümidlər bəsləyirdik, amma özünü doğrultmadı. Bəs ədaləti kim bərpa edəcək? Axıdılan insan qanlarına, itirilən torpaqlara göz yumacağıq?! Gözümüzün qabağında ölkələr ərazisini itirir, dövlətlər əriyib gedir. Siz nəyi gözləyirsiniz?..”
Çıxışçılardan Belarus nümayəndəsi sənədi ədalətsiz adlandırıb və açıq şəkildə işarə vurub ki, onu dəstəkləməyəcək.
***
Qeyd edək ki, sənədin qəbulu üçün 300 deputatın dəstəyi tələb olunurdu. Çıxışlardan sonra qətnamə layihəsi Rusiya təmsilçilərinin əngəl yaratmaq səylərinə baxmayaraq bənd-bənd səsə qoyulub və sonda bütövlükdə qəbul edilib. Qətnamə layihəsi səsə qoyulub və lehinə 92 səs, əleyhinə 30 səs, bitərəf 27 səs olmaqla, qəbul edilib. Yekun səsvermə zamanı bəzi xəbərlərə görə, Azərbaycan nümayəndələri bitərəf qalıblar.
Assambleya öz işini bu gün yekunlaşdıracaq. Ali tədbir Bakı Bəyannaməsinin qəbulu ilə başa çatmalıdır.
Siyasət şöbəsi
musavat.com
