Professor Kamil Vəli Nərimanoğlu: «Azərbaycan hakimiyyətinin Türkiyə qarşısında borcudur ki, ölkədə «nurçu»ların əl-ayağını yığsın» Türkiyədə yetərincə ajiotaj doğuran bələdiyyə seçkisini orda çalışan professor Kamil Vəli Nərimanoğlu ilə dəyərləndirmişik. - Kamil bəy, yerli seçki olsa da az qala bütün dünyanın diqqətinə səbəb olan Türkiyə seçkilərinin nəticəsi barədə nə deyə bilərsiniz? Sizin üçün sürpriz nələrsə oldu? - 30 mart seçkisi Türkiyənin qarşıdakı prezident və parlament seçkiləri üçün həlledici addım oldu. Əslində gözlənilməz bir şey baş vermədi. Çünki əksər gümanlar, etimallar bu idi ki, Türkiyə dövləti və seçilmiş hökuməti hay-küyə məğlub edilə bilməz. Türk xalqı həmişə haqsız əziləni, hücuma məruz qalanı müdafiə edib. Seçkinin nəticəsini də bu baxımdan dəyərləndirsək, nəticənin təbii olduğu üzə çıxacaq. - Bəzi qiymətləndirmələrdə bələdiyyə seçkisi Ərdoğanın seçkisi kimi şərh olunur. Yəni Ərdoğanın xarizması bu seçkidə sözünü dediyi kimi. Sizin fikriniz necədir, AKP-nin qələbəsini şərtləndirən nələrdir? - Heç şübhəsiz, Ərdoğanın xarizması, şəxsiyyəti böyük faktordur. Ancaq bu qələbənin təməlində iş dayanır. Ərdoğan hakimiyyəti yerli idarəetmə orqanlarında çox böyük fəaliyyət göstərib. Təkcə Istanbula baxsaq, burda görülən işlər, modernləşmə istiqamətində gerçəkləşən projelər inkaredilməzdir, nəhəngdir! Onlar çox ağır nəqliyyat, infrastruktur, ekoloji problemlərin öhdəsindən gəliblər. Bütün bunlar da seçicinin rəğbətini qazandıran faktorlardır. - Seçki öncəsi AKP üçün çox rahat olmadı; hökuməti zəif salacaq səs qeydləri yayıldı, “hizmət” hərəkatının səslərini bu dəfə AKP üçün istifadə etməyəcəyi bəlli oldu. Amma nəticə dəyişmədi. Burda müxalifətin zəifliyi də rol oynaya bilərmi? - Əvvəla burda nəzərə almaq lazımdır ki, Türkiyədə seçkilər Azərbaycandakı kimi keçmir, demokratik olur. Bunun üçün də, mən elə bu gün (dünən) Əli Kərimlinin mətbuatdan Türkiyə seçkiləri ilə bağlı açıqladığı fikri paylaşıram. Əli bəy bildirir ki, Türkiyədəki seçkilər bizim üçün nümunə olmalıdır. Mən də əlavə edirəm ki, tək bizim deyil, əksər post-sovet ölkələri üçün də. Çünki ancaq bu cür demokratik seçkidə xalq öz iradəsini nümayiş etdirə bilir. Seçki kampaniyası zamanı diqqət etdinizsə, AKP ancaq gördüyü və görəcəyi konkret proyektlər barədə danışırdı. Proqramlar təqdim edirdi. Bilirsiniz, Türkiyə cəmiyyəti fərqli cəmiyyətdir, onun rəğbətini gur səslə, yalan-palanla, şantaj, montajla qazana bilməzsən. Bəli, çox təəssüf ki, ana müxalifət, o biriləri də böhtan və şərləmə kampaniyasına ağırlıq verdi, ortaya bitkin bir proqram qoya bilmədi. Bu da səsvermədə öz təsirini göstərdi. Bundan başqa, seçki ərəfəsində Türkiyə müxalifətinin ciddi səhvləri olmuşdu. Məsələn, “Gəzi olayları”na CHP başçılıq edirdi. MHP, çox təəssüf olsun ki, yanlışları oldu; tarixi rəqibi CHP ilə müttəfiqlik etməyə başladı. Bunların fonunda da hər iki partiyanın vaxtilə yamanladığı “hizmət” hərəkatı ilə yaxınlaşması onlara etimadı azaltdı. - “Hizmət hərəkatı” və ya “Gülən camaatı” adlanan kəsimlə bağlı fikirləriniz necədir, doğrudanmı onlar Ərdoğanın təqdim etdiyi kimi dövləti təhlükəyə çeviriliblər? - Bilirsiniz ki, “Gülən hərəkatı” əvvəlcə hökumətin tərkibində olan hissə, qrup idi. Mən özüm bəzi yazılarımda o hərəkatın təhsil sahəsində gördüyü işləri təqdir də etmişəm. Amma bu seçki kampaniyası zamanı üzə çıxdı ki, “hizmət hərəkatı” bəyan etdikləri prinsiplərdən çox uzaq düşərək, siyasətin çox dərinliyinə giriblər, həm də ən pisi bundan istifadə edərək dövləti arxadan vurublar. Dövlət içində dövlət yaratmaq, dövlətin məhrəm görüşlərini, danışıqlarını dinləmək və onu xaric üçün servis etmək nə strateji, nə də taktiki baxımdan təqdir oluna, sakit qarşılana bilməz. Bunun adı xəyanətdən başqa bir şey deyil. Sən ölkənin sirrini başqalarına verirsənsə, bunun nəyi “hizmət” oldu və ya kimə xidmət oldu? - Sizin dediklərinizi belə başa düşmək olarmı ki, sensasiyalı səs yazıları Ərdoğanın xeyrinə işlədi? - Həqiqətin xeyrinə işlədi. Bu millətə xidmət edən insan var, əgər onun hansısa cinayətindən söhbət gedirsə, montaj-şantajla iş keçməz. Indi çox az adam şübhə edər ki, Ərdoğana qarşı düzəldilən montaj-şantaj əməlləri “hizmət”çilərlə ABŞ və Israildəki bəzi dairələrin birgə məhsuludur. Yeri gəlmişkən, bu təhlükə bizim ölkəmiz üçün də aktualdır. Təhsili vasitə edərək, Azərbaycanda da idarəetməni ələ keçirirlər. Kraldan artıq kralçılıq edirlər. Onların əl-ayağının yığışdırılması demokratiyaya doğru bir addım ola bilər. Sualınızı daha konkret cavablasam, türk millətinin iradəsi sandıqda idafə olundu. Demək, xalq aparılan siyasəti tədqir etdi, öz şəxsi və dövlətinin təhlükəsizliyinin təhdidinə “yox” dedi. - Belə bir narahatçılıq var ki, AKP-nin növbəti qələbəsi hökumətdə avtoritar meyilləri artıracaq. Siz bu narahatçılığı bölüşürsüzmü? - Belə bir narahatçılıq yoxdu. Azərbaycanda bir atalar sözü var, “evində yoxdur arpalıq, könlündən keçir hampalıq”. Azərbaycanda demokratiyanın işartıları belə yoxdur, Türkiyədən ideal demokratiya tələb olunur. Türkiyə dörd tərəfdə düşmənlə əhatə olunub, bir Azərbaycanla ortabab vəziyyətdir, Rusiya ilə birtəhər keçinirlər. Daxildə kürd problemi var. Belə bir vəziyyətdə hakimiyyətdə kəskin görünən prinsipial mövqe olmazsa, dövlətin əl-ayağını yığmaq olmaz. - Ancaq sosial şəbəkələrə qoyulan qadağalar da var, bu addımları mədəni dünya tənqidlə qarşılayır... - Belə problem var. Amma gəlin bir az məsələnin mahiyyətinə baxaq. Bütün bunlar nədən oldu? Ona görə ki, şəxslərin və dövlətin məhrəmliyinə qəsd olundu, namusuna toxunuldu. Təsəvvür edin, gizlincə evin hamamının çəkilişini edirlər, evdə uşaq var, xanım var... bunları qeydə alırlar. Bu şeylər hər kəsin namusuna toxunan haldı. Dövlətin də namusu onun təhlükəsizliyidir, buna da əl uzatdılar, məxfi görüşmələri çəkib xaricə ötürdülər. Bütün bunların hamısı da xarici dairələrin dəstəyi ilə edilirsə, biz xəyanətdən danışmalıyıq daha çox. Güman edirəm ki, sosial şəbəkələrə tətbiq edilən qadağalar müvəqqəti xarakter daşıyır, hökumət texnoloji xəyanətdən aram nəfəs almaq üçün bu tədbiri görüb. Amma əmin olun, Türkiyədə siyasət axar su kimidir, o öz-özünü təmizləmək gücündədir. - Baş nazir seçki sonrası çıxışında hədələr biçdi. Sizcə bu, Türkiyə cəmiyyətinin seçkidən sonra parçalanmasına səbəb olmayacaq ki? - Açıq danışmalıyıq, seçilərdən əvvəlki şər kampaniyası özbaşına buraxıla bilməz, Türkiyənin təhlükəsizliyini təhdid edən kimdirsə, cəzalanmalıdır. Təhsil və başqa humanist tədbirlər haləsi altında gizlənib dövləti içdən sarsıtmaq istəyən insanları, qrupları cəzalandırmaq Türkiyə hökumətinin kefi ilə bağlı məsələ deyil, bu onların borcudur. AKP-nin bunu edəcəyini də gözləyirəm. Amma cəzalandırma kor intiqam olmayacaq, qanuna söykənən fəaliyyət olacaq. Bu iş çox vacibdir, çünki o olmasa Türkiyənin pozulan siyasi atmosferi sağalmaz. Mən deyə bilmərəm ki, Türkiyədə ideal demokratiya var. Xeyr, demokratik problemlər var, amma onların aradan qaldırılması üçün yavaş-yavaş addımlar atılır. Türkiyənin istiqbalını kifayət qədər işıqlı, aydın görürəm, gedən prosesləri də müsbət qiymətləndirirəm. - Nəzərə alsaq ki, Ərdoğanın qəzəbləndiyi “camaat”ın Azərbaycanda da böyük şəbəkəsi var. Bu baxımdan yanaşsaq seçkinin nəticələri bizə necə təsir edəcək? - Əvvəla gəlin özümüzə bir sual verək: “Nurçu”lar Azərbaycanda kimin yanındadılar, məzlumun, yoxsa zalimin? Haqqın, yoxsa nahaqqın? Mən onların təhsil sektorundakı fəaliyyətini mübahisələndirmirəm; gerçəkdən də yaxşı kadrları var və rüşvətdən uzaq təhsil müəssisələri yaradıblar. Ancaq biz onların media orqanlarında, məsələn, Xəzər TV-də, “Zaman” qəzetində nə vaxt Azərbaycan xalqının fundamental hüquqlarının pozulması ilə bağlı material görmüşük? Onlar nə vaxt seçki saxtakarlığı kimi dəhşətdən yazıblar, hətta dövlət başçısının izn verdiyi mövzu - qudurğan məmur övladlarını tənqid ediblər? Mən görməmişəm, bəlkə sizlər görmüsünüz? Son seçkidə Xəzər TV xüsusi materialları ilə az qala Lider TV-yə rəhmət oxutdurmurdumu? Mən hələ daha ağır məsələdən danışmıram; Türkiyədə tarix və dillə bağlı mühüm qurumlar “nurçu”ların əlindədir. Öz sahəm olduğundan əminliklə deyirəm, bu adamlar Azərbaycan və Türkiyənin ortaq dərdi olan erməni məsələsinə çox laqeyddilər. Qondarma erməni soyqırımı ilə bağlı boyunlarına düşən işlər var, onları görmürlər. Biz azərbaycanlıların bir nömrəli dərdi Qarabağa belə səthi münasibət göstərən hər kəs kimliyindən asılı olmayaraq öz mənafeyini düşünəndi. - Bəs proqnozunuz nədir? - Proqnoz deməzdim, amma məntiq və sağlam dövlətçilik şüuruna görə Azərbaycan da Türkiyə dövlətinin təhlükəsizliyini baltalayan şəbəkənin əl-ayağını yığmalıdır. Indi bir-iki adam tapıb işdən çıxarmaqla məsələ tamamlanmır. Söhbət heç ondan getmir ki, insanlara qarşı total repressiya işə düşməlidir, xeyr! Sadəcə məsələyə ciddi və kompleks yanaşmalıdır, kimlər ki dövlətin təhlükəsizliyini sarsıdır, faktiki casusluq fəaliyyətindədilər, bu hərəkətlər qanuni qiymətini almalıdır. Azərbaycan hakimiyyəti düşünməlidir, necə ki Türkiyə öz mənafelərini tələb etsə də Ermənistanla sərhədlərini açmır, Azərbaycan da borcludur ki, qardaş ölkəyə xəyanət edən, onu arxadan xəncərləyən insanların əl-ayağını yığsın. Natiq "Azadlıq"qəzeti
“Bizim dostluğumuza zərrə qədər də xələl gətirən istənilən problemin qarşısını almağa qadirik”.
“Axar.az” xəbər verir ki, bu sözləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycandakı nurçuluğun ikitərəfli görüşdə müzakirə edilib-edilmədiyi ilə bağlı türkiyəli jurnalistin sualını cavablandırarkən iki ölkə rəhbərlərinin hazırda da davam edən mətbuat konfransında səsləndirib: Prezident həmçinin bunları əlavə edib:
“Türkiyə Azərbaycan qardaş ölkədir. Rəhbərləri qardaşdır, xalqları qardaşdır. Biz Türkiyə Azərbaycan münasibətlərinə zərər verə biləcək istənilən qüvvənin qarşısını alırıq. Biz imkan vermərik ki, iki dost, qardaş ölkənin arasında kimlərsə nifaq salsın”.
3 aprel 2014. Aprelin 2-də baş nazir Artur Rasizadə Azərbaycanda rəsmi səfərdə olan Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi, ordu generalı Necdət Özəlin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib. Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, qədim tarixi köklərə və qardaşlıq ənənələrinə əsaslanan Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrindən söz açan A. Rasizadə ölkələr arasında siyasi, iqtisadi, mədəni sahələrdə sıx münasibətlərin mövcud olduğunu qeyd edib. Baş nazir əmin olduğunu bildirib ki, dost ölkənin Baş Qərarahının nümayəndə heyətinin Bakıya səfəri hərbi sahədə də əməkdaşlığın dərinləşməsinə xidmət edəcək. Azərbaycanda milli ordu quruculuğuna və onun modernləşməsinə Türkiyə Cümhuriyyətinin hər zaman fəal yardım etdiyini minnətdarlıqla xatırladan A. Rasizadə bundan sonra da əlaqələrin yüksələn xətlə inkişaf edəcəyinə əminliyini vurğulayıb. N. Özəl Azərbaycan və Türkiyə arasında hərbi sahədə strateji tərəfdaşlığın xalqların mənafeyinə uyğun olduğunu söyləyib. Regionda sülhə təhlükə yaradan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə söhbət gedərkən N. Özəl Türkiyənin hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu və problemin yalnız beynəlxalq hüquq çərçivəsində, ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipləri əsasında həllini dəstəklədiyini bir daha vurğulayıb. Görüşdə Azərbaycan və Türkiyə silahlı qüvvələri arasında əlaqələrin perspektivinə dair tərəfləri maraqlandıran bir sıra digər məsələlər ətrafında da geniş fikir mübadiləsi aparılıb. QAT.az
Yevgeni Kiselyov bildirib ki, Rusiya telekanalları Ukraynadakı quldur çevrilişi, digər bir tərəfdən isə Krımdakı istirahəti reklam edirlər. "Mən Rusiya vətəndaşı olmağıma görə utanıram". Bunu NTV televiziya şirkətinin sabiq direktoru Yevgeni Kiselyov deyib. O bildirib ki, Rusiya telekanalları Ukraynadakı quldur çevrilişi təqdim edir, meydan iştirakçıları – nasistlər, yeni hakimiyyəti qanunsuz adlandırırlar və aramsız olaraq rusdilli əhalinin əzablarından danışırlar. Təşkil edilmiş təbliğat kampaniyasına görə, televiziya jurnalistləri üçün dərc edilmiş təlimatlar üzrə mühakimə aparmaq olar. Bu təlimatlarda jurnalistlərə Ukraynadakı cinayətdən danışmağı məsləhət görürlər. Rusiya kanalları Ukraynada hakimiyyət uğrunda artan ixtişaşları, Meydan bəhanəsi ilə baş verən cinayətləri tədim edir, digər bir tərəfdən isə Krımdakı istirahəti reklam edirlər. Kiyevdə işləyən məşhur Rusiya jurnalisti və siyasi analitik, sabiq NTV televiziyasının direktoru, "Moskva xəbərləri" baş redaktoru Yevgeni Kiselyov əməkdaşlarının işiylə Rusiya telepropaqanda metodlarını müqayisə edib. Yevgeni Kiselyov Ukraynada Rusiya telekanallarının yayımının dayandırılması ideyasına münasibətinin birmənalı olmadığını deyib: "Rusiya kanallarında yalnız xəbər göstərilmir, əlbətdəki onları xəbər adlandırmaq mümkündürsə. Eyni zamanda Rusiya kanalları yalnız təbliğat aparan informasiya proqramlarını yayımlamır. Bəzən orada yaxşı verlişlər göstərirlər və hətta çox yaxşı qeyri-siyasi proqramlar, seriallar, sənədli kino yayımlanır. Ancaq Ukrayna xalqı qarşısında mənim dostlarım və həmkarlarım heç bir qəbahətli iş görməyiblər". Mənbə : ANS PRESS
İlqar Altay: “Qarabağın işğalının əsas səbəbkarının Moskva olduğunu açıq bəyan etməliyik” “Ukrayna məsələsində Moskva Qərbə iyirminin birə nisbətində uduzub” Ictimai Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, hüquqşünqs-tədqiqatçı İlqar Altay Moderator.az-a son dövrlər vüsət almış Rusiya-Ukrayna konflikti ilə bağlı müsahibə verib.
- İlqar bəy, Rusiya ilə qonşu Ukrayna arasında konflikt artıq təhlükəli savaş həddinə çatmaqdadır. Bir araşdırmaçı kimi bu problemin səbəbləri və doğura biləcək nəticələri barədə fikirlərinizi bilmək istəedik.
- SSRİ dağılandan bəri onsuz da zəifləmiş rus imperiyası ilbəil mövqelərini itirir, onun rəqibi Qərb isə, heç bir qələbə hüdudunda dayanmır, irəliləyir. Bu, əslində demokratiyanın diktatura üzərinə yürüşüdür, həyatın, dünyanın tələbidir. Demokratik Qərb Moskvanın özünə bufer zonası hesab etdiyi postsovet ölkələrini bir-bir onun təsir zonasından çıxarır. Ən vacib strateji bufer olan Ukraynanı itirmək görünür, Moskvanı bərk narahat edib, həm də qəzəbləndirib. Ancaq bundan da vacib səbəb Ukrayna və Rusiya xalqları arasındakı milli-mənəvi tarixi problemdir. Bu iki slavyan xalqı arasında müəyyən köklü ziddiyyət olmasaydı, bu xalqlar heç imkan verməzdilər nə Qərb, nə Şərq, nə də hansısa qüvvə onları qarşı-qarşıya qoya bilsin.
- Maraqlıdır iki qonşu, oxşar və qardaş xalq arasında bu qədər dərin, mental ziddiyyətin olmasını qeyd edirsiniz. Məsələn, hər hansı iki qonşu türk və ya ərəb dövləti arasında belə qarşıdurma yoxdur. Bir az təəccüblü görünür.
- Bəli, maddi, ərazi problemindən də çətini milli-mental mahiyyət daşıyan ziddiyyətdir. Türkdilli dovlətlər arasında şükür ki, bu yoxdur, olmayıb. Məsələ nədədir? Təsəvvür edin ki, oğul böyüyüb atasından soyuqluqla ayrılıb. Bu azmış kimi, onu boyüdüb başa çatdıran atanı saymır, hörmətsiz edir, üzünə qayıdır. Bu da azmış kimi, üstəlik atasını öz təsiri, hegemonluğu altına salıb, öz köləsi etmək istəyir. Bu artıq dəhşətdir, deyilmi!? Rusiya əslən Ukraynadan törəyən millətdir, yəni onun övladı sayılır. Qədim Rusiyanın paytaxtı Kiyev olub. Monqollar qədim, möhtəşəm Kiyevi aylarla mühasirə hesabına çətinliklə alan vaxt Moskva çay kənarında bir qəsəbə olub. O qədər kiçik olub ki, monqol qoşunu əhəmiyyət verməyib böyründən keçib yuxarı Novqorod şəhərinə doğru gedib. Bunlar danılmaz tarixdir. Ümumrusiya provaslav kilsəsi, yəni baş keşiş Kiyevdə yerləşib. Neftin, qazın əhəmiyyət daşımadığı dövrlərdə varlı qara torpaq Ukraynada olub və moskovitləri yedirdib, təmin edib. Zaman keçib, Moskva rusları nicat tapıb inkişaf edib, Şərqə doğru irəliləyib müxtəlif millətləri, türk tayfalarını əsarətinə salıb, imperiya yaradıb. Üstəlik, öz törəndiyi slavyan Ukrayna ata xalqını da hörmətsiz edərək öz kölə sferasına qatıb. Özünü velikorus-möhtəşəm, ukrainləri isə malorus-kiçik adlandırıb. Rus şovinizmi qədim Kiyevi, Ukraynanı “okrain” yəni, Rusiyanın bir qırağı, kənarı, ukrainləri isə istehzalı “xoxol” adlandıib kiçik yad millətlər sırasına qatıb, əsrlərlə ruhən incik salıb. Bu hegemonçu aşağılama siyasəti illərlərus xalqına aşılanıb. Ruslarda bu üstün hegemon tendensiya, ukrainlərdə isə daxili etiraz, yəni mental dərin ədavət bu gün də qalır. Ona görə də bu gün rus başbilən alimləri təəccüb qalıb bildirirlər ki, Rusiya ukrainlərə doğru neft, qaz, sənaye və s. baxımdan nə qədər addım atsada, ukrainlər onları sevmir ki, sevmir. Yəni, iki xalq arasında ədavətin,dönməz barışmazlığın, mental ziddiyyətindərin kökü bürdadır.
- Söylədiyinizdən belə çıxır ki, Kiyevdə Maydan hərəkatı əslində Rusiyaya etiraz imiş... - Elədir ki, var. Maydan hərəkatında Ukrayna xalqının baslıca məqsədi Putindən, Moskvadan, rus şovinizmindən qurtulmaq idi. Zəif və özünü itirmiş Yanukoviçin hakimiyyət bandasından qurtulmaq ikinci, həm də çətin olmayan məsələ idi.
- Bəs Ukraynanın daxili işi sayılan Kiyevdəki inqilabi proseslərə Moskvanın belə sərt reaksiyası nədən oldu? Nə üçün iki ölkə arasındakı münasibət qısa müddətdə bu cür kəskinləşdi?
- Ukrayna xalqının demokratiya, Avropa yönlü qətiyyəti, Qərbin güclü fəaliyyəti və dəstəyi, Kremlin arxayınçılığı, Yanukoviçin zəif qeyri-stabil durumu prosesləri nəzarətdən çıxarıb təbii yöndəmə saldı. Başı Soçi olimpiadasına qarışan Kremldə ayılıb gördülər ki, Kiyev, neçə ildi ipi Putinin əlində olan Yanukoviç hakimiyyəti əldən çıxıb. Artıq xalq hakimiyyəti tamamilə götürüb. Ukraynanın itirilməsi təbii ki, Rusiya imperiyasının sonunun başlanğıcıdır. Putin bunu gözəl bilir və onu dəhşət bürüyür. Onun kimi, psixoloji baxımdan paranoya patalogiyalı insanlar əslində qorxaq və vahimələnən olurlar. Yaxşı bilir ki, rus xalqını yalnız özünü güclü, qətiyyətli göstərib qorxu yaratmaq hesabına idarə edə bilər. Xalq onun qorxaq və zəif olduğunu, zəiflədiyini bilsə, dərhal aşırar. Beləliklə, şokdan çıxan kimi dərhal cürətli və qəti addımlar atmağa başladı. Heç olmasa görüntü xatirinə, Krım variantından istifadə etməyə. Xalqa göstərsin ki, baxın, mənim əlimdən Ukraynanı aldılar, amma mən də son anda cürət göstərib Krımı qopartdım və rus xalqı yayda Krım çimərliklərində özünü rahat günə verə bilər.
- Bu saat Krımın Rusiyaya birləşdirilməsi prosesləri bütün dünyanı silkələyir. Rusiya və Krımda bununla bağlı bayram edilir. Ukrayna tərəfdarlarını isə sanki bədbinlik bürüyüb. Bəziləri Krım məsələsinin rus imperiyasında yeni Putin erasının, yeni-yeni qələbələrin başlanğıcı hesab edir. Bəziləri isə əksinə, bunu Rusiya Federasiyasının sonunun başlanğıcı kimi qələmə verir. Sizcə həqiqət haradadır?
- Bilirsiniz, insan toplumu bəzən şüursuz olaraq, çalıb-oyanayaraq uçuruma,faciəyə doğru gedir. Bu gün Putin bütün gücü ilə, təbliğat vasitələrini işə salmaqla Krımın alınması ətrafında ritorika yaradıb. Rus xalqının böyük sadəlöhv hissəsini süni eyforik vəziyyətə salıb. Guya möhtəşəm bir tarixi qələbə əldə olunub. Əslində, bir qədər dərin analiz qabiliyyətli insanlar bilir ki, Ukrayna məsələsində Moskva Qərbə artıq uduzub. Özü də böyuk hesabla, iyirminin birə nisbətində. Yəni Rusiya Ukraynanı əldən verib, əvəzində Krımı götürüb. Krım isə Ukraynanın 20-də 1-i qədərdir. Bu hesabla, sabah Belarusiyada da demokratik qərbyönlü çevriliş ola bilər, Lukaşenko qovular. Belarusiya əldən çıxar və Rusiya onun hansısa bir vilayətini əlində saxlayar. Bu nədir, qələbədir? Qəribədir, sən boyuk bir müttəfiq qonşu və həm də qardaş ölkəni itir, onun kiçicik bir hissəsini böyük risq və biabırçılıq hesabına götür və sevin. Bu komik haldır. Bunlar nəyə sevinirlər, vallah təəccüb qalmışam. İndiyədək Rusiya Azərbaycanı verib Qarabağı, Gürcüstanı verib Abxaziya və Cənubi Osetiyanı, Moldovanı verib Dnestryanını götürüb.Bunun nə xeyri olub? Bunlar onsuz da imkanı zəif olan Rusiya xalqı üçünbir siyasi və iqtisadi yükdür. Həmin o Qarabağ kimi bölgələr özlərini himayə qucağına verib arxayınlaşir, işləyib çalışmırlar, Rusiyadan daima hazır yardım gözləyirlər.
- Bəs bu halda, xeyri yoxdursa, sizcə Putin niyə Krımı götürmək addımını atdı və Qərb də sanki bununla razılaşır.
- Putinin başqa yolu qalmamışdı. Kiyevdəki hakimiyyət dəyişikliyindən, Ukraynanı uduzandan sonra dərhal ayılıb coşdu və hətta könlündən hərbi yolla bütün Ukraynanı götürmək də keçdi. Amma qorxdu, gücünü hesabladı, cəsarət etmədi. Təsəlli üçün Krıma əl atdı. Heç olmasa Krımı götürməsəydi, onun öz xalqının qarşısında cılız və zəif mahiyyəti ortaya çıxacaqdı və bununla xalq dərhal onu bitirəcəkdi. Rusiyanın Krımı anneksiyası Qərbə əslində xeyir verir. Qərb liderləri Ukrayna kimi həyati vacib bölgəni Moskvanın əlindən çıxara bildikləri üçün daxilən sevinirlər, üzdə isə guya incik və qəzəblidirlər. Dünyaya bu əhvalı aşılayırlar. Dünya ictimaiyyəti qarşısında Rusiya nifrət qazanma dərəcəsində hörmətdən düşür. Qərb Rusiyanın beynəlxalq normalara zidd syasətindən istifadə edib onu müxtəlif sanksiyalarla boğur. Moskva bütün dünyada təcridə düşür, mövqeyi zəifləyir, biabır olur. Ikincisi, Qərb bilir ki, Krım Rusiya üçün bir ağır iqtisadi yükdür və bu saat Moskva heç öz regionlarını, xalqını təmin edə bilmir. Bilir ki, bu gün sabah RF dağılacaq, Krım da daxil olmaqla bütün işğal zonaları geri alınacaq. O cümlədən,bizim Qarabağımız.
- Qarabağdan söz açdınız. Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi və Krımı zəbt etməsilə əlaqədar Qərb liderləri Rusiyanı qınayır. Krıma müdaxiləni işğal adlandırıb, Gürcüstanda Abxaziya və Cənubi Osetiya, Moldovada Dnestryanı Respublikası separatizmini birbaşa Rusiyanın işğalı kimi önə çəkirlər. Amma Azərbaycandakı Qarabağ işğalı barədə heç bir səs-soraq yoxdur. Nə ilə bağlıdır bu?
- Rusiyanın açıq və gizli dəstəyi, müdaxiləsi olmasaydı, böyük türk toplumunun tam əhatəsində olan cırtdan Ermənistan Azərbaycan türkünün ərazisini işğal etməyə cürət etməzdi. Beynəlxalq normalara sayqısızlıq edib 20 faiz ərazimizi illərlə işğal altında saxlamazdı. Mən düşünürəm ki, Ukrayna, Krım hadisələrindən sonra Qarabağ probleminin həllində yeni dövr başlayır. Artıq biz də bundan sonra digər işğalçı-separatizmə məruz qalmış postsovet ölkələri kimi, işğalımızın əsas səbəbkarını açıq və birbaşa Moskvanı, Kremli göstərməliyik. Dövlət və cəmiyyət birliyində bunu çalışıb fakt, sübutlarla ortaya qoymalıyıq. O zaman dünya birliyi də görər ki, biz konkret hədəfi göstəririk ki, Azərbaycan əslində nahəng Rusiyanın işğalına məruz qalıb. Görərlər ki, ermənilərə uduzmamışıq, zorla uduzdurulmuşuq. Daha deməzlər ki, Ermənistanla iki qonşu respublikasınız, gedin öz məsələnizi özünüz dil tapıb həll edin. 20 ildən çoxdur belə olub, dəyişməliyik bunu.
.jpg)
