QARABAĞDA MÜHARİBƏ TƏHLÜKƏSİ QƏRBDƏ BÖYÜK NARAHATLIQ YARADIB

25.06.2012

Nüfuzlu ekspertlər və araşdırma mərkəzləri, siyasətçilər və diplomatlar bir-birinin ardınca bu məzmunda xəbərdarlıqlar edirlər: “Hərbi əməliyyatların başlaması fəlakətə səbəb olacaq”
Rusiyanın Qafqazdakı təhlükəli planları ilə bağlı yeni xəbərlər də var

Ermənistanla Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə görə hərbi əməliyyatların yenidən başlaması riskinin artması Qərbdə böyük narahatlıqla izlənməkdədir. Ötən günlərdə nüfuzlu ekspertlər və araşdırma mərkəzləri, siyasətçilər və diplomatlar səviyyəsində dəfələrlə yeni müharibənin fəlakətli nəticələrə gətirib çıxaracağı haqda xəbərdarlıqlar edilib.

Qeyd edək ki, Qarabağa görə yeni müharibənin başlaması təhlükəsinə dair narahatlıqlar iyunun əvvəllərində ABŞ dövlət katibi Hillari Klintonun regiona səfəri ilə eyni vaxtda Ermənistanla Azərbaycan arasında ciddi toqquşmaların yaşanması ilə bağlı artıb. Bu toqquşmaların ardınca Ermənistanla Azərbaycan arasında xarici işlər nazirləri səviyyəsində altı aylıq fasilədən sonra ilk danışıqlar olsa da gərginlik qalmaqdadır. Ermənistan silahlı qüvvələri hər gün intensiv şəkildə atəşkəs rejimini pozur və Azərbaycan ordusunun mövqelərini atəşə tutur.
Neçə vaxtdır Qarabağ münaqişəsi ətrafındakı situasiyanı və danışıqlar prosesinin gedişini izləyib təhlil aparan, Brüsseldə yerləşən Beynəlxalq Böhran Qrupu ötən həftə bu gərginlikdən çıxış edərək bildirib ki, Ermənistanla Azərbaycan uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır. Təşkilat xəbərdarlıq edirdi ki, yeni müharibə başlasa, qısamüddətli olmayacaq və nəticələri ağır olacaq, eyni zamanda Rusiya və Türkiyə kimi regional oyunçuların da ona cəlb olunması ehtimalı var. Avropa Parlamentinin üzvü Çarlz Tannok da “Euroaktiv.com” saytında yer alan məqaləsində analoji xəbərdarlıqla çıxış edir.
Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmaları təhlil edən Tannok Avropa İttifaqını “qeyri-proporsional güc işlədənləri” sanksiyalarla hədələməyə çağırır. “Avropanın Qafqazdakı gərginliyə riskli dözümlülüyü” məqaləsində Tannok yazır ki, Avropa öz şərqdəki qonşuları Ermənistanla Azərbaycan arasında bu yaxınlarda 10-dan artıq adamın ölümünə bais olmuş son qarşıdurmaya tolerant yanaşıb. Hərçənd ki, Qafqazdakı müharibənin gözlənilmədən aktiv mərhələyə keçmə ehtimalının real olmasını 2008-ci ildəki Cənubi Osetiyadakı olaylar təsdiqləyib. Məqalədə əsasən Gürcüstanla Rusiya arasında müharibə misal çəkilsə də Azərbaycan-Ermənistan qarşıdurmasının dağıdıcı potensialının qat-qat yüksək olduğu bildirilir. Müəllif bildirir ki, Azərbaycanla Ermənistan paytaxtlarına “raketlə bombalar yağdırılması ilə yanaşı ən mühüm mülki infrastrukturlar” yerlə yeksan edilə bilər. Bu səpkidə ixrac kəmərləri, habelə Xəzər sahillərindəki neft infrastrukturunun raket zərbəsi dairəsində olduğu qeyd olunur. “Xülasə, ölkələr müstəqilliyini qazanmasından keçən 20 il ərzində əldə etdikləri müsbət nailiyyətləri itirə bilər”, - deyə o yazır.
Ç.Tannok qeyd edir ki, Qarabağı “10 gün ərzində” azad etməyə qadir olduğunu bəyan edən Azərbaycan qardaş Türkiyə - Ermənistan isə Rusiya tərəfindən dəstəklənir. Azərbaycandakı revanşist çağırışlar və Qafqaza beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin gətirilməsi perspektivindən narahat olan İranla Bakının münasibətləri gərgin qalır. Gürcüstanda 2008-ci ildəki müharibədən sonra yeni münaqişə təqdirində Rusiya qoşunlarının Qafqaza yeridilməsi ehtimalından ehtiyat edilir: “Mürəkkəb yerli coğrafiya və zəngin təbii ehtiyatlara malik regionda müharibə aparan qoşunların hansı mövqelərdə dayanacağını demək mümkün olmasa da, münaqişə insan faciəsi və iqtisadiyyata təsiri baxımından Balkan müharibəsindən bu yana baş verənləri kölgədə qoyacaq. Azərbaycanın neftlə qaz təchizatının kəsilməsi dünya bazarlarında xam neftə qiymətlərin artmasına səbəb olaraq qlobal iqtisadı canlanma ilə bağlı cücərən ümidlərə son qoymuş olacaq. Avropa tərəfləri təmkinliyə çağırmaqdansa konkret addımlar atmalıdır, əks təqdirdə insan fəlakəti nəticəsində bölgədən yeni qaçqın axını o cümlədən çətin iqtisadi durumda olan Avropaya üz tuta bilər”.
Xatırladaq ki, ötən həftə Vaşinqtonda təşkil olunmuş müzakirələrdə ABŞ-ın İrəvan və Bakıdakı keçmiş səfirləri Con Evans və Riçard Kozlariç də yeni müharibənin region üçün qorxulu nəticələrə səbəb ola biləcəyinə dair fikirlərini bildiriblər. Son vaxtlar ABŞ-da aparıcı düşüncə mərkəzləri bir-birinin ardınca Qarabağa dair debatlar təşkil edir və bu da Vaşinqtonun bölgədə müharibə riskinin artmaqda olduğu bir vaxtda öz siyasətinə necə düzəliş edə biləcəyinə dair axtarışlar içərisində olduğunu göstərir. Əksəriyyət hesab edir ki, Qərb münaqişə ətrafında təhlükəli status-kvonu dəyişmək üçün hərəkətə keçməlidir. Bu arada Rusiyanın da Qafqazdakı təhlükəli planlarına dair yeni xəbərlər yayılmaqdadır.
“Nezavisimaya qazeta” son saylarından birində Rusiyanın sentyabrda başlayacaq “Qafqaz-2012" irimiqyaslı hərbi təlimləri ilə bağlı hazırlıqların sürətlənməsindən bəhs edir. Bildirilir ki, bu təlimlərə hazırlıq məqsədilə Rusiyanın cənubunda və Ermənistanda hərbi texnika və silahlardan istifadə olunmaqla operativ-taktiki təlimlər seriyası başlayıb. Qəzet bu hazırlıqların daha çox Xəzər, İran və Suriya ətrafında gərginlik, habelə Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı olduğunu yazır. Rusiyanın Cənub hərbi dairəsindən qəzetə bildirildiyinə görə, yaxın günlərdə Stavropol vilayətindəki hərbi poliqonda rabitə qoşunlarının xüsusi təlimi keçiriləcək. Bu təlimlər zamanı Cənubi Osetiya və Abxaziya, habelə Ermənistan ərazisindəki rus qoşunları arasında operativ əlaqə sınaqdan keçirilməlidir. Ermənistanda isə iyunun 26-da ölkədə hərbi vəziyyətin elan edilməsi, kömək üçün KTMT blokuna müraciət olunması planlarını sınaqdan keçirmək üçün təlimlər başlayır.
Qəzet yazır ki, “Qafqaz 2012" təlimləri zamanı Rusiyanın hava-desant qüvvələri Ermənistan ərazisinə yeridiləcək və bu addım Gürcüstanla Azərbaycanda narahatlıqla izlənilir. ”Novaya qazeta" isə Rusiyanın Qafqazdakı hərbi planları ilə bağlı yazır ki, Kreml Ermənistandakı qoşunlarına dəhliz açmaq üçün Gürcüstana müdaxilə edə bilər. Qəzet Rusiya prezidenti Vladimir Putinin inauqurasiyadan sonra baş çəkdiyi ilk hərbi hissənin Krasnodardakı 393-cü aviabaza olmasına da diqqət çəkir. 2008-ci ildə bu baza Gürcüstana qarşı əməliyyatlarda aktiv rol oynamışdı. Qəzet Ermənistanla Azərbaycan arasındakı son toqquşmaları, Rusiya ilə Azərbaycan arasında Qəbələ RLS danışıqlarının nəticəsiz qalmasını da xatırladır, tanınmış hərbi ekspert olan müəllif Pavel Felqenhauzer ehtimal edir ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmalar böyüsə Rusiya öz müttəfiqinə yardım edə bilmək üçün Gürcüstandan dəhliz açmağı tələb edə bilərdi.

F.MƏMMƏDOV

ABŞ-dan İQTİDARA İMTİNA EDƏ BİLMƏYƏCƏYİ TƏKLİF

21.06.2012 [9:34]

Hakimiyyət Amerika qoşunlarının Qarabağa girməsinə “yaşıl işıq” yandırır, əvəzində prezident seçkilərində Vaşinqtonun siyasi dəstəyini qazanır

Xəbər verdiyimiz kimi, Vaşinqtonda Azərbaycanla Ermənistan arasında atəşkəsin pozulması ilə bağlı xüsusi dinləmələr keçirilib. Həmin dinləmələrdə Amerikanın nüfuzlu ekspertləri maraqlı bəyanatlarla çıxış edərək, Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında danışıq diplomatiyasından imtina edib, güc arbitrajına başlamağın vaxtı çatdığını vurğulayıblar. Amerikalı təhlilçilərin fikrincə, Azərbaycan və Ermənistan vasitəçilərin fəaliyyətini bloka alırlar və odur ki, yaranmış vəziyyətdə ən optimal yol zorən sülhə nail olmaqdır. Siyasi araşdırmaçıların fikrincə, Şimali Qafqazda terrorizmin baş alması, Abxaziya və Cənubi Osetiyanın Rusiya tərəfindən işğalı, həmçinin Azərbaycan-Ermənistan arasında hərbi əməliyyatların yenidən başlaya biləcəyində dəlildir. Bu isə Vaşinqtonun maraqlarına qətiyyən cavab vermir.

Amerikalı ekspertlər Vladimir Putinin yenidən prezident seçilməsinin Cənubi Qafqazın Rusiya tərəfindən işğalına yol açacağını bildirərək, rusların bu planında önəmli rol oynaya biləcək işğal altında olan Dağlıq Qarabağa ABŞ qoşunlarının yeridilmə zərurətindən açıq şəkildə danışmağa başlayıblar.

Qeyd edək ki, Vaşinqton strateji bölgə olan Azərbaycana nəzarəti ələ keçirmək planına çoxdan malikdir. İranla ciddi problemlər, habelə İraq və Əfqanıstana qoşunların göndərilməsi baxımından Azərbaycan kimi platsdarma Vaşinqtonun ehtiyacı var. Onu da vurğulayaq ki, Rusiya 2008-ci ilin avqustunda Gürcüstana qoşun yeridərkən, Cənubi Qafqaz uğrunda Vaşinqton və Moskvanın qarşıdurması açıq müstəviyə keçdi. Digər tərəfdən, Ermənistanda, Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilərində - Abxaziya və Cənubi Osetiyada, habelə Dağlıq Qarabağda rus qoşunları mövcuddur. Bu amil də ABŞ-ın Azərbaycanda hərbi bazalara sahib olmasını zəruri edən faktlar sırasındadır.

Lakin ABŞ Azərbaycana qoşun yeridə bilməkdən ötrü Qərbdə də ictimai rəy yaratmaq zorundadır. Əlbəttə, bu addım daha çox geosiyasi amillərlə bağlı olsa da, Azərbaycanda dünyəvi dövlət quruluşunun təhlükədə olması barədə ictimai rəyin formalaşdırılması eyni zamanda Qərb insanının fikirlərini manipulyasiya etməyə yönəlib.

Bu baxımdan Azərbaycanda İslam təməlçiliyinin baş alıb getməsi barədə ictimai rəyin formalaşdırılması prosesi artıq uzun müddətdir getməkdədir. Azana qoyulan məhdudiyyətlər, hicab qadağaları və bunun fonunda bəzi marginal dini icmaların özünü cəmiyyətə şəriət dövləti tərəfdarları kimi təqdim etmək cəhdləri, dindarların kütləvi həbsləri Azərbaycanda İslam təməlçiliyinin baş alıb getməsi fikrini formalaşdırmağa xidmət edirdi. Azərbaycanda guya şəriət dövlətinin qurulması barədə deyilənlər də məhz ABŞ qoşunlarının Azərbaycana gəlişinə şərait yaradılması üçün ortaya atılan siyasi texnologiyalardan xəbər verirdi. Bu zaman önəmli bir fakt yaddan çıxarılır ki, Azərbaycan dindarlarının fəal təbəqəsi məhz demokratik qüvvələrlə eyni qurumlarda, İctimai Palata və s. fəaliyyət göstərir. Lakin bu fakt nədənsə unudulur.

Bir maraqlı məqama da diqqət çəkmək lazım gəlir. ABŞ Dövlət Departamentinin öz vətəndaşlarına Azərbaycana səfərləri təxirə salması barədə deyilənlər də hazır ssenaridən xəbər verir.

Qeyd edək ki, nüfuzlu Amerika KİV-lərnin məlumatlarına görə, Azərbaycanda ABŞ vətəndaşlarının girov götürülmə təhlükəsi mövcuddur, bu isə “öz vətəndaşlarını müdafiə adı” altında ölkəmizə qoşun yeridilməsini zəruri edən amillər sırasındadır.

Onu da unutmaq olmaz ki, ABŞ Azərbaycana çoxmilyonlu yatırımlar qoyub, ölkə Vaşinqtonun enerji layihələrində iştirak edir, geosiyasi amillərlə yanaşı, bu iqtisadi faktor da təhlükəsizliyin zəmanətçisi kimi ABŞ qoşunlarının Azərbaycanda mövcudluğunu zəruri edən amillər sırasındadır.

Daha bir mühüm amil yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, 2008-ci ilin avqustunda baş verən hadisələr idi. Rusların Gürcüstanı az qala işğal etməsi göstərdi ki, nə Tiflis, nə Bakı öz təhlükəsizliyini müstəqil şəkildə həyata keçirməyə qadir deyil. Bu baxımdan rəsmi Bakı və Tiflis bu məsələdə seçim etməyə məhkumdur. Düzdür, Azərbaycanda xarici hərbi birləşmələrin olması məsələsi qanunvericilik səviyyəsində həll olunmalıdır. Lakin Amerika əsgərləri ilkin mərhələdə müvəqqəti olaraq Azərbaycana gələ bilərlər, növbəti etapda isə bu məsələnin qanunverici həllini tapmaq mümkündür.

Xatırladaq ki, bu ilin payızında ABŞ-da prezident seçkiləri keçiriləcək. Odur ki, Barak Obama üçün seçkilərdə uğur qazanmaq üçün Cənubi Qafqazda Amerikanın hərbi mövcudluğuna nail olmaq son dərəcə vacibdir.

Yaxın Şərqdəki son proseslər, İran, Əfqanıstan, İraq problemləri, Rusiyanın Azərbaycan və Gürcüstana hərbi müdaxilə təhdidləri də ABŞ qoşunlarının ölkəmizə gəlişini xeyli dərəcədə aktual edir. Lakin bu məsələdə rəsmi Bakının razılığının alınması problematik görünür. Azərbaycan hakimiyyətinin belə bir qərara razılıq verməsi, Tehran və Moskvanın qəzəbinə səbəb ola bilər, odur ki, Bakıya Vaşinqton tərəfindən kompensasiya ödənməlidir. Zənnimizlə, bu kompensasiya 2013-ci il prezident seçkilərində mövcud iqtidarın dəstəklənməsi ola bilər.

Görünür, son zamanlar Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı artan təzyiqlər də məhz bu amillə bağlıdır. Əks təqdirdə, Azərbaycanda milli demokratik inqilab nəticəsində iqtidara gələcək Qərbyönlü siyasi qüvvələr bu məsələdə mühüm rol oynaya bilərlər. Bir sözlə, rəsmi Bakıya imtina edə bilməyəcəyi təklif olunub.

Bəzi məlumatlara görə, Azərbaycan iqtidarı buna razılıq verərsə, ölkə rəhbərliyinin ABŞ səfəri təşkil oluna bilər və yüksək səviyyələrdə keçiriləcək bu görüşlərdə rəsmi Bakı Amerika qoşunlarına “yaşıl işıq” yandıra və əvəzində hakimiyyət üçün hava və su kimi zəruri olan siyasi dəstək qazana bilər.

Azərbaycana yeridiləcək ABŞ qoşunları isə ilk növbədə Xəzər dənizində (Rusiya, İran və Türkmənistanla sərhəddə), Dağıstanla sərhəddə, Cənub bölgəsində və xüsusən də Rusiyanın hərbi nəzarətində olan işğal edilmiş Qarabağ ərazilərində yerləşdirilə bilər. Son məlumatların təhlili onu deməyə əsas verir ki, ABŞ qoşunlarının Azərbaycana yeridilməsi artıq Vaşinqton üçün həll olunmuş məsələ sayılır və bunu hansı hakimiyyətin edəcəyinin elə də fərqi yoxdur.

Azər RƏŞİDOĞLU

ABŞ QARABAĞA QOŞUN YERİTMƏK İSTƏYİR

20.06.2012

Atəşkəsin pozulmasının pərdəarxası bəlli olur
Cənubi Qafqazın Rusiya tərəfindən ilhaqının qarşısını ala bilməkdən ötrü ABŞ Dağlıq Qarabağa qoşun yeridə bilər; “Qarabağ çəlləyi”nin Soçi Olimpiadası zamanı partladılması gözlənilir; “Qarabağda “güc arbitrajı” İran ətrafında Şimal cəbhəsinin açılmasının da xəbərçisidir

İyunun 18-də Parisdə Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı keçirilən görüşünün pərdəarxası məlum olur. Bu görüş və orada səsləndirilən bəyanat, bir sıra məqamlarla bağlı “Yeni Müsavat”da xüsusi yazı dərc olunur. Lakin biz də buradakı bir neçə məqama aydınlıq gətirmək istədik.

Maraqlıdır ki, eyni gündə - iyunun 18-də həm Moskvada BMT Təhlükəsizlik Şurasının 5 daimi üzvü (Rusiya, Çin, ABŞ, Fransa, Böyük Britaniya) və Almaniyanın iştirakı ilə İranın nüvə probleminin tənzimlənməsi ilə bağlı məsələlər müzakirəyə çıxarılıb.

İlk baxışdan da görünür ki, bu iki mühüm danışıqlar arasında birbaşa əlaqə mövcuddur. Geosiyasi vəziyyət və reallıqlar Azərbaycan və Ermənistanı onlar üçün hazırlanmış planla hərəkat etməyə vadar edir. Ermənistan siyasi dairələrində yaranmış yeni situasiya ilə bağlı narahatlıq keçirirlər. Erməni təhlilçilərinin qənaətinə görə, rəsmi Bakı İranla münasibətlərini münaqişə müstəvisinə keçirməklə daha mühüm oyunçuların - ABŞ, Böyük Britaniya, Türkiyə, İsrailin yardımına bel bağlayır. Prosesin belə səpkidə inkişafı Ermənistanı da ABŞ-la yeni əməkdaşlığa və İrana qarşı qlobal oyunlara qoşulmağa sövq edir. Erməni siyasətçilərinin fikrincə, bu baxımdan Azərbaycanın seçimi bəlli olduğundan, rəsmi Bakı daha əlverişli durumdadır və məhz bu amil İrəvanı ağır vəziyyətə sala bilər.

Xatırladaq ki, İran Qarabağ danışıqlarında əsas vasitəçi kimi özü çıxış etmək istəyir və üçüncü qüvvələrin bölgədə fəallaşmasından narahatdır. Düzdür, Bakı və İrəvanı Tehranın vasitəçiliyinə heç də sıcaq yanaşmırlar, lakin buna baxmayaraq, İran sərhədyanı böyük ölkə kimi bölgədə əsas fiqurlardan biri olaraq qalmaqdadır.

Dünən Parisdə keçirilən görüş mahiyyət etibarilə Cənubi Qafqaz ölkələrinin İranla münasibətlərinə də aydınlıq gətirir. Ümumiyyətlə, Paris görüşü ABŞ prezidenti Barak Obamanın gələcək prezident seçkilərindəki uğurunun əsas göstəricisi ola bilər. O cümlədən H. Klintonun dövlət katibi postunda qalması Qarabağla bağlı “yeni yanaşma”nın uğurundan xeyli dərəcədə asılı ola bilər. Bu baxımdan, adıçəkilən görüş Ağ Evin hazırkı sahibləri üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu görüş istər B.Obama üçün, istərsə H.Klinton üçün bir sınaq imtahanı olmaqla yanaşı, ABŞ-ın milli maraqları baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Məhz bu səbəbdən H.Klinton Cənubi Qafqaza səfəri zamanı “Qarabağ münaqişəsinə Parisdə təqdim olunacaq yeni yanaşma qısa bir zamanda sülhə nail olmağa yardım edəcək” mesajı ilə çıxış etmişdi. Bu yalnız H.Klintonun təqdim etdiyi yeni plandan da xəbər vermir, eyni zamanda ABŞ-ın yaxın müddət üçün xarici siyasət kursunu müəyyən edir; yeni geosiyasi düzəndən xəbər verir.

Qeyd edək ki, 5 iyunda Vaşinqtondakı Vudro Vilson mərkəzində Azərbaycan-Ermənistan arasında atəşkəsin pozulması ilə bağlı xüsusi dinləmələr keçirilib. Maraqlıdır ki, Bakı və İrəvanda sərhədyanı bölgələrdə nə baş verdiyini hələ tam müəyyən etmədikləri bir zamanda okeanın o tayında artıq bu barədə dolğun məlumatlar və ekspert rəyləri hazır idi. Həmin dinləmələrdə Amerikanın nüfuzlu Xarici Siyasət Şurasının təmsilçisi Ueyn Meri son dərəcə sensasion bəyanatla çıxış edib: “Artıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında vasitəçilikdən imtina edib, güc arbitrajına başlamağın vaxtı çatıb. Azərbaycan və Ermənistan vasitəçilərin fəaliyyətini bloka alır. Yaranmış vəziyyətdə ən optimal yol gücdən istifadə etməkdir”.

Rusiya və Ermənistan mətbuatı “güc arbitrajını” düşünülmüş ssenari kimi dəyərləndirərək, atəşkəsin pozulma faktlarının da məhz bu planın tərkib hissəsi olduğunu bəyan etdilər.

Daha önəmli bir fakta diqqət yetirmək lazım gəlir. 4 iyun tarixində, atəşkəsin pozulduğu gün ABŞ-ın nüfuzlu “The New York Times” qəzeti bu barədə məqalə dərc edərək, Şimali Qafqazda terrorizmin baş alması, Abxaziya və Cənubi Osetiyanın Rusiya tərəfindən işğalı, həmçinin Azərbaycan-Ermənistan arasında hərbi əməliyyatların yenidən başlaya biləcəyindən yazdı.

Qəzetin yazdığına görə, Vladimir Putinin yenidən prezident seçilməsi Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti daha da gərginləşdirir və postsovet məkanında NATO-ya qarşı blok yaratmaq cəhdləri açıq-aydın seçilir.

Məqalədə həmçinin 2014-cü ildə Soçidə keçiriləcək Olimpiya oyunları zamanı Rusiyanı terror dalğasının bürüyəcəyi vurğulanır. “The New York Times”in gəldiyi qənaətə görə, Moskva bu terrorlarda Azərbaycan və Gürcüstanı ittiham edə bilər. Bir sözlə, qəzet Rusiyanın adıçəkilən ölkələrə hərbi müdaxilə ssenarilərinin olmasını dolayısı ilə olsa da bəyan edir.

Rusiya və Ermənistan siyasi dairələrində “The New York Times”ın məqaləsini şərh edərək bildirirlər ki, “Qarabağ çəlləyi” Soçi Olimpiadası zamanı partladıla bilər və Gürcüstan, Azərbaycan, Şimali Qafqaz sabitliyin pozulduğu bölgələrə çevrilə bilər. Bu planın qarşısını isə məhz “güc arbitrajı” ilə almaq mümkündür. Rusiya və eyni zamanda Qərb siyasətşünaslarının gəldiyi qənaətə görə, bölgəni bürüyə biləcək terror dalğasının, habelə Cənubi Qafqazın Rusiya tərəfindən ilhaqının qarşısını ala bilməkdən ötrü ABŞ Dağlıq Qarabağa qoşun yeridə bilər. U.Merinin bəyanatının diplomatik dildə izahı məhz belə səslənir. Artıq bu məsələ müzakirəyə çıxarılıb və dünənki Paris danışıqlarında da əsas müzakirə mövzularından olub.

U.Merinin bəyanatı, “The New York Times” qəzetindəki məqalə, H.Klintonun bölgəyə səfəri və bəyanatları, Vudro Vilson mərkəzindəki dinləmələr koordinə edilmiş və dəqiqliyinə qədər hazırlanmış Amerika ssenarisindən xəbər verir.

Qarabağda “güc arbitrajı” İran ətrafında Şimal cəbhəsinin açılmasından da xəbər verə bilər. Bunun isə İran və Rusiya üçün nə demək olduğunu yəqin ki, geniş şərh etməyə ehtiyac yoxdur. Onu da unutmaq olmaz ki, Vaşinqton artıq Moskvanı xəbərdar edib ki, Suriya diktatoru Bəşər Əsədi müdafiə etməkdə davam edərsə, Rusiya Yaxın Şərqdən tamamilə qovula bilər. Bunu nəzərə alsaq bəyan edə bilərik ki, Moskva Qarabağdakı “güc arbitrajına” qarşı çıxış edərsə, Yaxın Şərqdəki mövqelərindən tamamilə məhrum edilə bilər.

Bir sözlə, 18 iyunda Moskvada və Parisdə keçirilən hər iki görüş ABŞ-ın planlarına tam cavab verir. Prosesin belə inkişafı İran və Rusiyanı narahat etməyə bilməz. Lakin bu məsələdə Ermənistanın yenə də Rusiyanın forpostu rolunda çıxış etməsi Qarabağın İrəvan üçün itirilməsi demək olardı. Lakin İran məsələsində Ermənistanın ABŞ-la müttəfiqliyi real görünmədiyindən, ABŞ qoşunlarının Qarabağa yeridilməsi ehtimalı günü-gündən artmaqdadır və son günlər sərhədyanı bölgələrdə baş verənlər bu ssenarinin artıq işə düşdüyündən xəbər verir...

Azər RƏŞİDOĞLU

Komitə sədri: “Ermənistanı bizim torpaqlarımızda Rusiya formalaşdırıb”

Əli Həsənov: “Bu xalq torpaqlarını faşist ermənilərdən azad edəcək”

08 İyun 2012 10:38

“Qaçqın və məcburi köçkün övladları, o torpaqlarda anadan olmayan uşaqlar da o torpaqların həsrəti ilə yaşayırlar”.
Lent.az-ın verdiyi məlumatına görə, bunu Qaçqın və Məcburi Köçkünlərlə İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Əli Həsənov söyləyib. Danimarka Qaçqınlar Şurası Beynəlxalq Humanitar Təşkilatı, Həyat Beynəlxalq Humanitar Təşkilatı və Azərbaycan Gənc Hüquqşünaslar Birliyinin məcburi köçkün uşaq komitələri və dövlət qurumları arasında əməkdaşlıq perspektivləri ilə bağlı konfransda çıxış edən Əli Həsənov deyib ki, erməni millətinin genində başqa dövlətlərin sərvətlərinə, torpağına göz dikmək var: “Köçəryanlar, Sərkisyanlar Azərbaycan dövlətini təxribatlarla qorxuda bilməz. Azərbaycan prezidenti səbir nümayiş etdirir, dünya ictimaiyyəti ilə hesablaşır. Ermənistan isə artıq təklənib, onu himayə edən dövlətlər, qüvvələr də yorulub. Ermənistanı bizim torpaqlarımızda çar Rusiyası, sonra da Sovet Rusiyası formalaşdırıb. Erməni lobbisi də artıq Ermənistan dövlətini saxlamaqdan yorulub”.


Əli Həsənov bildirib ki, Azərbaycan dünyanın tələblərinə uyğun yaşayan bir dövlətdir: “Azərbaycan prezidenti mütləq bu problemin həllinə nail olacaq. Ölkəmizdə qalan yeganə problem budur. Azərbaycan iqtisadiyyatı inkişaf edir, mədəniyyət sahəsində uğurlarımız ortadadır. İqtisadiyyatın neftdən asılılığı azaldılır. Yaxın illərdə Azərbaycanda bir yoxsul insan qalmayacaq. Bu xalq torpaqlarını faşist ermənilərdən azad edəcək, o torpaqlarımıza qayıdacağıq. Ona görə də bu gün qaçqın uşaqların fikirləri öyrənilir, bununla bağlı konfranslar, layihələr keçirilir”.


Ramiz

AZƏRBAYCAN-ERMƏNİSTAN CƏBHƏ XƏTTİNDƏ TOQQUŞMALAR SƏNGİMİR 2012-06-08

Silahlı Qüvvələrin Baş qərargahı: “10 günə torpaqları geri alıb İran və Ermənistanla dövlət sərhədlərinə çıxarıq”
Serj Sərkisyan Yaponiyadan təhdidkar bəyanat verdi, beynəlxalq ekspertlər müharibənin başlamasını real sayırlar

Azərbaycan və Ermənistan qoşunlarının təmas xətti boyu iyunun 4-dən etibarən hər iki tərəfdən itkilərlə müşayiət olunan toqquşmalar səngimir. İşğalçı qüvvələrin komandanlığının yaydığı xəbərlərə görə, iyunun 6-da təmas xəttinin cənub istiqamətində erməni qüvvələrinin mövqelərinə “diversiya həmləsi” edilib. İddiada deyilir ki, Azərbaycan mövqelərindən edilən hücumun dəf edilməsi zamanı erməni qüvvələrinin bir çavuşu öldürülüb, iki əsgəri ağır yaralanıb. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bu iddianı təsdiq etmir, ancaq bildirir ki, bütün təmas xətti boyu Ermənistan silahlı qüvvələrinin atəşkəs rejimini pozması halları artaraq davam etməkdədir.


Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, atışmalar intensiv xarakter alıb və daha çox Qazax, Füzuli, Gədəbəy, Tovuz, Tərtər, Ağdam, Goranboy, Xocavənd, Cəbrayıl, Ağstafa istiqamətlərində qeydə alınıb. Azərbaycan tərəfinin heç bir itkisi və yaralısı olmayıb. Düşmən cavab atəşi ilə susdurulub.

***

Xatırladaq ki, təmas xəttində vəziyyətin kritik şəkildə gərginləşməsi ABŞ dövlət katibi Hillari Klintonun Cənubi Qafqaz regionuna səfəri ilə eyni vaxta təsadüf edib. Analitiklər bu gərginliyin arxasında Rusiyanın Ermənistan vasitəsilə ABŞ-ın Qarabağ münaqişəsinə və ümumiyyətlə, regiona dair hər hansı təşəbbüsünü baltalamaq niyyətinin dayandığını təxmin edir. H.Klintonun regiona gəlişindən sonra elan edilib ki, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri münaqişə ətrafında yaranmış böhranlı vəziyyəti müzakirə etmək üçün iyunun 17-də Parisdə görüşəcəklər. Təmas xəttində atışmaların intensiv xarakter almasından narahat olan ATƏT sədrinin şəxsi nümayəndəsi Anjey Kasprşik də münaqişə regionuna səfər edib. O, iyunun 7-də Xankəndində separatçı rejimin rəhbəri Bako Saakyanla görüşərək təmas xəttindəki gərginliyi müzakirə edib.

***

Minsk Qrupuna həmsədrlik edən Fransa da son günlər Azərbaycan və Ermənistan sərhədində 8 nəfərin ölümü ilə nəticələnən insidentlərin baş verməsindən narahatdır. Bu barədə Fransa XİN-in rəsmi saytında yerləşdirilən bəyanatda bildirilir. Bəyanatda qeyd edilir ki, Qarabağ münaqişəsini güc vasitəsilə həll etmək mümkün deyil: “Tərəflər BMT-nin nizamnaməsi və Helsinki Yekun Aktının güc tətbiq olunmaması, ərazi bütövlüyü və xalqların öz müqəddəratını həll etməsi prinsiplərinə əsaslanan nizamlanma prosesinə sadiq olmalıdır”. Bəyanatda həmçinin bildirilir ki, Fransa iyun ayında Parisdə keçiriləcək Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin və həmsədrlərin Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həllinə dair danışıqların aparılmasına hazırlıq görür . Rusiya tərəfi də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında vəziyyətin gərginləşməsindən rəsmi narahatlıq ifadə edib. Bu barədə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) nümayəndəsi Aleksandr Lukaşeviç bildirib. “Biz münaqişənin bundan sonrakı eskalasiyasını qəbuledilməz hesab edirik və tərəflərə münaqişənin sülhlə həll edilməsi yollarının axtarışında kömək etməyə davam edəcəyik”, - deyə Lukaşeviç bildirib. Onun sözlərinə görə, Rusiya ümid edir ki, Parisdə Azərbaycan və Ermənistan XİN rəhbərlərinin görüşü gərginliyi azaldacaq və Qarabağ münaqişəsi məsələsində irəliləyişə, həmçinin hərtərəfli sülh müqaviləsinin əsasında dayanmalı olan prinsipləri razılaşdırmağa kömək edəcək: “Rusiya o mövqedən çıxış edir ki, tərəflər atəşkəs rejiminə sadiq qalmalıdırlar”.
Onun sözlərinə görə, təmas xəttində baş verən bu cür insidentlər əvvəllər əldə edilən razılıqları pozur və danışıqları mürəkkəbləşdirir. “Biz tərəfləri güc tətbiq etməmək, ərazi bütövlüyünün qorunması və xalqların öz müqəddəratını təyin etmə prinsipləri əsasında münaqişənin sülh yolu ilə nizamlanmasına nail olmağa yönəldilmiş səyləri davam etdirməyə çağırırıq”, - deyə rəsmi Moskva təmsilçisi qeyd edib. XİN nümayəndəsi bildirib ki, Minsk Qrupunun formatı razılaşdırılmış şəkildə fəaliyyət göstərir və Dağlıq Qarabağ ətrafında sülh prosesinin baza elementi olaraq qalır: “Bu barədə ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton da regiona səfəri zamanı bildirib”.

***

Dünən iyunun 7-də ANS Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Baş qərargahının cəbhədə son günlər gərginləşən vəziyyətlə bağlı qısa bəyanatını yayıb. Bəyanatda qeyd olunur ki, Azərbaycan ordusu öz torpaqlarını istənilən an hərbi yolla azad etməyə qadirdir. “Cəmi 10 gün kifayət edər ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələri işğal altında olan ərazilərimizi azad edərək İran və Ermənistanla dövlət sərhədlərinə qədər gedib çıxsın. Bizi bu addımdan saxlayan yalnız bir səbəb var ki, o da artıq insan qanı tökülməsi və qurbanlar verilməməsidir”, - deyə Baş qərargah bildirir.

***

Yaponiyada səfərdə olan Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyan da panorama.am agentliyinə cəbhədəki vəziyyət və erməni qüvvələrinin itkiləri ilə bağlı bəyanat göndərib. Həmin bəyanatda Sərkisyan təmas xəttində baş verənləri “Azərbaycanın təxribatı” adlandırır və bildirir ki, o, Ermənistan ordusuna bu kimi hallara qarşı “sərt cavab” əmri verib. Ermənistan dövlət başçısı deyir ki, onun ölkəsi vəziyyətin gərginləşməsində maraqlı deyil və münaqişənin ancaq danışıqlar yoluyla, Dağlıq Qarabağ əhalisinin öz müqəddəratını təyin etmə hüququ çərçivəsində həllinin mümkünlüyünə inanır. “Ermənistan silahlı qüvvələri ciddi əmr alıblar ki, təmkini saxlasın və ayıq-sayıqlıq göstərsin, eyni zamanda düşmənin istənilən təxribatının qarşısını alsın və onu cəzalandırsın”, - deyə düşmən ölkənin başçısı bildirib. Sərkisyan deyib ki, istənilən erməni döyüşçüsünün həlak olması bütün erməni xalqı üçün itkidir, o bu itkilərin əvəzinin çıxılacağını da deyib.

***

Xatırladaq ki, Ermənistan və erməni diasporu son insidentlərə görə məsuliyyəti Azərbaycan tərəfinin üzərinə ataraq genişmiqyaslı həyasız kampaniya başladıblar. İrəvanda iyunun 7-də keçirilən yürüş də bu kampaniyanın bir hissəsidir. İrəvanda təxminən 60-70 erməni Azərbaycanla sərhəddə öldürülən 3 erməni əsgərinin “xatirəsini anmaq” üçün yürüş keçirib. Yürüş Azadlıq meydanından başlayıb, prezident iqamətgahının və Ermənistan XİN-in binası qarşısında yekunlaşıb. Aksiya iştirakçıları prezident Sərkisyana və XİN-ə ünvanlanmış məktubu təqdim ediblər, orada Azərbaycanla bütün danışıqların dayandırılması, erməni tərəfinin itkilərinə görə “adekvat cavab” verilməsi tələb olunur.

***

Beynəlxalq ekspertlər də Qarabağ münaqişəsinin alovlanaraq tezliklə irimiqyaslı müharibəyə səbəb ola biləcəyinə dair xəbərdarlıqlarını qüvvədə saxlayır. Beynəlxalq Böhran Qrupunun Avropa proqramının direktoru, uzun müddətdir Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı vəziyyəti araşdıran Sabina Freyzer “Turan” agentliyinin xahişilə ABŞ dövlət katibi Hillari Klintonun İrəvan və Bakıya səfərini şərh edərkən bunları deyib: “Çox müsbət haldır ki, Hillari Klinton Cənubi Qafqaz ölkələrinin hər birində Dağlıq Qarabağ münaqişəsi mövzusunu qaldırıb. Bu, Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmalar barədə məlumatların daxil olması fonunda baş verib. Bu toqquşmalar zamanı erməni tərəfdən üç, Azərbaycan tərəfdən beş əsgər həlak olub. Bütün bunlar ondan xəbər verir ki, vəziyyət olduqca gərgindir”. Ekspert deyib ki. ATƏT-in Minsk Qrupuna və 2011-ci ilin yayında Azərbaycanla Ermənistan prezidentlərinin Kazan görüşünə olan ümidlər özünü doğrultmadı və atəşkəs rejiminin pozulması genişlənir. Vəziyyətin nəzarətdən çıxa bilmə təhlükəsi var, Ermənistanla Azərbaycan isə hər itkiyə görə qisas almaq üçün atəşə başlaya bilər: “Lakin əgər bu baş verərsə, tərəflərə uçurumun kənarından çəkilmək və ya müharibəni tez udmaq çox çətin olacaq”.

***

Ekspert xatırladıb ki, Hillari Klinton Bakıda “Mən hər iki prezidentə vəd etmişəm ki, münaqişənin həllinin tapılmasına və bu faciəvi vəziyyətdə ölümə son qoyulmasına öz dəstəyimi verəcəyəm” bildirib. Freyzerin qənaətincə, bu, dövlət katibinin sülh axtarışında iştirak etmək niyyətini açıq şəkildə bəyan etməsi ilə bağlı ilk haldır. Bu, çox müsbət bəyanatdır. 2008-ci ilin payızından Rusiya, xüsusilə də keçmiş prezident Medvedyev danışıqlar prosesində aparıcı rol oynayıb. Rusiyada seçkilərdən, həmçinin Rusiyanın sazişi təmin etməyə qadir olmamasından sonra ABŞ, Rusiya və Aİ-nin vasitəçilik səyləri üzrə əməkdaşlıq etməsi lazımdır. “Ümid edirəm ki, indi ABŞ daha mühüm rol oynayacaq”, - deyə ekspert vurğulayıb. “Ən sonda Azərbaycan və Ermənistan özləri sülh sazişini istəməlidir. Bu, ABŞ, Aİ və Rusiya tərəfindən qəbul etdirilməməlidir. Son günlər baş verən ölüm halları gələcək itkilərin başlanğıcı olmamalıdır və bunlar açıq şəkildə göstərir ki, silahlı münaqişənin bərpası hər iki tərəfdən ciddi itkilərə səbəb olacaq. Münaqişəni asan başa vurmaq və tez qələbə çalmaq ümidi ilə başlamaq olmaz. Əgər döyüşlər yenidən başlasa, uzun müddət davam edə bilər və daha geniş əraziyə keçər. Hətta Gürcüstanda da hiss edirlər ki, müharibə başlayarsa, onlar da əziyyət çəkəcəklər. Hazırda dinc nizamlanmanın yolunu tapmaq üçün qonşularla və böyük dövlətlərlə iş aparmaq üçün münasib vaxtdır. İşğal olunmuş bir və ya iki rayonun azad edilməsi, məcburi köçkünlərin ora qaytarılması bu prosesin başlanğıcı ola bilər”, - deyə Sabina Freyzer bildirib.

***

Qafqaz üzrə rusiyalı ekspert Aleksandr Krılova görə isə lokal toqquşmaların artaraq müharibəyə səbəb olması ehtimalı aşağıdır. Onun sözlərinə görə, nə qədər ki, tərəflər arasında qüvvələr balansı radikal şəkildə dəyişməyib, irimiqyaslı hərbi əməliyyatların başlanması az ehtimal edilir. Ekspertə görə, təmas xəttində lokal toqquşmalar arta bilər, ancaq bu ümumi situasiyanı dəyişməyəcək. Çünki tərəflərdən heç biri hələlik müharibənin başlanmasını istəmir. Krılova görə, Qarabağda irimiqyaslı müharibə ancaq Cənubi Qafqaz və onun ətrafında vəziyyətin dramatik şəkildə dəyişəcəyi halda başlaya bilər.

F.MƏMMƏDOV