PUTİNDƏN SENSASİON ETİRAF

Kreml başçısı Rusiyanın ikili standart siyasətini faş elədi;  Moskva Qafqaz uğrunda həlledici döyüşə hazırlaşır...


Rusiyanın Gürcüstana ikincinin ərazilərinin işğalı ilə bitən hərbi təcavüzündən (“5 günlük müharibə”) 4 il ötdü. İldönüm günü Rusiyanın hazırkı prezidenti, o zaman isə baş nazir postu tutmuş Vladimir Putin sensasion etiraf edib.

Putin deyib ki, Gürcüstana müdaxilə şəxsən onun iradəsi əsasında olub və əməliyyata da iki il qabaqdan - 2006-cı ildən hazırlıqlar görülüb. Sitat: “Sirr deyil ki, plan var idi və biz o plan çərçivəsində hərəkət edirdik. Bu plan Baş Qərargah tərəfindən 2006-cı ilin sonu, 2007-ci ilin əvvəlində hazırlanmış və mənimlə razılaşdırılmışdı”.

Açıqlamadan aydın olur ki, hərbi müdaxiləyə qərarı o zaman Pekin olimpiadasında olan baş nazir Putinin prezident Dmitri Medvedyevə və müdafiə nazirinə israrlı zənglərdən sonra reallaşıb.

Belədisə, onda əvvəla, bu etiraf Medvedyev dönəmində də ölkə sükanı arxasında Putinin durduğuna, Medvedyevin isə marionet olduğuna şübhə yeri qoymur. Zatən, 4 il öncə də hamı əmin idi ki, beynəlxalq hüquqa təhqir olan hərbi müdaxilə qərarı məhz KQB-nin sonuncu mogikanı Putinin işidir.

Putinin öz etirafını Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyanla Moskvada keçirdiyi görüşdən sonra səsləndirməsi də rəmzi məna daşıyır və heç şübhəsiz, öncə Azərbaycana hədə məqsədi güdür. Hər halda açıqlamada beynəlxalq hüququ tapdamağa, suveren bir dövlətə hərbi müdaxiləyə görə zərrəcə üzrxahlıq elementi yoxdur. Əksinə, “düz etmişik” jesti var. Üzrxahlıq yoxdusa, demək, bəd presedentin davamı gələ bilər.

Rusiya dövlət başçısının açıqlaması tək Azərbaycana deyil, Kremlin “ikinci sort” saydığı bütün “Yaxın Xaric” ölkələrinə növbəti əzələ nümayişi sayılmalıdır. Bu, eyni zamanda Rusiyanın onu açıq şəkildə işğalçı adlandıran ABŞ-a qarşı bir demarşdır, antiqərbçi kimi tanınan Putinin Qərb önündə güc nümayişidir, nəhayət, Güney Qafqazdakı maraqlar uğrunda mübarizədə Moskvanın güzəştə getməyəcəyinin anonsudur.

Açıqlama həmçinin Rusiyanın azadlıq istəyən xalqlara qarşı ikili standart siyasəti yürütdüyünün etirafıdır. Unutmayaq ki, bir vaxt Çeçenistandakı milli azadlıq hərəkatına “separatizm” damğası basıb çeçen xalqını qan içində boğan da Putin olub. Amma çeçenlərin azadlıq haqqını tank-topla qarşılayan Moskva Abxaziya və Cənubi Osetiyadakı separatizmi gül-çiçəklə qarşılayıb və utanıb eləmədən dövlət səviyyəsində separatçılara dəstək verib, hərbi kömək göstərib, ardınca bu iki separatçı qurumun müstəqilliyini tanıyəb - dünyanın iradəsi əleyhinə olaraq. İndi necə olur, öz daxilindəki separatizm pisdi, qonşu dövlətin ərazisindəki yaxşı?

Beləcə, şimal ayısı hələ ki fiziki gücdən savayı heç bir anlaşma vasitəsi hərləmir. Deməli, açıqlama-etirafdan ən çox Azərbaycan pay götürməlidir. O da bir daha bəlli olur ki, Kreml Qarabağ məsələsində də heç vaxt səmimi olmayıb, olmayacaq, ondan ədalətli vasitəçi gözləməyə dəyməz. Çünki Moskva üçün bu konfliktlərin hamısında yeganə hərəkətverici qüvvə onun regiondakı hərbi-siyasi maraqlarının qorunmasıdır. Purinin məlum fikirləri bu qənaətlə bağlı illüziya saxlamadı.

Təsadüfi deyil ki, Abvxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıyandan sonra Rusiya dərhal bu ərazilərlə böyük hərbi kontingent yeridib, orada iri hərbi bazalar qurub. Payızda isə Ermənistandakı və bu iki separatçı qurumdakı hərbi qüvvələrin də iştirakı ilə Qafqazda genişmiqyaslı hərbi manevrlər keçirməyə hazırlaşır.

Bütün bunlar ondan xəbər verir ki, Rusiya bölgəni nəzarətdə saxlamağın yeganə yolunu hərbi vasitələrdə görür. Və bu zaman beynəlxalq hüquq normaları onu ən axırıncı planda qayğılandırır. Suriyada, İran ətrafında mürəkkəb proseslərin getdiyi zamanda Kremlin regionda bu cür hərbi demarşlarını artacağını gözləmək lazımdır.

Baş nazir Medvedyevin separatçı bölgələrə səfəri də eyni hədəfə xidmət edir. Rusiya demək istəyir ki, mən burdayam. Söz düşmüşkən, Medvedyev səfər zamanı Rusiyanın Gürcüstana hərbi müdaxiləsini “vaxtında və ədalətli” adlandırıb. Eyni mesaj, eyni hədə. Anlaşılandır. Çünki Moskva narahatdır. Azərbaycanda və Gürcüstanda rus hərbi mövcudluğunun sıfıra endiyi vaxtda Abxaziya və Cənubi Osetiya Kreml üçün olduqca mühüm plasdarm rolundadır bu gün. Eləcə də Ermənistan, Gümrü bazası.

Bir sıra təhlilçilərə görə, Ermənistan prezidentinin öz məzuniyyətini yarımçıq qoyub Moskvaya tələsik səfərə yollanmasının arxasında da Moskvanın bölgə sarıdan əndişəsi, burada daha da möhkəmlənmək planlarını müzakirə eləmək dayanıb. O sırada İran, Suriya məsələlərinin, Amerikanın bölgədə hərbi-siyasi, iqtisadi nüfuzunun artmasının ortaq maraqlara mümkün mənfi təsirlərini aradan qaldırmaq yolları, birgə hərəkət planının diqqət mərkəzində saxlandığı deyilir.

Belə görünür, Rusiya Qafqaz uğrunda həlledici döyüşə hazırlaşır.

Zahid SƏFƏROĞLU

ERMƏNİ YALANINI İFŞA EDƏN XƏRİTƏ TAPILDI

14.07.2012

Amma qəribədir ki, bu barədə ətraflı danışmaq istəyən yoxdur.
Tarixçi-alim Kərim Şükürov: “Təəssüf ki, Qarabağla bağlı araşdırmalarda Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rolu görünmür”

Ermənilərin Qafqaza mərhələlərlə köç etməsini və onların Azərbaycanın tarixi torpaqları hesabına özlərinə yeni dövlət yaratmasını təsdiqləyən qədim xəritələr tapılıb. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru Gövhər Baxşəliyeva “Trend”ə açıqlamasında bildirib ki, xəritələrdə eramızdan əvvəl IV əsrdən, Makedoniyalı İsgəndərin dövründən başlayaraq XX əsrin əvvəllərinə qədər azərbaycanlıların yaşadıqları, Azərbaycan dövlətlərinin yerləşdiyi ərazilər göstərilir. Bu xəritələrdə həm də ermənilərin harada yaşadıqları göstərilir.

Tədqiqatçı alimin sözlərinə görə, indiyə qədər aşkarladıqları xəritələr Azərbaycanın tarix elmində aparılan bütün tədqiqatları, Azərbaycanın ərazisinin qədim dövrlərdən XX əsrin əvvəllərinədək böyük bir ərazidə yerləşdiyini təsdiqləyir. Bu xəritələrdən o da məlum olur ki, ermənilər özlərinin iddia etdiyi kimi, Qafqazda yaşamayıblar, onlar əvvəllər Dəclə və Fərat çaylarının arasında (indiki İraq ərazisi) məskunlaşıblar. Xəritələr ermənilərin Qafqaza gəlmə etnos olduğunu tam sübuta yetirir.
“Bu xəritələrə baxdıqda görmək olur ki, ermənilər necə mərhələlərlə Qafqaza köç ediblər və tarixi Azərbaycan torpaqları hesabına özlərinə yeni dövlət yaradıblar. Ermənilər qədim dövrlərdə Dəclə və Fərat çaylarının arasında yaşayıblar. Onlar Dəclə-Fərat tərəfdən tədricən şimala doğru getməyə - bugünkü Türkiyənin, İranın ərazisində yerləşməyə başlayıblar. Sonra isə oradan tədricən daha şimala doğru gediblər və Cənubi Qafqaza gəlib çıxıblar. Bu həqiqət xəritələrdə tam öz əksini tapır. Ermənilərin Azərbaycandan hansısa torpaq tələb etməyə heç bir əsasları yoxdur. Əksinə, bizim onlardan torpaq tələb etməyə ixtiyarımız var. Çünki bu gün onlar tarixi Azərbaycan torpaqlarında yerləşirlər” - deyə G.Baxşəliyeva bildirib.
Tədqiqatçı deyib ki, hazırda tədqiq etdikləri bu xəritələr müxtəlif dövrlərdə həm Osmanlı, həm Avropa, həm ərəb, həm də İran xəritəşünasları, alimləri tərəfindən tərtib edilib.
“Bu xəritələrin obyektivliliyinə şübhə olmamalıdır. Çünki bu xəritələri biz tərtib etməmişik. Onları müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ölkələrin alimləri tərtib ediblər” - Baxşəliyeva əlavə edib.
Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru deyib ki, hazırda Azərbaycanın qədim torpaqlarını göstərən tarixi xəritələrlə bağlı tədqiqatlarını davam etdirirlər. Payızda Misirdəki İsgəndəriyyə kitabxanasında da tədqiqatlar davam etdirildikdən sonra “Azərbaycanın tarixi xəritələri” adlı atlas-kitab çap olunacaq.

Avropada hazırlanan obyektiv xəritələr

Xatırladaq ki, sözügedən araşdırma prosesinə 2009-cu ilin dekabrında start verilib. Həmin vaxt Misirdə səfərdə olan institutun direktoru Gövhər Baxşəliyeva bu ölkənin Dar-yül-Kütub kitabxanasının kartoqrafiya şöbəsində olub. Orada müxtəlif tarixi dövrlərə aid 15 mindən çox coğrafi xəritə saxlanılır.
G.Baxşəliyeva orada ötən əsrin qərbli alimləri, Avropa və Asiya kartoqrafları tərəfindən hazırlanan xəritələri aşkar edib. Qədim xəritələr Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təsdiqləyir və Ermənistanın hazırda tutduğu və iddia irəli sürdüyü ərazinin xeyli cənubunda yerləşdiyindən xəbər verir. Xəritə ötən əsrin əvvəllərində Parisdə hazırlanıb. Dəmir və naviqasiya yollarının əks olunması üçün nəzərdə tutulan xəritə Avropa və Asiya ölkələrini əhatə edir. Azərbaycanla Ermənistan arasında mübahisə doğuran torpaqlar xəritədə Azərbaycanın tərkibində göstərilib. Bu xəritə, həmçinin azərbaycanlı alimin digər kartoqrafik tapıntıları təkcə Qarabağın yox, həm də hazırda müasir Ermənistanın tərkibində olan Mehri, Qafan, Gorus, Sisyan, Vardenis, Krasnoselsk rayonlarının Azərbaycana məxsus olduğunu təsdiqləyir.
Türkmənçay müqaviləsindən sonrakı dövrdə fars dilində tərtib edilmiş digər xəritəyə görə Azərbaycanın sərhədi Araz çayı boyunca İraq sərhədinə kimi gedir. Digər iki xəritə Amsterdamda (Niderland) tərtib edilib və Osmanlı imperiyasını əhatə edir. Belə ki, onlardan biri - 1595-ci ilə aid olan xəritə rəssam Yudukus Qundius tərəfindən hazırlanıb. O birisi isə 1775-ci ildə rəssam Fridrix dü Vidin işləri əsasında hazırlanıb. Hər iki xəritə sübut edir ki, Ermənistanın hazırda yerləşdiyi torpağa heç bir aidiyyəti yoxdur. Həmin xəritələrdə Ermənistanın ərazisi xeyli cənubda yerləşib. G.Baxşəliyeva həmin xəritələrin surətlərini özü ilə gətirib.

Gövhər Baxşəliyeva: “Bu layihə qrant əsasında həyata keçirilir”

Biz də Qarabağ həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında əhəmiyyətli hesab oluna biləcək bu araşdırmanın təfərrüatlarını öyrənmək üçün dünən iyulun 13-də AMEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunda olduq. Təəssüf ki, iş günü olmasına baxmayaraq nə institutun direktoru, nə də bu layihədə iştirak edən işçiləri yerində tapmaq mümkün olmadı. Hətta əməkdaşımız layihə iştirakçılarından olan Lalə xanım adlı elmi işçi ilə bu barədə danışmaq üçün razılığa gəlsə də sonradan xanım gün boyu telefonunu qapalı saxladı.
İnstitutun digər əməkdaşları da bu layihə ilə bağlı məlumat vermədilər. Məlum oldu ki, xəritələr institut direktorundadır, əlavə heç kim bu barədə danışa bilməz.
Bizi isə əslində bu mövzu ilə bağlı sadə, amma önəmli məsələlər maraqlandırırdı: araşdırmanın hazırkı mərhələsi, bu günə qədər görülən işlər, araşdırmanın nəticələrini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün atıla biləcək addımlar, ermənilərin ifşası üçün bu sənədin rolu, əhəmiyyəti...
Gördüyünüz kimi, suallar da sırf layihənin oxuculara aydınlaşdırılması məqsədi daşıyırdı. Amma gün boyu israrlı zənglərimizə cavab verməyən layihə iştirakçılarından sonra çətinliklə də olsa institutun direktoru G.Baxşəliyeva ilə əlaqə saxadıq. O isə “Yeni Müsavat”a açıqlamasında dedi ki, bu məsələdə institutun adının hallandırılması doğru deyil. İnstitut direktorunun sözlərinə görə, Elmin İnkişaf Fonduna təqdim etdiyi layihə əsasında ona qrant ayrılıb. O da bu qranta və onunla bağlanan müqaviləyə əsasən belə bir araşdırma aparıb.
“İnstitut xəritələrlə məşğul deyil” deyən G.Baxşəliyeva institut işçilərinin layihədə iştirakının səbəblərinə isə aydınlıq gətirmədi. Bundan başqa, yuxarıda aydınlaşdırmaq istədiyimiz sualların heç birinə cavab vermədi: “Mən lazım olan vaxt uyğun bildiyim media orqanlarına bu barədə danışıram və bu, gələcəkdə də belə olacaq. Zəhmət olmasa, məni narahat etməyin”.
Bu isə funksiyası elmi araşdırmalar aparıb, düşməni elmi faktlara susdurmaq olan bir institut rəhbərinin mövqeyi. Görəsən, Gövhər Baxşəliyeva və digərləri erməni yalanlarını ifşa edən faktlarla bağlı nədən ətraflı danışmaqda maraqlı deyillər? Ümumiyyətlə, Azərbaycanda bu sahədə görülən işlər qənaətbəxşdirmi? Qarabağla bağlı tarixi faktlar, sübutlar, dəlillər nə dərəcədə araşdırılır, beynəlxalq ictimaiyyətə peşəkar, inandırıcı formada təqdim olunur?

Cəmil Həsənli: “Ermənilər bizim araşdırmalara həmişə qibtə edib”

Görkəmli tarixçi-alim, professor Cəmil Həsənli hesab edir ki, bu günə qədər sözügedən istiqamətdə kifayət qədər ciddi araşdırmalar olub. Professorun sözlərinə görə, 1918-ci il mart hadisələrinin, Quba, Şamaxı hadisələrinin sənəd bazası artıq çap olunub və bu, kifayət qədər ciddi işdir: “Mənim özümün rus, ingilis dilində Qarabağ probleminin münaqişəli həlli ilə bağlı məqalələrim olub. ”Regnum"da hər həftə mənim 2-3 yazım gedib. Onlar ingilis dilinə də tərcümə olunub. Digər müəlliflərin də maraqlı işləri var".
C.Həsənli hesab edir ki, Qarabağ mövzusunun Azərbaycanda işlənmə səviyyəsi yaxşıdır. Alimin fikrincə, ermənilər hər zaman tarixi müzakirələrdən qaçırlar: “Onlar etiraf edirlər ki, tarixi və ideoloji kontekstdə Azərbaycan tərəfi daim udur. Ermənilər bizim araşdırmalara həmişə qibtə edib”.
Tarixçi-alim Kərim Şükürov da bu araşdırmaların səviyyəsindən razıdır. Onun bildirdiyinə görə, araşdırma sahəsində 80-ci illərin sonu ilə müqayisədə mühüm işlər görülür: “Çoxlu sənədlər nəşr olunub. Təbii ki, bunları ümumiləşdirsək deyərik ki, böyük işlər görülsə də daha böyük işlər görülməlidir. Xüsusilə də Dağlıq Qarabağın son 20 illik tarixini nəzərdən keçirsək, bu sahədə problemimiz var. 80-ci illərin sonu-90-cı illərin əvvəlinə qədər olan dövrü nisbətən öyrənmişik. Amma o dövrdə ermənilərin həyata keçirdiyi işğal rejimi, bu sahədə hansı işlərin görülməsi araşdırılmalıdır”.
K.Şükürov dedi ki, Dağlıq Qarabağın tarixi, politoloji aspektlərlə bağlı kitablar nəşr olunub. Tarixçi-alim o kitabların qarşısında görəcəyimiz çoxlu işlər olduğunu bildirdi: “Məsələn, Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icması var. Deportasiya olunub. Bunların içərisində nə proses gedir, vəziyyətləri necədir, əhalinin kənarda yaşamasına baxmayaraq bağlılıqları hansı səviyyədədir. Mənə elə gəlir ki, bu məsələ ilə bağlı tarixi, sosioloji istiqamətdə kompleks tədqiqatlar aparılmalıdır. Burada xüsusi mərkəz olmalıdır, institutların şöbələri yaranmalıdır. Amma bütün bu işləri koordinasiya edən mərkəz də olmalıdır. Təəssüf ki, bu məsələdə Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rolu görünmür. Onların koordinasiyası ilə bağlı fundamental araşdırmalar həyata keçirilməlidir. Bunlar danışıqlar prosesində real vəziyyətin çatdırılması baxımdan mühüm rol oynaya bilər”.

Sevinc TELMANQIZI

Bakıda sabiq erməni rəsmisi: “Biz çox böyük səhvlər eləmişik“

28.06.2012.


"Bakıya qayıtdığıma görə sevinirəm və ümid edirəm ki, bu dəfəki səfərimdə yeni dostlar qazanacağam".

Publika.Az-ın məlumatına görə, bu sözləri Ermənistanın sabiq prezidenti Levon Ter-Petrosyanın baş müşaviri olmuş Jirayr Libaridyan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin (SAM), "Caucasus International" və "Turkish Policy Quarterly" jurnallarının birgə təşkil etdiyi "Qafqazın gələcəyi naminə birgə səylər: Ötən 20 il və onun dərsləri" mövzusunda beynəlxalq konfransda deyib.

Qafqaza ümumilikdə region olaraq baxdıqlarını deyən erməni qonaq mövcud vəziyyətdən təəssüfləndiyini bildirib:

"Qafqaz coğrafiyanın bir hissəsidir, tarixi regiondur. Lakin problem olarkən onu region boyunca həll etməyə çalışmırıq. Müstəqillik əldə olunduqdan sonra problemlərimiz həll olunmalı idi. Amma hələ də bu problemlər həll olunmamış qalır. Müstəqilikdən sonra gözləntilərimiz oldu. Bütün bunlar da yüksək gözləntilər idi ki, bu da problemlərə gətirib çıxarırdı".

Libaridyan bildirib ki, müstəqillik əldə edildikdən sonra hər kəs "soyuq müharibə"nin başa çatdığını düşündü:

"Lakin soyuq müharibə Qafqazda bitmədi, kənar qüvvələrin vasitəsilə davam edir. Bu mini "soyuq müharibə"nin nə qədər davam edəcəyini bilmirik. Artıq bəllidir ki, müstəqillik o demək deyil ki, sən necə istəyirsən elə də ola bilərsən. Kiçik ölkələrdə bu, daha çox görünür. Biz çox böyük səhvlər etmişik.

Dağlıq Qarabağ münaqişəsi təkcə Ermənistan və Azərbaycanın problemi deyil. Bu, həm də başqa ölkələrin problemidir. Kollektiv şəkildə bütün bu problemlərin həll edilməsini gözləmək çətindir. Çünki belə vəziyyətdə birgə layihələri həyata keçirmək çox çətindir".

Ömər Əmirov

"RUSİYA AZƏRBAYCANA HÜCUM ETMƏK İSTƏYİR"

27-06-2012

Vəfa Quluzadə: “Türkiyə Azərbaycanı müdafiə edəcək, rusların da, ermənilərin də cavabı veriləcək”

Son vaxtlar Rusiyanın Azərbaycana qarşı təzyiq və təhdidləri artmaqdadır. Özü də bu, ən müxtəlif məsələlərdə özünü göstərir. Rusiya bir tərəfdən Azərbaycanla sərhədə əlavə qüvvələr və hərbi texnika cəmləşdirir, Ermənistandakı hərbi bazasını, Xəzərdəki hərbi donanmasını gücləndirir, digər tərəfdən də Rusiya siyasətçiləri və hərbçiləri Azərbaycanı təhdid edən bəyanatlar verirlər.

Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) baş katibi Nikolay Bordyujanın son bəyanatı da bu baxımdan diqqəti çəkir. Rusiyalı general açıq-aşkar Azərbaycanı hədələyir. KTMT baş katibi öz "hərbçi səmimiyyəti" ilə İrəvanda bildirib ki, erməni hərbçiləri Azərbaycanla müharibə başlayacağı təqdirdə güc gələ bilməsələr, onda onlar özləri Ermənistana kömək edəcəklər.

“Ermənistanın bu quruma üzvlüyünün Azərbaycan üçün maneə faktoru ola biləcəyi” barədə suala isə onun cavabı müsbət olub. O qeyd edib ki, müttəfiqlərin mövcudluğu və tərəfdaşların köməyi çox vacib faktordur.

Rusiyalı general bildirib ki, Ermənistanın KTMT-yə üzvlüyü Qafqazda stabilliyi qorumaq nöqteyi-nəzərindən çox müsbət faktordur: “KTMT olaraq biz öz tamhüquqlu üzvümüzə - Ermənistana lazımı dəstəyi verəcəyik. Qalan məsələlər, sonrakı hadisələr isə təşkilata üzv ölkələrin prezidentlərinin qərarından asılı olacaq”.

Qeyd edək ki, İrəvan da cənab Bordyujanın çox xoşuna gəlir. Burada o, digər KTMT-ya üzv ölkələrin paytaxtlarına nisbətən daha çox olur.

Rusiyanın bölgə ilə bağlı siyasəti, eləcə də Nikolay Bordyujanın son bəyanatlarına münasibətini açıqlayan politoloq Vəfa Quluzadə hecab edir ki, Rusiya Azərbaycana hücum etmək niyyətindən əl çəkməyib: “Mən dəfələrlə Azərbaycan ictimaiyyətini bu barədə xəbərdar etmişəm. Rusiya min cür fırıldaq, fənd işlədir, əlindən gələni edir ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında heç bir sülh bağlanmasın. Neçə dəfə Rusiyanın keçmiş və indiki prezidentləri Medvedyev və Putin bizim prezidenti Soçiyə dəvət edib. Bütün bu görüşlərin hamısında Rusiya rəhbərliyi yalandan oyunbazlıq, hoqqabazlıq ediblər. Cəbhə xəttində də vəziyyəti gərgin saxlayırlar. Tez-tez Azərbaycanın mövqelərinin gülləbaran edirlər. Onların əsas məqsədi odur ki, bir gün imkanları olanda Azərbaycana təcavüz etsinlər”.

Vəfa Quluzadə hesab edir ki, Azərbaycan hakimiyyəti Rusiya tərəfindən gözlənilən bu təhlükə ilə bağlı tədbirlər görüb: “Birincisi, Azərbaycan ordusu əvvəlki ordu deyil. Hazırda ordumuz güclənib. İkincisi bizim apardığımız siyasət nəticəsində Türkiyə Azərbaycanın yaxın tərəfdaşına çevrilib. Əgər Rusiya yenidən ermənilərlə birgə bizə hücum etsə, o zaman rusların da, ermənilərin də cavabı veriləcək”.

Hazırda vəziyyətin gərgin olduğunu vurğulayan politoloq Azərbaycan rəhbərliyinin bununla bağlı müzakirələr apardığını da bildirdi: “Azərbaycan prezidenti Türkiyədən yenicə qayıdıb. Mən tam əminəm ki, orada prezident bu məsələləri ətraflı müzakirə edib.

Zahid
Teleqraf.com

ERMƏNİSTAN XOCALI CƏLLADLARININ SÜMÜKLƏRİNİ İSTƏYİR

24.06.2012

Düşmən ölkədə 1992-ci ilin iyun ayında Gəncə batalyonu tərəfindən məhv edilən erməni hərbi canilərinin aqibətini 2008-ci ildə internetdə yayılmış videokadrlardan öyrəniblər
Əlləri yüzlərlə, minlərlə azərbaycanlı dinc sakinin qanına bulaşmış “Arabo” vəhşiləri necə və harada məhv edilmişdi?

Ermənistanın əsir, girov və itkin düşmüş şəxslərin işi üzrə Dövlət Komissiyası müxtəlif rəsmi və qeyri-rəsmi kanallarla Azərbaycana müraciət edərək 1992-ci ilin fevralında Xocalıdakı qəddar qətlimada əsas rol oynayan, muzdlulardan ibarət “Arabo” batalyonu üzvlərinin cəsədlərinin qalıqlarını almaq istəyir. Bu barədə komissiyanın işçi qrupunun rəhbəri Armen Kaprielyan Ermənistan KİV-lərinə bildirib.

Onun dediyinə görə, Azərbaycan tərəfinin əsir, itkin və girov düşmüş şəxslərin işi üzrə müvafiq Dövlət Komissiyası ilə təmaslar üç ildir dayanıb, indi erməni tərəfi bu təmasların bərpa olunmasına ümid edir. Kaprielyan bildirib ki, erməni tərəfi hər iki tərəfdən komissiya üzvlərinin üçüncü ölkədə görüşünün təşkili barədə Azərbaycan tərəfinə müraciət edib. Onun bildirdiyinə görə, bu müraciət rəsmi formada may ayında göndərilib.
Kaprielyanın bildirdiyinə görə, Ermənistan tərəfindən həmin komissiyaya rəhbərlik edən müdafiə naziri Seyran Ohanyan Beynəlxalq Qırmızı Xaç vasitəsilə üç il əvvəl Azərbaycan tərəfinə müraciət edərək üçüncü ölkədə Qarabağ müharibəsində əsir və itkin düşmüş şəxslərin işi üzrə görüş keçirilməsini təklif edib. O deyir ki, Azərbaycan tərəfi müraciətə üç il sonra, yəni bu yaxınlarda cavab verib və belə görüşün keçirilməsinə müsbət yanaşdığını göstərib. Kaprileyanın dediyinə görə, Azərbaycanın görüşün keçirilməsinə ilkin razılığına dair hələlik rəsmi sənəd hələ yoxdur və erməni tərəfi Beynəlxalq Qırmızı Xaça müraciət edərək görüşün təşkili üçün texniki kömək göstərilməsini istəyib. Bildirilir ki, keçiriləcəyi yer və vaxt hələ müəyyən olunmayan bu görüşdə siyasi yox, humanitar məsələlər müzakirə ediləcək. Xüsusən erməni tərəfi bu görüşdə Qarabağ müharibəsi zamanı itkin düşmüş hesab edilən erməni döyüşçülərinin cəsədlərinin qalıqlarının qaytarılması məsələsini qaldırmağa hazırlaşır. Kaprielyanın dediyinə görə, söhbət ilk növbədə “Arabo” və “Artsiv” batalyonlarının üzvlərinin cəsədlərinin qalıqlarından gedir...
A.Kaprileyan bildirir ki, rəsmi olaraq bu batalyonların üzvləri itkin düşmüş hesab edilirdi. Lakin 2008-ci ildə internetdə yayılmış videokadrlardan məlum oldu ki, “Arabo” və “Artsiv” batalyonlarının üzvləri öldürülüblər. “Həmin il biz ”Arabo" və “Artsiv” batalyonlarının döyüşçülərinin öldürüldüyünə və onların basdırıldığı yerə aid materiallar əldə etdik. “Arabo” batalyonunun üzvlərinin necə öldürüldüyünə dair videomaterial internetdə yayıldı. O vaxta qədər onlar itkin düşmüş hesab edilirdi. Biz əldə edilmiş materiallara əsasən Azərbaycan tərəfinə müraciət etdik ki, onların cəsədlərinin qalıqlarının qaytarılmasına dair müzakirələr aparılsın. Lakin cavab ala bilmədik" deyə, Kaprielyan bildirib. A.Kaprileyanın dediyinə görə, 2008-ci ildə “Arabo” batalyonunun üzvlərinin necə öldürüldüyünə dair videomaterial internetdə yayılanda onlar batalyonun komandiri Manvel Yeqizaryanla (hazırda sağdır.-red) toplanmış informasiyaları sistemləşdirdilər və həmin vaxt baş vermiş hadisələrə dair tam mənzərə formalaşdıra bildilər. “Biz rəsmi olaraq müxtəlif kanallarla Azərbaycan hakimiyyətinə müraciət etdik, xahiş etdik ki, batalyon üzvlərinin cəsədlərinin eksqumasiyası həyata keçirilsin və onların erməni tərəfinə qaytarılması təmin olunsun” deyə, Kaprielyan bildirib.

“Arabo” batalyonu və onun törətdiyi vəhşi qətliamlar
Bəs “Arabo” batalyonu nədir və Qarabağ müharibəsində hansı izlər buraxıb? Qarabağ müharibəsinin tarixçəsinə bələd olanlar yaxşı bilir ki, ötən əsrin 80-ci illərinin sonları, 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan ərazilərində işğalçılıq və etnik təmizləməyə başlayan ermənilərə bir çox xarici ölkələrdən, o cümlədən Yaxın Şərqdən muzdlular köməyə gəlirdi. Yaxşı təlim keçmiş, erməni diasporu tərəfinən maliyyələşdirilən bu muzdlular əsasən ayrıca dəstələrdə birləşirdilər və xüsusi amansızlıqları, vəhşilikləri ilə fərqlənirdilər. Belə dəstələrdən biri də “Arabo” batalyonu idi. Həmin batalyonda Suriya və Livandan gətirilmiş, erməni terror təşkilatı “Asala”nın düşərgələrində təlim və döyüş hazırlığı keçmiş 200-dən yuxarı erməni cəmləşmişdi. Batalyonun aktiv əməliyyatları 1991-ci ildən başlayıb. Erməni mənbələrində yer alan materiallardan məlum olur ki, batalyona “Arabo” adının verilməsi təsadüfi deyildi. Məlum olur ki, XIX əsrin sonları, XX əsrin əvvəllərində Osmanlı imperiyasının ərazisində türklərə qarşı terror, qətliamlar törətmək üçün formalaşdırılmış ilk erməni fədai dəstələrindən birinə Arabo adlı erməni başçılıq edirmiş. XX əsrin sonlarında Qarabağda azərbaycanlılara qarşı qəddar qətliamlar və soyqırım həyata keçirmək üçün formalaşdırılmış muzdlu dəstəyə də həmin erməninin adı verilib.

Qaradağlı və Xocalı qətliamlarını törədənlər...

“Arabo” batalyonu 90-cı illərin əvvəllərində Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan məntəqələrində mülki əhaliyə qarşı bir-birinin ardınca hücumlar təşkil etməyə başlayıb. 1992-ci ilin fevralında Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndində törədilmiş amansız qətliamın müəlliflərindən biri də məhz “Arabo” batalyonu idi. Həmin il fevralın 17-də Rusiya ordusunun 366-cı alayının dəstəyi ilə erməni silahlı dəstələri Qaradağlı kəndinə hücum edib, kənd sakinlərindən 117 nəfəri öldürülüb, 104 dinc sakin və yerli özünümüdafiə dəstəsinin 15 üzvü əsir götürülüb. Öldürülənlərin cəsədləri təhqir olunub, körpə uşaqlara, hamilə qadınlara da aman verilməyib, ermənilər cəsədləri doğrayaraq silos quyusuna doldurublar. Əsirlərə amansız işgəncələr verilib, onlardan bir çoxu öldürülüb. Nəhayət Qaradağlı qətliamından bir neçə gün sonra “Arabo” batalyonu da daxil olmaqla erməni muzdlularından ibarət dəstələr 366-cı alayla birlikdə Xocalıya hücum edib. Yer üzündən silinən bu şəhərin yüzlərlə dinc sakinini mühasirəyə alıb xüsusi amansızlıqla qıranlar arasında “Arabo” muzdluları da yer alırdı. “Arabo” batalyonunun Xocalı qətliamında iştirakına dair çoxsaylı dəlil-sübutlar mövcuddur. Öldürülmüş dinc sakinlərin, körpə və uşaq və qadınların, qocaların cəsədlərini də təhqir edənlərin əsasən məhz bu batalyonun üzvləri olduqları təsdiqlənib.

Qəddar canilərin sonu necə çatdı

Ancaq Xocalı qətliamını törədən bu cəlladlar özləri də çox sağ qala bilmədilər. Onların sonu 1992-ci ilin iyun ayında çatıb. “Arabo” batalyonunun necə məhv edildiyinə dair əvvəlcə erməni mənbələrindən sitatlar: “Artsaxın azadlığı uğrunda mübarizə aparan, Livan və Suriya ermənilərindən ibarət olan 200 döyüşçüdən ibarət əfsanəvi ”Arabo" batalyonu komandirlərinin səhvi üzündən 1992-ci il iyunun 29-da Əsgəran yaxınlığında 4 mindən çox azərbaycanlının mühasirəsinə düşüb. Onlar qaça və ya təslim ola bilərdilər, lakin sonadək döyüşdülər və əsl qəhrəmanlar kimi öldülər!"
Ermənilərin bu yalanını isə 2008-ci ildə internetə yol tapan videokadrlar alt-üst etdi. Məlum oldu ki, “Arabo” cəlladları heç də qəhrəman kimi yox, əsl çaqqallar kimi ölüblər və üstəlik onları məhv edənlər minlərlə hərbçidən ibarət birləşmə yox, sayları 150-160 nəfərdən çox olmayan, könüllülərdən ibarət “Gəncə batalyonu”nun qəhrəman döyüşçüləridir. Təsvirlərin kifayət qədər aydın seçildiyi həmin videokadrlardan məlum olur ki, “Arabo” batalyonu növbəti işğal əməliyyatı üçün taxıl zəmisində qazılmış səngərlərdə mövqe tutub və pusquya durub. (Azərbaycan mənbələrində döyüşün baş verdiyi yer kimi Ağdərə rayonunun Həsənqaya kəndi yaxınlığı göstərilir) Görünür erməni muzdluları hücuma keçmək üçün hansısa məqamı gözləyiblər. Lakin onların yerini təsbit edən “Gəncə batalyonu” döyüşçüləri “Arabo” batalyonunu üç istiqamətdən mühasirəyə alıb və yaxın məsafədən döyüşə girərək heç bir ağır silahdan istifadə etmədən onun üzvlərinin böyük əksəriyyətini - 167 nəfərini məhv edib. Döyüş üç saat davam edib, sonradan internetdə yayılan videokadrlar isə döyüşün başa çatmasından cəmi 2 saat sonra çəkilib.

Hərbi caniləri qıran “Gəncə batalyonu” bir nəfər də olsun itki verməyib

Bu zaman “Gəncə batalyonu” bir nəfər də olsun itki verməyib, bir döyüşçünün əlindən yüngül xəsarət alması istisna olmaqla heç kimin burnu qanamayıb. Kadrlardan görünür ki, “Arabo” batalyonunun üzvlərinin əksəriyyəti saqqallı, iri cüssəli və yaxşı silahlanmış ermənilərdən ibarət olub. Onların arasında rusların da yer aldığı görünüb. Batalyonun komandiri Manvel Yeqizaryan və kiçik bir qrup sağ qalıblar, onların ya qaçdığı, ya da “Gəncə batalyonu”nun hücumu zamanı başqa yerdə olduqları təxmin edilir. “Arabo” batalyonunun məhvinə dair videokadrlar internetdə, o cümlədən YouTube portalında geniş yayılıb və istifadəçilər həmin kadrları asanlıqla tapıb izləyə bilərlər. “Gəncə batalyonu” 1993-cü ilin iyun ayında Azərbaycanda baş vermiş hakimiyyət çevrilişindən sonra könüllülərdən ibarət digər batalyonlarla birlikdə məhv edilib, onun qəhrəman döyüşçülərinin sonrakı talelərinin necə olduğu barədə məlumatlar azdır.
Erməni tərəfi itkin düşmüş minlərlə azərbaycanlıların taleyinə aydınlıq gətirmir
Yuxarıda deyilənlərdən də göründüyü kimi, erməni tərəfinin əsir və itkin düşmüş şəxslərin işi üzrə komissiyası Azərbaycanı “əməkdaşlıqdan qaçmaqda” günahlandırır. Əslində isə vəziyyət tam tərsinədir. Ermənistan uzun illərdir ki, Qarabağ müharibəsində əsir və itkin düşmüş hesab edilən minlərlə azərbaycanlının taleyinə aydınlıq gətirməkdən imtina edir. Azərbaycanın Əsir və İtkin düşmüş şəxslərin işi üzrə Dövlət Komissiyasının açıqladığı son rəqəmlərə görə hazırda bu kateqoriyaya aid edilən azərbaycanlıların sayı 4 mindən yuxarıdır. Onlardan 3273 nəfər hərbçi, 771 nəfər mülki şəxslərdir. 5 nəfərin hərbçi və ya mülki olduğu məlum deyil. Mülki şəxslərdən 47 nəfəri itkin düşərkən yetkinlik yaşına çatmamış uşaq (17 nəfər azyaşlı qız), 247 nəfər qadın, 347 nəfər yaşlı şəxsdir (149 nəfər qadın).
Əsir, itkin düşmüş 4049 nəfərdən 878 nəfərin əsir və girov götürülməsi barədə məlumatlar daxil olmuş, şahid ifadələri alınmışdır. Bununla belə erməni tərəfi nə Ermənistanda, nə işğal altındakı Dağlıq Qarabağda azərbaycanlı əsirlərin saxlanıldığına dair məlumatları təsdiqləmir.

Fərhad MƏMMƏDOV

QARABAĞDA MÜHARİBƏ TƏHLÜKƏSİ QƏRBDƏ BÖYÜK NARAHATLIQ YARADIB

25.06.2012

Nüfuzlu ekspertlər və araşdırma mərkəzləri, siyasətçilər və diplomatlar bir-birinin ardınca bu məzmunda xəbərdarlıqlar edirlər: “Hərbi əməliyyatların başlaması fəlakətə səbəb olacaq”
Rusiyanın Qafqazdakı təhlükəli planları ilə bağlı yeni xəbərlər də var

Ermənistanla Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə görə hərbi əməliyyatların yenidən başlaması riskinin artması Qərbdə böyük narahatlıqla izlənməkdədir. Ötən günlərdə nüfuzlu ekspertlər və araşdırma mərkəzləri, siyasətçilər və diplomatlar səviyyəsində dəfələrlə yeni müharibənin fəlakətli nəticələrə gətirib çıxaracağı haqda xəbərdarlıqlar edilib.

Qeyd edək ki, Qarabağa görə yeni müharibənin başlaması təhlükəsinə dair narahatlıqlar iyunun əvvəllərində ABŞ dövlət katibi Hillari Klintonun regiona səfəri ilə eyni vaxtda Ermənistanla Azərbaycan arasında ciddi toqquşmaların yaşanması ilə bağlı artıb. Bu toqquşmaların ardınca Ermənistanla Azərbaycan arasında xarici işlər nazirləri səviyyəsində altı aylıq fasilədən sonra ilk danışıqlar olsa da gərginlik qalmaqdadır. Ermənistan silahlı qüvvələri hər gün intensiv şəkildə atəşkəs rejimini pozur və Azərbaycan ordusunun mövqelərini atəşə tutur.
Neçə vaxtdır Qarabağ münaqişəsi ətrafındakı situasiyanı və danışıqlar prosesinin gedişini izləyib təhlil aparan, Brüsseldə yerləşən Beynəlxalq Böhran Qrupu ötən həftə bu gərginlikdən çıxış edərək bildirib ki, Ermənistanla Azərbaycan uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır. Təşkilat xəbərdarlıq edirdi ki, yeni müharibə başlasa, qısamüddətli olmayacaq və nəticələri ağır olacaq, eyni zamanda Rusiya və Türkiyə kimi regional oyunçuların da ona cəlb olunması ehtimalı var. Avropa Parlamentinin üzvü Çarlz Tannok da “Euroaktiv.com” saytında yer alan məqaləsində analoji xəbərdarlıqla çıxış edir.
Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmaları təhlil edən Tannok Avropa İttifaqını “qeyri-proporsional güc işlədənləri” sanksiyalarla hədələməyə çağırır. “Avropanın Qafqazdakı gərginliyə riskli dözümlülüyü” məqaləsində Tannok yazır ki, Avropa öz şərqdəki qonşuları Ermənistanla Azərbaycan arasında bu yaxınlarda 10-dan artıq adamın ölümünə bais olmuş son qarşıdurmaya tolerant yanaşıb. Hərçənd ki, Qafqazdakı müharibənin gözlənilmədən aktiv mərhələyə keçmə ehtimalının real olmasını 2008-ci ildəki Cənubi Osetiyadakı olaylar təsdiqləyib. Məqalədə əsasən Gürcüstanla Rusiya arasında müharibə misal çəkilsə də Azərbaycan-Ermənistan qarşıdurmasının dağıdıcı potensialının qat-qat yüksək olduğu bildirilir. Müəllif bildirir ki, Azərbaycanla Ermənistan paytaxtlarına “raketlə bombalar yağdırılması ilə yanaşı ən mühüm mülki infrastrukturlar” yerlə yeksan edilə bilər. Bu səpkidə ixrac kəmərləri, habelə Xəzər sahillərindəki neft infrastrukturunun raket zərbəsi dairəsində olduğu qeyd olunur. “Xülasə, ölkələr müstəqilliyini qazanmasından keçən 20 il ərzində əldə etdikləri müsbət nailiyyətləri itirə bilər”, - deyə o yazır.
Ç.Tannok qeyd edir ki, Qarabağı “10 gün ərzində” azad etməyə qadir olduğunu bəyan edən Azərbaycan qardaş Türkiyə - Ermənistan isə Rusiya tərəfindən dəstəklənir. Azərbaycandakı revanşist çağırışlar və Qafqaza beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin gətirilməsi perspektivindən narahat olan İranla Bakının münasibətləri gərgin qalır. Gürcüstanda 2008-ci ildəki müharibədən sonra yeni münaqişə təqdirində Rusiya qoşunlarının Qafqaza yeridilməsi ehtimalından ehtiyat edilir: “Mürəkkəb yerli coğrafiya və zəngin təbii ehtiyatlara malik regionda müharibə aparan qoşunların hansı mövqelərdə dayanacağını demək mümkün olmasa da, münaqişə insan faciəsi və iqtisadiyyata təsiri baxımından Balkan müharibəsindən bu yana baş verənləri kölgədə qoyacaq. Azərbaycanın neftlə qaz təchizatının kəsilməsi dünya bazarlarında xam neftə qiymətlərin artmasına səbəb olaraq qlobal iqtisadı canlanma ilə bağlı cücərən ümidlərə son qoymuş olacaq. Avropa tərəfləri təmkinliyə çağırmaqdansa konkret addımlar atmalıdır, əks təqdirdə insan fəlakəti nəticəsində bölgədən yeni qaçqın axını o cümlədən çətin iqtisadi durumda olan Avropaya üz tuta bilər”.
Xatırladaq ki, ötən həftə Vaşinqtonda təşkil olunmuş müzakirələrdə ABŞ-ın İrəvan və Bakıdakı keçmiş səfirləri Con Evans və Riçard Kozlariç də yeni müharibənin region üçün qorxulu nəticələrə səbəb ola biləcəyinə dair fikirlərini bildiriblər. Son vaxtlar ABŞ-da aparıcı düşüncə mərkəzləri bir-birinin ardınca Qarabağa dair debatlar təşkil edir və bu da Vaşinqtonun bölgədə müharibə riskinin artmaqda olduğu bir vaxtda öz siyasətinə necə düzəliş edə biləcəyinə dair axtarışlar içərisində olduğunu göstərir. Əksəriyyət hesab edir ki, Qərb münaqişə ətrafında təhlükəli status-kvonu dəyişmək üçün hərəkətə keçməlidir. Bu arada Rusiyanın da Qafqazdakı təhlükəli planlarına dair yeni xəbərlər yayılmaqdadır.
“Nezavisimaya qazeta” son saylarından birində Rusiyanın sentyabrda başlayacaq “Qafqaz-2012" irimiqyaslı hərbi təlimləri ilə bağlı hazırlıqların sürətlənməsindən bəhs edir. Bildirilir ki, bu təlimlərə hazırlıq məqsədilə Rusiyanın cənubunda və Ermənistanda hərbi texnika və silahlardan istifadə olunmaqla operativ-taktiki təlimlər seriyası başlayıb. Qəzet bu hazırlıqların daha çox Xəzər, İran və Suriya ətrafında gərginlik, habelə Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı olduğunu yazır. Rusiyanın Cənub hərbi dairəsindən qəzetə bildirildiyinə görə, yaxın günlərdə Stavropol vilayətindəki hərbi poliqonda rabitə qoşunlarının xüsusi təlimi keçiriləcək. Bu təlimlər zamanı Cənubi Osetiya və Abxaziya, habelə Ermənistan ərazisindəki rus qoşunları arasında operativ əlaqə sınaqdan keçirilməlidir. Ermənistanda isə iyunun 26-da ölkədə hərbi vəziyyətin elan edilməsi, kömək üçün KTMT blokuna müraciət olunması planlarını sınaqdan keçirmək üçün təlimlər başlayır.
Qəzet yazır ki, “Qafqaz 2012" təlimləri zamanı Rusiyanın hava-desant qüvvələri Ermənistan ərazisinə yeridiləcək və bu addım Gürcüstanla Azərbaycanda narahatlıqla izlənilir. ”Novaya qazeta" isə Rusiyanın Qafqazdakı hərbi planları ilə bağlı yazır ki, Kreml Ermənistandakı qoşunlarına dəhliz açmaq üçün Gürcüstana müdaxilə edə bilər. Qəzet Rusiya prezidenti Vladimir Putinin inauqurasiyadan sonra baş çəkdiyi ilk hərbi hissənin Krasnodardakı 393-cü aviabaza olmasına da diqqət çəkir. 2008-ci ildə bu baza Gürcüstana qarşı əməliyyatlarda aktiv rol oynamışdı. Qəzet Ermənistanla Azərbaycan arasındakı son toqquşmaları, Rusiya ilə Azərbaycan arasında Qəbələ RLS danışıqlarının nəticəsiz qalmasını da xatırladır, tanınmış hərbi ekspert olan müəllif Pavel Felqenhauzer ehtimal edir ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmalar böyüsə Rusiya öz müttəfiqinə yardım edə bilmək üçün Gürcüstandan dəhliz açmağı tələb edə bilərdi.

F.MƏMMƏDOV

ABŞ-dan İQTİDARA İMTİNA EDƏ BİLMƏYƏCƏYİ TƏKLİF

21.06.2012 [9:34]

Hakimiyyət Amerika qoşunlarının Qarabağa girməsinə “yaşıl işıq” yandırır, əvəzində prezident seçkilərində Vaşinqtonun siyasi dəstəyini qazanır

Xəbər verdiyimiz kimi, Vaşinqtonda Azərbaycanla Ermənistan arasında atəşkəsin pozulması ilə bağlı xüsusi dinləmələr keçirilib. Həmin dinləmələrdə Amerikanın nüfuzlu ekspertləri maraqlı bəyanatlarla çıxış edərək, Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında danışıq diplomatiyasından imtina edib, güc arbitrajına başlamağın vaxtı çatdığını vurğulayıblar. Amerikalı təhlilçilərin fikrincə, Azərbaycan və Ermənistan vasitəçilərin fəaliyyətini bloka alırlar və odur ki, yaranmış vəziyyətdə ən optimal yol zorən sülhə nail olmaqdır. Siyasi araşdırmaçıların fikrincə, Şimali Qafqazda terrorizmin baş alması, Abxaziya və Cənubi Osetiyanın Rusiya tərəfindən işğalı, həmçinin Azərbaycan-Ermənistan arasında hərbi əməliyyatların yenidən başlaya biləcəyində dəlildir. Bu isə Vaşinqtonun maraqlarına qətiyyən cavab vermir.

Amerikalı ekspertlər Vladimir Putinin yenidən prezident seçilməsinin Cənubi Qafqazın Rusiya tərəfindən işğalına yol açacağını bildirərək, rusların bu planında önəmli rol oynaya biləcək işğal altında olan Dağlıq Qarabağa ABŞ qoşunlarının yeridilmə zərurətindən açıq şəkildə danışmağa başlayıblar.

Qeyd edək ki, Vaşinqton strateji bölgə olan Azərbaycana nəzarəti ələ keçirmək planına çoxdan malikdir. İranla ciddi problemlər, habelə İraq və Əfqanıstana qoşunların göndərilməsi baxımından Azərbaycan kimi platsdarma Vaşinqtonun ehtiyacı var. Onu da vurğulayaq ki, Rusiya 2008-ci ilin avqustunda Gürcüstana qoşun yeridərkən, Cənubi Qafqaz uğrunda Vaşinqton və Moskvanın qarşıdurması açıq müstəviyə keçdi. Digər tərəfdən, Ermənistanda, Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilərində - Abxaziya və Cənubi Osetiyada, habelə Dağlıq Qarabağda rus qoşunları mövcuddur. Bu amil də ABŞ-ın Azərbaycanda hərbi bazalara sahib olmasını zəruri edən faktlar sırasındadır.

Lakin ABŞ Azərbaycana qoşun yeridə bilməkdən ötrü Qərbdə də ictimai rəy yaratmaq zorundadır. Əlbəttə, bu addım daha çox geosiyasi amillərlə bağlı olsa da, Azərbaycanda dünyəvi dövlət quruluşunun təhlükədə olması barədə ictimai rəyin formalaşdırılması eyni zamanda Qərb insanının fikirlərini manipulyasiya etməyə yönəlib.

Bu baxımdan Azərbaycanda İslam təməlçiliyinin baş alıb getməsi barədə ictimai rəyin formalaşdırılması prosesi artıq uzun müddətdir getməkdədir. Azana qoyulan məhdudiyyətlər, hicab qadağaları və bunun fonunda bəzi marginal dini icmaların özünü cəmiyyətə şəriət dövləti tərəfdarları kimi təqdim etmək cəhdləri, dindarların kütləvi həbsləri Azərbaycanda İslam təməlçiliyinin baş alıb getməsi fikrini formalaşdırmağa xidmət edirdi. Azərbaycanda guya şəriət dövlətinin qurulması barədə deyilənlər də məhz ABŞ qoşunlarının Azərbaycana gəlişinə şərait yaradılması üçün ortaya atılan siyasi texnologiyalardan xəbər verirdi. Bu zaman önəmli bir fakt yaddan çıxarılır ki, Azərbaycan dindarlarının fəal təbəqəsi məhz demokratik qüvvələrlə eyni qurumlarda, İctimai Palata və s. fəaliyyət göstərir. Lakin bu fakt nədənsə unudulur.

Bir maraqlı məqama da diqqət çəkmək lazım gəlir. ABŞ Dövlət Departamentinin öz vətəndaşlarına Azərbaycana səfərləri təxirə salması barədə deyilənlər də hazır ssenaridən xəbər verir.

Qeyd edək ki, nüfuzlu Amerika KİV-lərnin məlumatlarına görə, Azərbaycanda ABŞ vətəndaşlarının girov götürülmə təhlükəsi mövcuddur, bu isə “öz vətəndaşlarını müdafiə adı” altında ölkəmizə qoşun yeridilməsini zəruri edən amillər sırasındadır.

Onu da unutmaq olmaz ki, ABŞ Azərbaycana çoxmilyonlu yatırımlar qoyub, ölkə Vaşinqtonun enerji layihələrində iştirak edir, geosiyasi amillərlə yanaşı, bu iqtisadi faktor da təhlükəsizliyin zəmanətçisi kimi ABŞ qoşunlarının Azərbaycanda mövcudluğunu zəruri edən amillər sırasındadır.

Daha bir mühüm amil yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, 2008-ci ilin avqustunda baş verən hadisələr idi. Rusların Gürcüstanı az qala işğal etməsi göstərdi ki, nə Tiflis, nə Bakı öz təhlükəsizliyini müstəqil şəkildə həyata keçirməyə qadir deyil. Bu baxımdan rəsmi Bakı və Tiflis bu məsələdə seçim etməyə məhkumdur. Düzdür, Azərbaycanda xarici hərbi birləşmələrin olması məsələsi qanunvericilik səviyyəsində həll olunmalıdır. Lakin Amerika əsgərləri ilkin mərhələdə müvəqqəti olaraq Azərbaycana gələ bilərlər, növbəti etapda isə bu məsələnin qanunverici həllini tapmaq mümkündür.

Xatırladaq ki, bu ilin payızında ABŞ-da prezident seçkiləri keçiriləcək. Odur ki, Barak Obama üçün seçkilərdə uğur qazanmaq üçün Cənubi Qafqazda Amerikanın hərbi mövcudluğuna nail olmaq son dərəcə vacibdir.

Yaxın Şərqdəki son proseslər, İran, Əfqanıstan, İraq problemləri, Rusiyanın Azərbaycan və Gürcüstana hərbi müdaxilə təhdidləri də ABŞ qoşunlarının ölkəmizə gəlişini xeyli dərəcədə aktual edir. Lakin bu məsələdə rəsmi Bakının razılığının alınması problematik görünür. Azərbaycan hakimiyyətinin belə bir qərara razılıq verməsi, Tehran və Moskvanın qəzəbinə səbəb ola bilər, odur ki, Bakıya Vaşinqton tərəfindən kompensasiya ödənməlidir. Zənnimizlə, bu kompensasiya 2013-ci il prezident seçkilərində mövcud iqtidarın dəstəklənməsi ola bilər.

Görünür, son zamanlar Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı artan təzyiqlər də məhz bu amillə bağlıdır. Əks təqdirdə, Azərbaycanda milli demokratik inqilab nəticəsində iqtidara gələcək Qərbyönlü siyasi qüvvələr bu məsələdə mühüm rol oynaya bilərlər. Bir sözlə, rəsmi Bakıya imtina edə bilməyəcəyi təklif olunub.

Bəzi məlumatlara görə, Azərbaycan iqtidarı buna razılıq verərsə, ölkə rəhbərliyinin ABŞ səfəri təşkil oluna bilər və yüksək səviyyələrdə keçiriləcək bu görüşlərdə rəsmi Bakı Amerika qoşunlarına “yaşıl işıq” yandıra və əvəzində hakimiyyət üçün hava və su kimi zəruri olan siyasi dəstək qazana bilər.

Azərbaycana yeridiləcək ABŞ qoşunları isə ilk növbədə Xəzər dənizində (Rusiya, İran və Türkmənistanla sərhəddə), Dağıstanla sərhəddə, Cənub bölgəsində və xüsusən də Rusiyanın hərbi nəzarətində olan işğal edilmiş Qarabağ ərazilərində yerləşdirilə bilər. Son məlumatların təhlili onu deməyə əsas verir ki, ABŞ qoşunlarının Azərbaycana yeridilməsi artıq Vaşinqton üçün həll olunmuş məsələ sayılır və bunu hansı hakimiyyətin edəcəyinin elə də fərqi yoxdur.

Azər RƏŞİDOĞLU