“ QARABAĞ DÜYÜNÜ AÇILMAYINCA ERMƏNİSTAN İNKİŞAF EDƏ BİLMƏYƏCƏK ”

Erməni iqtisadçı-ekspertinə görə, Gömrük İttifaqına üzvlük barədə qərar ölkəyə hər hansı fayda gətirməyəcək; Artur Baqdasaryan: “Münasibətlər yeni səviyyəyə keçsə də, Moskvanın Dağlıq Qarabağı tanıyacağını gözləmək əbəsdir”...

Ermənistan Gömrük İttifaqına daxil olmaq barədə qərarı hələ də həm ölkə daxilində, həm də Qərb dairələrində ciddi müzakirə predmeti olaraq qalır. Serj Sərkisyanın sentyabrın 3-də Moskvada həmkarı Vladimir Putinlə görüşdən sonra verdiyi məlum qərar işğalçı ölkənin Rusiyadan nə dərəcədə asılı olduğunu bir daha və əyani şəkildə nümayiş etdirdi.
Bu qərarla Ermənistan daha möhkəm və sıx şəkildə özünü Rusiyaya bağlamış oldu. Məlum məsələdir ki, 3 sentyabr qərarı təcavüzkar ölkənin onsuz da simvolik olan müstəqilliyini və suverenliyini bir az da aşağı səviyyəyə endirərək simvolik edəcək.
Bu qərar habelə, İrəvanın Qərbə, Avropaya iqtisadi inteqrasiya yolunun qarşısına birdəfəlik sədd çəkməklə Ermənistan iqtisadiyyatının rüşeym halında, Moskvadan asılı durumda qalmasını təmin edəcək. Çünki işğalçı ölkə Qarabağ ixtilaflı üzündən normal regional inteqrasiyadan da məhrumdur.
Bu mənada Gömrük İttifaqına üzvlüklə bağlı rəsmi İrəvanın qərarı Kremlin nəinki Ermənistan, bütövlükdə Güney Qafqaza ünvanlı siyasətində mühüm uğurlardan sayıla bilər. Hər halda, Ermənistan bu quruma üzv olan ilk Qafqaz ölkəsidir. Demək, Moskvanın iştah dişi daha da itilənmiş olacaq.
Bir mühüm detal da var. Ermənistanın Gömrük İttifaqına asanca sürüklənməsi onun Qarabağ məsələsində həlledici söz sahibi olmadığını da növbəti dəfə ortaya qoydu. Erməni politoloqlardan birinin dəqiq qeyd elədiyi kimi, bundan sonra Qarabağ məsələsini Bakı ilə Moskva öz aralarında həll edəcək.
Doğrudur, Rusiya öz forpostunu sakitləşdirmək, erməni toplumunun başının altına yastıq qoymaq üçün bəzi xırda güzəştlərə də gedib. Misal üçün, Ermənistan dəmiryolunun təmiri üçün sərmayə ayırıb, Abxaziya dəmiryolunun açılmasına, təbii qazın qiymətinin bir azca endirilməsinə söz verib. Ancaq bunlar iqtisadiyyatı batan cırtdan ölkəni xilası üçün yetərlimi?
Çətin. Qənaətimizi müxalifətçi Ermənistan Milli Konqresinin iqtisadi və ekoloji məsələlər komissiyasının sədri Vaaqn Xaçatryan da təsdiqləyir. Sitat: “Ola bilsin qazın qiyməti aşağı salınsın, şimal-cənub avtoyolu da işləsin, ancaq hamı bilir ki, Ermənistanın nəqliyyat imkanları yalnız onun nəqliyyat blokadası bütünlüklə götürüldükdən, yəni Qarabağ problemi çözüldükdən sonra reallaş bilər”.
Xaçatryan bu sözləri Avrasiya İnkişaf Bankının inteqrasiya tədqiqatları mərkəzinin direktoru Yevgeni Vinokurovun fikirlərinə münasibət bildirərkən söyləyib. Vinokurov deyib ki, Ermənistanın Gömrük İttifaqına qoşulması qazın qiymətinin 30 faizədək enməsinə, ölkənin nəqliyyat dalanından çıxmasına gətirə bilər.
Erməni iqtisadçısı isə bunu siyasi spekulyasiya adlandırıb: “Həm də o səbəbə siyasi spekulyasiya ki, hələ bilinmir Gömrük İttifaqı nə qurumdur, ora hansı sənədlər tələb olunur. Bu proses 2010-cu ildən gedir. Ancaq indiyədək də aydın deyil ki, Ermənistanda hansı sənədlər, qanunverici aktlar dəyişdirilməlidir və s.”
Bundan əlavə, iqtisadçı ekspert hesab edir ki, quruma üzv olduqdan sonra balaca ölkə olan Ermənistanda, monopoliyanın hökm sürdüyü ölkədə rəqabətlə bağlı problemlər çıxacaq, hansı sağlam rəqabət ki, hələ də mövcud deyil: “Həmçinin, daxili bazarın perspektivləri planında problemlər yaranacaq. Çünki xarici bazarlarda bizim mallar rəqabət qabiliyyətli deyil və Gömrük İttifaqına daxil olandan sonra da eyni vəziyyət hökm sürəcək”.
Xaçatryan bir daha əminlik ifadə edib ki, quruma üzvlüklə bağlı qərar siyasi maraqlardan doğub, nəinki iqtisadi aspektlərdən: “Konkret halda çox vacibdir ki, biz münasib qiymətlərə enerjidaşıyıcıları əldə edək. Bu mümkündür. Baş verənlər isə indiki hakimiyyətin növbəti fiaskosu, onun özündən razı bəyanatlarının uğursuzluğu sayıla bilər. Hamıya aydın dolu ki, nə baş verməli idisə, o da baş verdi”.
Ancaq iş ondadır ki, Sırkisyanlın yerində başqası olsaydı da mövcud şərtlər daxilində fərqli qərar qəbul edə bilməyəcəkdi. Çünki iqtidarda və ya müxalifətdə olmasından asılı olmayaraq Ermənistanın siyasi elitası böyük ölçüdə Kremlin nəzarətindədir, Moskvadan asılıdır.
Nə qədər ki, erməni toplumu, onun başında duranlar, Eçmiədzin kilsəsi, diaspora Ermənistanın təhlükəsizlik və mövcud qarantını qonşu ölkələrlə normal münasibətlərdə, iqtisadi-ticari inteqrasiyada deyil, Rusiyada və onun Ermənistanda hərbi mövcudluğunda görürlər, sərhədlərin mühafizəsini belə ruslara etibar edirlər, hakimiyyətdə olanların yalnız soyadı dəyişəcək. Ermənistan isə düşdüyü dərin siyasi və iqtisadi bataqlıqdan uzun zaman qurtula bilməyəcək.
Gömrük İttifaqının Ermənistana hansısa dividentlər gətirəcəyinə gəlincə, buna heç İrəvan rəsmiləri də inanmırlar. Misal üçün, Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Artur Baqdasaryana görə, Ermənistan-Rusiya münasibətləri yeni səviyyəyə keçsə də, yaxın zamanlarda Moskvanın Dağlıq Qarabağı tanıyacağını gözləmək əbəsdir".
Onun sözlərinə görə, qondarma quruma Gömrük İttifaqında iştirakı danışıqların gedişində müəyyən olunacaq.
Ancaq erməni rəsmisi yaxşı bilir ki, belə bir iştirak yalnız Azərbaycanın tərkibində və Bakının razılığı ilə mümkün görünür. Çünki separatçı rejim beynəlxalq hüququn subyekti deyil. Baqdasaryanın da etiraf elədiyi kimi, onu hətta Rusiya belə tanımağa hazırlaşmırsa, illüziyaya qapılmağa dəyməz. Rusiya heç müstəqilliyini tanıdığı Abxaziya və Cənubi Osetiyanı indiyədək MDB-yə, KTMT-yə üzv edə bilməyib...

Zahid SƏFƏROĞLU

HƏMİŞƏ BELƏ, MEHRİBAN OLUN !

ALLAH SİZİ MƏNƏ ÇOX GÖRMƏSİN. BAX, HƏMİŞƏ BELƏ, MEHRİBAN OLUN ! ULU BABALARINIZIN VƏ NƏNƏLƏRİNİZİN ƏNƏNƏLƏRİNƏ HƏMİŞƏ SADİQ OLUN VƏ ONLARIN RUHLARINI DAİM ŞAD EDİN !

İŞĞALDA OLAN AĞDAM ŞƏHƏRİNİN MƏSCİDİNDƏ ABŞ VƏTƏNDAŞI FRANK NOE...

http://realistadilaz.blogcu.com/isgalda-olan-agdam-s-h-rinin-m-scidind-abs-v-t-ndasi-frank-noe/14583022

“Qarabağın pulla geri alınması variantı indi də realdır”

Elxan Şahinoğlu: “Fikrimcə, rəsmi Bakı bu variantdan vaz keçib və silah almağa üstünlük verir”

Azərbaycan hakimiyyətinin pul müqabilində Qarabağı işğaldan azad etməsi planları ilə bağlı daha əvvəl yazmışıq. Məsələ ondadır ki, son dövrlərdə bu məsələ yenidən gündəmə gəlib. Bu, böyük məbləğdə pulun qarşılığında problemin həllində əsas tərəflərdən olan ölkələri, o cümlədən Ermənistan hökuməti, erməni lobbisini uzunmüddətli sülh planına razı salmaqdan, ardınca Qarabağa böyük yatırımlar qoymaq şərtilə münaqişənin həllinə nail olmaqdan ibarətdir.
Azərbaycan hökumət rəsmiləri Qarabağa böyük yatırım qoyulması ilə bağlı planlardan dəfələrlə bəhs ediblər. Bəs hazırda bu imkanlar nə qədər realdır? Azərbaycan üçün bu variant cəlbediciliyini qoruyub saxlayırmı?
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, analitik Elxan Şahinoğlunun fikrincə, Qarabağı erməni separatçılarının əlindən pulla almaq üçün birinci növbədə İrəvanın baş ağası - Kremllə sövdələşmək lazımdır. Ekspertin sözlərinə görə, ermənilər istəsələr belə, bu cür məsələdə təkbaşına qərar verə bilməyəcəklər: “Bu günə qədər İrəvana dolayı yollarla oxşar təkliflər edilib, bunlar nəticə verməyib. Götürək Ermənistanın keçmiş prezidenti Levon Ter-Petrosyanı. O, 1990-cı illərin ortalarında Azərbaycanla sülh sazişi imzalamağa yaxın idi. Çünki həm Qarabağın iqtisadi və sosial yükündən qurtulmaq istəyirdi, həm də Azərbaycanla sülhə nail olub əməkdaşlıqdan Ermənistanın qazanclı çıxmasını istəyirdi. Ter-Petrosyanla sülh imzalamağa nail olunsaydı, bu gün Bakı-Tiflis-Ceyhan boru xətti Ermənistandan keçər və Bakı-İrəvan-Ceyhan boru xətti adlanardı və Gürcüstanın illərdir boru xəttindən və digər layihələrdən əldə etdiyi qazancları Ermənistan əldə edərdi. 1996-cı ildə sülh sazişi imzalansaydı, ötən 17 ildə Ermənistanın həm Bakı-Tiflis-Ceyhan, həm də digər layihələrdən qazancı milyardlarla dolları aşardı. Halbuki hazırda İrəvan hansısa ölkə və ya beynəlxalq maliyyə təşkilatından yüz milyon dollar kredit əldə etmək üçün az qala yalvarır və heç kim, o cümlədən müttəfiqi Rusiya ona bu maliyyəni vermir”.
Elxan Şahinoğlunun fikrincə, Levon Ter-Petrosyana sülh imzalamağa və Qarabağı faktiki Bakıya pulla satmağa Kreml və onun İrəvandakı əlalatıları imkan verməyiblər. Ekspertin sözlərinə görə, o zaman bu hadisə ilə Qarabağı pulla almağın yolları qapanıb. Ancaq E.Şahinoğlu deyir ki, indi yenə də “pul qarşılığında torpaq” konsepsiyası mümkündür: “Kremlin o zamankı əlaltıları indi Ermənistanda hakimiyyətdədir və özlərinin bu gün yardıma ehtiyacları var. Başqa sözlə, Levon Ter-Petrosyanın dediyinə gəlib çıxdılar. Levon Ter-Petrosyan deyirdi ki, indi sülh sazişi imzalamasaq, sonrakı illərdə daha ağır şərtlər altında imzalamaq məcburiyyətində qala bilərik. Doğrudur, İrəvan hələ heç bir saziş imzalamayıb, ancaq iqtisadi vəziyyəti 1996-cı ildəkindən daha ağırdır. İrəvana sonrakı illərdə də rəsmi və qeyri-rəsmi kanallarla eyni təklif edildi, yəni işğaldan əl çəkin, siz də bölgədəki enerji və digər əməkdaşlıqdan qazanc əldə edərsiniz. Bunu İrəvanın diqqətinə daha çox Ankara çatdırırdı. Türkiyə rəsmiləri bu günə qədər açıq söyləyirlər ki, Ermənistan Qarabağdan qoşunlarını çıxarmağa razılaşsa, İrəvan Azərbaycan və Türkiyənin iştirakçısı olduğu regional layihələrə qoşula bilər. Ancaq keçmişdə olduğu kimi, söz sahibi İrəvan olmadığı kimi Bakı və Ankaranın mesajlarına birbaşa cavab verilmir. Halbuki Ermənistandan yan keçən bütün regional layihələr İrəvanı qıcıqlandırır, Gürcüstanı isə varlandırır. Təsadüfi deyil ki, Mixail Saakaşvili son illərdə dövlət işçilərinin maaşlarını dəfələrlə qaldırdığı halda, eyni addımı onun erməni həmkarı Serj Sərkisyan ata bilmir, çünki maliyyə resursları yoxdur”. 
Ancaq həmsöhbətimiz deyir ki, indi Bakı bu varianta o qədər də isti yanaşmır. E.Şahinoğluna görə, indi rəsmi Bakı daha çox güc istiqamətinə meylli kimi görünür: “Fikrimcə, artıq rəsmi Bakı Qarabağı pulla almaq planlarından vaz keçib. Əksinə, Azərbaycan hakimiyyəti silah alışına milyardlarla dollar xərcləyir ki, bu yarışa Ermənistan da qoşulmağa məcbur olsun. Bu yarışın tədricən Ermənistanı taqətdən salacağı düşünülür. Digər tərəfdən, rəsmi Bakı Ermənistanın boşalması tendensiyası tendensiyasını müşahidə edir ki, bunu da İrəvanı taqətdən salan element kimi qiymətləndirirlər. Bir sözlə, bu gün Bakı Qarabağı pulla almağın və ermənilərə milyardlar vəd etməyin yerinə, bu işi pulsuz görməyin ümidi ilə yaşayır. Ancaq bu siyasət də hələ ki uğur gətirmir. Çünki Ermənistan nə qədər taqətdən düşüb, iqtisadiyyatını və sosial sahəsini bərbad günə sürükləsə də, Kreml İrəvanı ən azı Qarabağı işğalda saxlamağa yardımçı olacaq”.

KƏNAN

AZƏRBAYCAN MƏTBUAT ŞURASI

Mətbuat Şurası peşə fəaliyyətini yerinə yetirəcək jurnalistlərin icazəli və ya icazəsizliyindən asılı olmayaraq, bütün aksiyalara üzərində “PRESS” yazılmış xüsusi gödəkçələrdə gəlməyi tövsiyə edir. Jurnalistlər prosesi işıqlandırarkən hər hansı maneə ilə üzləşdikləri halda bu barədə həm Şuranın monitorinq qrupunun üzvlərinə, həm də “qaynar xətt”inə məlumat verə bilərlər.