ORTAQ TÜRK TARİXİ
GÖNDEREN : YALQUZAQ.COM
Xronoloji gerçäk tarix - 2
(yanvar 1990 - avqust 1991 – ci illär)
Adil İrşadoğlu (Ăliyev)
Partizan müharibäsi
Ermäni täräfi Azärbaycanda situasiyanın däyişmäsini diqqätlä izläyir vä yararlanmağa çalışırdı. Fövqäladä Väziyyät (FV) rejimi Ermänistana aid edilmämişdi. Müxalifätin härbi qruplaşmaları bu väziyyätdän istifadä edäräk Daxili İşlär Nazirliyi vä digär qrumların bütün silah arsenalını älä keçirmişdi. Onlar 1990-cı ilin yanvar-fevral ayları ärzindä 6179 atıcı silah, 19 zirehli texnika, 133 doluvuran qurğu, 17 “Alazan” qurğusu, 3 minaatan, 13 min märmi vä raket, 1921 ton partladıcı maddä, çoxlu sayda näqliyyat vä rabitä vasitälärinä näzarat edirdilär. Bu qruplaşmalar mart ayından başlayaraq SSRİ daxili qoşun hissälärinin dä bir hissäsini tärksilah etmişdilär. Zaqafqaziya härbi dairäsinin älahiddä alovvuran batalyonu da tärksilah edilmişdi. Dämiryol stansiyalarının birindä 15 ädäd T-72 tankını älä keçirmişdilär, lakin sonradan geri qaytarmalı oldular.
1990-cı ilin yanvarında Dağlıq Qarabağda FV rejiminin gücländirilmäsi ermäniläri öz fäaliyyätlärini bir qädär mähdudlaşdırmağa mäcbur etdi. Onlar särhäd boyu ärazilärdä fäallıqlarını artırdılar. Mart ayında ermäni dästäläri Qazax rayonunun yaşayış mäntäqälärinä qarşı ilk ämäliyyatı keçirdilär. Bu ilin yaz-yay aylarında ermänilärin doluvuran topların istifadäsilä edilän hücumları näticäsindä Azärbaycanın 7 särhäd rayonunda, hämçinin Naxçıvanda dinc sakinlär içärisindä täläfat oldu, dağıntılar törädildi.
1990-cı ilin ortalarında Ermänistanda 15 min näfärin daxil olduğu härbi qruplaşmalar mövcud idi. 10 min näfärin daxil olduğu ermäni milli ordusu deyilän qruplaşma äsasän särhädboyu ärazilärdä, qismän Qarabağda fäaliyyät göstärirdi. Muş, NART, Adana, Aydat, Tiqran, Mes vä digär qruplaşmalarda 50-dän 700-ä qädär ermäni döyüşçüsü iştirak edirdi. Bu qruplaşmaların ixtiyarında 30-a qädär zirehli texnika, 150-yä yaxın doluvuran qurğu, 20-dän artıq Mi-4, Mi-8 vertalyotları (helikopterläri) vä s. var idi.
1990-cı ilin avqustunda Ermäni Milli Ordusu (EMO) Ermänistan-Azärbaycan särhädlärinin şimal-qärb hissäsindä härbi ämäliyyatları intensivläşdirdi. Avqustun 19-22-dä düşmän Qazax vä Tovuz rayonlarının yaşayış mäntäqälärinä geniş hücum täşkil etdi. Bu açıq hücum cähdindän sonra Zaqafqaziya härbi dairäsinin rähbärliyi äks zärbälärin vurulması ilä bağlı qärar qäbul etdi. Näticädä ermänilär ciddi itkilärä märuz qaldılar. Bu uğursuzluq EMO-nun sıralarında ciddi sarsıntılara säbäb oldu. Prezident L.Ter-Petrosyan yaranmış väziyyätdän ölkädä öz mövqeyini gücländirmäk üçün istifadä etdi. O, İrävanda FV rejimi tätbiq etdi, EMO rähbärliyini neytrallaşdıraraq onların tabeliyindä olan härbi birläşmäläri özünün härbi hissälärinin tärkibinä daxil etdi.
Münaqişänin 3-cü ilindä ermäni täräfi silahlı mübarizänin aparılması üçün terrordan geniş şäkildä istifadä etmäyä başladı. Terror aktları Qarabağdan känar ärazilärdä, hämçinin Şimali Qafqazın vä Zaqafqaziyanın yaxın rayonlarında häyata keçirildi. Bu zaman müasir partlayıcı vasitälärdän geniş istifadä olunurdu. 1990-1991-ci illärdä Rostov-Bakı dämiryolunda, Tiflis-Bakı avtomobil magistralında, Bakı-Krasnovodsk bärä näqliyyatında däfälärlä diversiyalar törädildi, çoxlu sayda särnişin bu aksiyaların qurbanı oldu.
Azärbaycan rähbärliyi bu şäraitdä müäyyän tädbirlär häyata keçirmäyä, müstäqil härbi qüvvälär yaratmağa cähdlär göstäräräk, 1990-cı ilin ortalarından etibarän, Qarabağın tählükäsizliyinin tämin olunması üçün bäzi addımlar ata bildi.
Payızda Respublika Daxili İşlär Nazirliyi näzdindä Xüsusi Täyinatlı Milis (Polis) Dästäsi yaradıldı. Ermäni täcavüzünä qarşı yaradılmış bu qruplaşmaya ilk vaxtlar üç mindän artıq döyüşçü daxil idi. Onlara mähdud miqdarda, äsasän köhnälmiş texnika verildi.
1991-ci ilin yanvarında ermäni härbi qruplaşmaları yenidän fäallaşdılar. Daxili Qoşunların postlarını daha tez-tez atäşä tutmağa başladılar, fövqäladä väziyyät rayonu komendaturasının bir neçä zabiti öldürüldü. Azärbaycanlıların yaşadıqları mäntäqälärin üzärinä hücumların sayı artdı. Daha çox fäallıq Qarabağın şimal hissäsindä müşahidä olunurdu. Burada, Şaumyan-Gülüstan-Aterk möhkämländirilmiş härbi bazasında 5 min näfärlik ermäni birläşmäläri yerläşdirilmişdi. Härbi mühändis qurğuları ilä tämin edilmiş bu baza çätin keçilän dağ zonasında yaradılmışdı. Onun ärazisindä härbi sursat anbarları, rabitä şäbäkäsi, vertolyotların enmäsi üçün meydançalar mövcud idi. Buradakı härbi birläşmälärin tächizatı hava ilä Ermänistandan tämin edilirdi. Digär baza rayonu Qarabağın cänubunda, Hadrut rayon märkäzindän qärbä doğru ärazidä yaradılmışdı. 1991-ci ilin yazında SSRİ rähbärliyi Qarabağda härbi bazaların läğvi ilä bağlı qärar qäbul etdi. Bizdä ämäliyyatlara Zaqafqaziya härbi dairäsinin 23-cü motoatıcı alayı, SSRİ DİN Daxili Qoşunlarının 19-cu diviziyasının ayrı-ayrı xüsusi täyinatlı dästäläri, Azärbaycan XTMD-si cälb edilmişdi. Bu birläşmälär aprelin 30-da Çaykänd istiqamätindä ämäliyyata başladılar. Mayın 3-dä gärgin döyüşlärdän sonra ermäni dästäläri bu mäntäqälärdän çıxarıldılar. Cänub bölgäsindä dä (Hadrut ätrafında) Azärbaycan XTMD-läri mayın 1-dän 10-däk düşmänin bir sıra dayaq mäntäqälärini läğv etdilär. Ermänilär ciddi itkilär veräräk geri çäkilmäli oldular. Ämäliyyat näticäsindä Çaykänd vä onun ätrafı düşmänlärdän tämizländi. Lakin SSRİ rähbärliyi axıra qädär prinsipial mövqedä qalmadı. Mayın 15-dä ämäliyyat yarımçıq dayandırıldı.
Yaranmış operativ sakitlikdän ermäni täräfi qüvväläri yenidän qruplaşdırmaq vä itkilärin yerini doldurmaq üçün istifadä etdi. İyulda Goranboy rayonunun içärilärinä doğru irälilämäk istäyän Xüsusi Täyinatlı Milis Dästälärimiz ermäni bandqruplaşmalarının ciddi müqavimäti ilä rastlaşdılar.
Ağır döyüşlärdän sonra Azärbaycan XTMD-si Manaşid, Buzluq, Erkäc dayaq mäntäqälärini düşmändän tämizlädi.
Ardı var...
Mänbä: Arxiv sänädläri, qäzet, jurnal materialları, televiziya, radio verilişläri vä şäxsi müşahidälärim. İlk däfä “Azad Qarabağ” qäzetindä çap edilib (23.02.2006. N-02).
VÄTÄNİ SEVMÄK İMANDANDIR ! İMANLI OLAQ ! VÄTÄNİ SEVÄK !
GÖNDEREN : YALQUZAQ.COM
Xronoloji gerçäk tarix - 2
(yanvar 1990 - avqust 1991 – ci illär)
Adil İrşadoğlu (Ăliyev)
Partizan müharibäsi
Ermäni täräfi Azärbaycanda situasiyanın däyişmäsini diqqätlä izläyir vä yararlanmağa çalışırdı. Fövqäladä Väziyyät (FV) rejimi Ermänistana aid edilmämişdi. Müxalifätin härbi qruplaşmaları bu väziyyätdän istifadä edäräk Daxili İşlär Nazirliyi vä digär qrumların bütün silah arsenalını älä keçirmişdi. Onlar 1990-cı ilin yanvar-fevral ayları ärzindä 6179 atıcı silah, 19 zirehli texnika, 133 doluvuran qurğu, 17 “Alazan” qurğusu, 3 minaatan, 13 min märmi vä raket, 1921 ton partladıcı maddä, çoxlu sayda näqliyyat vä rabitä vasitälärinä näzarat edirdilär. Bu qruplaşmalar mart ayından başlayaraq SSRİ daxili qoşun hissälärinin dä bir hissäsini tärksilah etmişdilär. Zaqafqaziya härbi dairäsinin älahiddä alovvuran batalyonu da tärksilah edilmişdi. Dämiryol stansiyalarının birindä 15 ädäd T-72 tankını älä keçirmişdilär, lakin sonradan geri qaytarmalı oldular.
1990-cı ilin yanvarında Dağlıq Qarabağda FV rejiminin gücländirilmäsi ermäniläri öz fäaliyyätlärini bir qädär mähdudlaşdırmağa mäcbur etdi. Onlar särhäd boyu ärazilärdä fäallıqlarını artırdılar. Mart ayında ermäni dästäläri Qazax rayonunun yaşayış mäntäqälärinä qarşı ilk ämäliyyatı keçirdilär. Bu ilin yaz-yay aylarında ermänilärin doluvuran topların istifadäsilä edilän hücumları näticäsindä Azärbaycanın 7 särhäd rayonunda, hämçinin Naxçıvanda dinc sakinlär içärisindä täläfat oldu, dağıntılar törädildi.
1990-cı ilin ortalarında Ermänistanda 15 min näfärin daxil olduğu härbi qruplaşmalar mövcud idi. 10 min näfärin daxil olduğu ermäni milli ordusu deyilän qruplaşma äsasän särhädboyu ärazilärdä, qismän Qarabağda fäaliyyät göstärirdi. Muş, NART, Adana, Aydat, Tiqran, Mes vä digär qruplaşmalarda 50-dän 700-ä qädär ermäni döyüşçüsü iştirak edirdi. Bu qruplaşmaların ixtiyarında 30-a qädär zirehli texnika, 150-yä yaxın doluvuran qurğu, 20-dän artıq Mi-4, Mi-8 vertalyotları (helikopterläri) vä s. var idi.
1990-cı ilin avqustunda Ermäni Milli Ordusu (EMO) Ermänistan-Azärbaycan särhädlärinin şimal-qärb hissäsindä härbi ämäliyyatları intensivläşdirdi. Avqustun 19-22-dä düşmän Qazax vä Tovuz rayonlarının yaşayış mäntäqälärinä geniş hücum täşkil etdi. Bu açıq hücum cähdindän sonra Zaqafqaziya härbi dairäsinin rähbärliyi äks zärbälärin vurulması ilä bağlı qärar qäbul etdi. Näticädä ermänilär ciddi itkilärä märuz qaldılar. Bu uğursuzluq EMO-nun sıralarında ciddi sarsıntılara säbäb oldu. Prezident L.Ter-Petrosyan yaranmış väziyyätdän ölkädä öz mövqeyini gücländirmäk üçün istifadä etdi. O, İrävanda FV rejimi tätbiq etdi, EMO rähbärliyini neytrallaşdıraraq onların tabeliyindä olan härbi birläşmäläri özünün härbi hissälärinin tärkibinä daxil etdi.
Münaqişänin 3-cü ilindä ermäni täräfi silahlı mübarizänin aparılması üçün terrordan geniş şäkildä istifadä etmäyä başladı. Terror aktları Qarabağdan känar ärazilärdä, hämçinin Şimali Qafqazın vä Zaqafqaziyanın yaxın rayonlarında häyata keçirildi. Bu zaman müasir partlayıcı vasitälärdän geniş istifadä olunurdu. 1990-1991-ci illärdä Rostov-Bakı dämiryolunda, Tiflis-Bakı avtomobil magistralında, Bakı-Krasnovodsk bärä näqliyyatında däfälärlä diversiyalar törädildi, çoxlu sayda särnişin bu aksiyaların qurbanı oldu.
Azärbaycan rähbärliyi bu şäraitdä müäyyän tädbirlär häyata keçirmäyä, müstäqil härbi qüvvälär yaratmağa cähdlär göstäräräk, 1990-cı ilin ortalarından etibarän, Qarabağın tählükäsizliyinin tämin olunması üçün bäzi addımlar ata bildi.
Payızda Respublika Daxili İşlär Nazirliyi näzdindä Xüsusi Täyinatlı Milis (Polis) Dästäsi yaradıldı. Ermäni täcavüzünä qarşı yaradılmış bu qruplaşmaya ilk vaxtlar üç mindän artıq döyüşçü daxil idi. Onlara mähdud miqdarda, äsasän köhnälmiş texnika verildi.
1991-ci ilin yanvarında ermäni härbi qruplaşmaları yenidän fäallaşdılar. Daxili Qoşunların postlarını daha tez-tez atäşä tutmağa başladılar, fövqäladä väziyyät rayonu komendaturasının bir neçä zabiti öldürüldü. Azärbaycanlıların yaşadıqları mäntäqälärin üzärinä hücumların sayı artdı. Daha çox fäallıq Qarabağın şimal hissäsindä müşahidä olunurdu. Burada, Şaumyan-Gülüstan-Aterk möhkämländirilmiş härbi bazasında 5 min näfärlik ermäni birläşmäläri yerläşdirilmişdi. Härbi mühändis qurğuları ilä tämin edilmiş bu baza çätin keçilän dağ zonasında yaradılmışdı. Onun ärazisindä härbi sursat anbarları, rabitä şäbäkäsi, vertolyotların enmäsi üçün meydançalar mövcud idi. Buradakı härbi birläşmälärin tächizatı hava ilä Ermänistandan tämin edilirdi. Digär baza rayonu Qarabağın cänubunda, Hadrut rayon märkäzindän qärbä doğru ärazidä yaradılmışdı. 1991-ci ilin yazında SSRİ rähbärliyi Qarabağda härbi bazaların läğvi ilä bağlı qärar qäbul etdi. Bizdä ämäliyyatlara Zaqafqaziya härbi dairäsinin 23-cü motoatıcı alayı, SSRİ DİN Daxili Qoşunlarının 19-cu diviziyasının ayrı-ayrı xüsusi täyinatlı dästäläri, Azärbaycan XTMD-si cälb edilmişdi. Bu birläşmälär aprelin 30-da Çaykänd istiqamätindä ämäliyyata başladılar. Mayın 3-dä gärgin döyüşlärdän sonra ermäni dästäläri bu mäntäqälärdän çıxarıldılar. Cänub bölgäsindä dä (Hadrut ätrafında) Azärbaycan XTMD-läri mayın 1-dän 10-däk düşmänin bir sıra dayaq mäntäqälärini läğv etdilär. Ermänilär ciddi itkilär veräräk geri çäkilmäli oldular. Ämäliyyat näticäsindä Çaykänd vä onun ätrafı düşmänlärdän tämizländi. Lakin SSRİ rähbärliyi axıra qädär prinsipial mövqedä qalmadı. Mayın 15-dä ämäliyyat yarımçıq dayandırıldı.
Yaranmış operativ sakitlikdän ermäni täräfi qüvväläri yenidän qruplaşdırmaq vä itkilärin yerini doldurmaq üçün istifadä etdi. İyulda Goranboy rayonunun içärilärinä doğru irälilämäk istäyän Xüsusi Täyinatlı Milis Dästälärimiz ermäni bandqruplaşmalarının ciddi müqavimäti ilä rastlaşdılar.
Ağır döyüşlärdän sonra Azärbaycan XTMD-si Manaşid, Buzluq, Erkäc dayaq mäntäqälärini düşmändän tämizlädi.
Ardı var...
Mänbä: Arxiv sänädläri, qäzet, jurnal materialları, televiziya, radio verilişläri vä şäxsi müşahidälärim. İlk däfä “Azad Qarabağ” qäzetindä çap edilib (23.02.2006. N-02).
VÄTÄNİ SEVMÄK İMANDANDIR ! İMANLI OLAQ ! VÄTÄNİ SEVÄK !
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder