Translate

31 Mayıs 2013 Cuma

Arizona Senatı: Qarabağ Azərbaycan ərazisidir

ABŞ-ın Arizona ştatının ən ali qanunverici orqanı olan Arizona Ştat Senatı mayın 30-da keçirilən plenar iclasında Azərbaycan-ABŞ strateji tərəfdaşlığının dəstəklənməsinə dair qətnamə qəbul edib.Azərbaycanın Los-Ancelesdəki Baş Konsulluğundan Trend-ə daxil olan məlumata görə, senatorlar tərəfindən yekdilliklə qəbul edilən qətnamədə Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğu və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin ABŞ və BMT tərəfindən tanındığı bildirilir.

Həmçinin, 95 il öncə Azərbaycan xalqının müsəlman dünyasında ilk dünyəvi və demokratik respublika yaratdığı və həmin respublikanın ABŞ da daxil olmaqla bir sıra demokratik dövlətlərdən öncə qadınlara seçki hüququ verdiyi vurğulanır.

1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etmiş Azərbaycanın son 22 il ərzində öz suverenliyini və müstəqilliyini gücləndirdiyi və bölgənin ən sürətlə inkişaf edən dövlətlərindən birinə çevrildiyi bildirilir. Qeyd olunur ki, 2011-ci ildə Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasına seçilməsi ölkənin böyük Yaxın Şərqdə sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasında artan rolunun və genişlənən imkanlarının bariz göstəricisidir.

Qətnamədə ABŞ ilə Azərbaycanın vahid dəyərlərə, ümumi maraqlara və baxışlara əsaslanan güclü strateji tərəfdaşlıq münasibətləri qurduqları qeyd olunur. Bildirilir ki, Azərbaycan ABŞ-ın Xəzər dənizi kimi çox önəmli bir bölgədə güclü müttəfiqidir. Bundan əlavə, 11 sentyabr terror hücumlarından sonra Azərbaycanın ABŞ-a hərtərəfli dəstək verdiyi, Əfqanıstana sülhməramlı qüvvələr göndərdiyi, hər iki ölkənin kütləvi qırğın silahlarının yayılmasına və terrorçuluğa qarşı mübarizə sahəsində uğurla əməkdaşlıq etdiyi bildirilir. Sonra Azərbaycanın ABŞ-ın və Avropanın enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfə yüksək qiymətləndiirlir. Azərbaycanın qədim etnik və dini tolerantlıq ənənələrinə malik olan dünyəvi ölkə olması xüsusilə vurğulanır. Sonda ABŞ-ın Azərbaycan kimi müttəfiq dövlətlərlə münasibətləri bundan sonra da gücləndirməsinin zəruriliyi vurğulanır.

Qeyd edək ki, bu, Arizona qanunvericilik orqanı tərəfindən Azərbaycan barədə qəbul edilən ilk qətnamədir.

Publika.az

“Rusiya Qarabağ münaqişəsinin həllinə məcburi olaraq imza atacaq”

Rusiyanın Azərbaycanda bu ilki seçkilər zamanı hakimiyyət dəyişikliyi edəcəyi ilə bağlı məlumatlar dolaşır. Almaniyanın “Focus” jurnalı da Kremlin belə planının olması barədə yazıb. Jurnalın yazdığına görə, Rusiya FTX-si seçki ərəfəsində bu plan üzərində işləyir. Məlumatlara görə, etnik kartın işə salınması da bu plana daxildir. Baş verənləri və son proseslərdən əldə edilən nəticələri keçmiş dövlət müşaviri, politoloq Vəfa Quluzadə Publika.Az-a müsahibəsində şərh edib.

“Rusiya Azərbaycanı öz kolonnasına çevirmək istəyir ki...”

-Rusiyanın Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyi planı üzərində işlədiyi ilə bağlı məlumatlar yayılır. Prezident seçkiləri öncəsi belə bir ehtimalı necə qiymətləndirirsiniz?
-Bu cür məlumatlar cəfəngiyatdır və daha çox şayiə olaraq yayılır. Rusiya Azərbaycanda necə hakimiyyət dəyişikliyi edə bilər? Azərbaycan müstəqil dövlətdir. Sadəcə olaraq Azərbaycanda böyük dövlətlərin-Qərbin, Rusiyanın maraqları var. Çünki Azərbaycan hər iki tərəf üçün önəmli ölkədir, istər coğrafi, istər enerji, istərsə də bölgədəki layihələr baxımından və s. Hər bir tərəf də öz maraqlarını təmin etmək üçün təzyiqlərini, rıçaqlarını işə salır. Bu baxımdan, son prosesləri Rusiyanın Azərbaycanda maraqlarını təmin etmək üçün təzyiq rıçaqlarını işə saldığı kimi şərh etmək olar. Rusiya Azərbaycanı öz kolonnasına çevirmək istəyir ki, öz təsirini artırsın, gücünü bərpa etsin. Hakimiyyət dəyişikliyindən isə söhbət gedə bilməz.

“Azərbaycana mücahidlər gələ bilər, İslam inqilabı ola bilər”



-Bəs, etnik kartın işə salınmasını, xüsusilə “Sadval”ın fəallaşdırılması ilə bağlı nə düşünürsünüz?
-“Sadval” terrorçu təşkilatdır və Azərbaycanda terror hadisələri törədib. Bu günə qədər müstəqilliyimiz dövründə terror aktları olub. Sonuncu dəfə Neft Akademiyasında terror aktı törətdilər. Bu, terroru törədənlər üçün hansı nəticəni verdi, nə dəyişdi? Nə hakimiyyət dəyişdi, nə də vəziyyət. Sadəcə olaraq günahsız insanların qanı axıdıldı. Amerikada Bostona terrorunda nə dəyişdi? Heç nə. Orda da günahsız insanların qanı töküldü. Yaxud da Azərbaycandan 90-cı illərin əvvəllərində metro partlayışları oldu. O zaman da heç nə dəyişilmədi, sadəcə insanların qanı axıdıldı. Hesab edirəm ki, nə “Sadval”, nə də başqa terror təşkilatları tarixin gedişinə təsir edə bilməzlər. Tarix irəliləyir, qabağa gedir. 20-ci ildə vəziyyət bir cür idi, 40-cı illərdə başqa idi, 90-cu illərdə tamam başqa. 1917-ci ildə çar imperiyası çökdü. 1991-ci ildə kommunizm imperiyası çökdü. Tarixi hadisələrin qarşısını heç nə ala bilmir. Yenə deyirəm, Azərbaycan özünün coğrafi vəziyyətinə görə böyük dövlətlər üçün böyük əhəmiyyət edir. Mən arzu edərdim ki, Azərbaycanda bütün proseslər sülh məcrasında keçsin və bu kimi hadisələrlə Azərbaycana, xalqa təhlükə olmasın. Bu cür informasiyalar cəfəngiyatdır. Deyirlər, Azərbaycana mücahidlər gələ bilər, nə bilim islam inqilabı ola bilər. Bunlar şayiələrdir.

“Rusiya ABŞ qarşısında geri çəkilir”

-Belə ehtimallar var ki, ABŞ Yaxın Şərq böhranına görə Gürcüstanda Rusiyaya güzəştə gedib. Bu da Rusiyanın Azərbaycan üzərinə yeriməsinə stimul verib.
-Hesab edirəm ki, ABŞ heç vaxt Rusiyaya güzəştə getməz. Gürcüstandakı dəyişiklik ABŞ-ın maraqları çərçivəsindədir. İvanişvilinin dəfələrlə verdiyi bəyanatlar bunu sübut edir. Belə ki, Gürcüstan gələn il NATO-ya daxil olacaq, Avropa İttifaqına inteqraə edəcək, bununla yanaşı Rusiya ilə dost əlaqələrini inkişaf etdirmək, ticarət və iqtisadi əlaqələrini bərpa etmək istəyir. Burda Rusiyaya heç bir güzəşt yoxdur. Əksinə Rusiya ABŞ qarşısında geri çəkilir. Çünki Abxaziyanı işğal edəndən sonra Gürcüstana əl vura bilmədi və Qərbin maraqları tam təmin olundu. Gürcüstan vacib koridordur. Bütün Xəzər hövzəsinin enerjisi bu ölkənin üzərindən Türkiyəyə, oradan da Qərbə gedir və gələcəkdə də gedəcək, sayı artacaqdır. Bölgədə TANAP, BTC və digər layihələr var. Rusiya bunların heç birinə toxunmağa cəsarət etmir və etməyəcək də.

“Ermənistanın ağzı nədir müharibə etsin”

-Son günlər diqqət çəkən digər bir məqam, Azərbaycanda seçki ərəfəsində Dağlıq Qarabağda qısa müddətli olsa da müharibə yarana biləcəyi ilə bağlı proqnozların verilməsidir. Hadisələrin sonu bunu göstərirmi?
-Nə Ermənistan, nə də Azərbaycan tərəfi özbaşına deyil. Bunu başa düşmək lazımdır. Ermənistan müharibədə ümumiyyətlə maraqlı deyil. Azərbaycan torpaqlarını işğal edən Ermənistan deyil, Rusiyadır və Rusiyanın maraqları neçə illərdir ki, Ermənistanın milli maraqlarını zərbə altına qoyub. Buna görə də, Ermənistan inkişaf etmir, müharibə vəziyyətindədir. Azərbaycan neftinin, qazının sayəsində inkişaf edib. Amma Ermənistan əhalisinin yarısından çoxu artıq ölkədən qaçıb.

Bu yaxınlarda daha 50 min erməni qaçdı və bunun sayı artmaqdadır. Bir neçə ildən sonra Ermənistan əhalisinin sayı 500 minə düşəcək. Bu baxımdan, Ermənistan dəhşətli vəziyyətdədir. Bu ölkəyə müharibə lazım deyil. Ermənistanın ağzı nədir müharibə etsin. Müharibəni Rusiya edə bilər, bu, başqa məsələdir. Amma gərək Rusiya müharibəni Amerika ilə etsin. Çünki burdakı maraqlar Amerikanın maraqlarıdır. Əgər Rusiya o tərəfdən çəkilsə, ABŞ-da bu tərəfdən, o zaman Ermənistan Azərbaycanla həmin an sülhə imza ataraq qardaş olacaq. Burda böyük qüvvələrin maraqları var və onlar əsasdır. Bunu etiraf etmək lazımdır. Amerikanın maraqları Azərbaycanın xeyrinədir. Çünki ABŞ tezliklə sülhün yaranmasının tərəfdarıdır. Rusiya isə başa düşür ki, Ermənistanı saxlamaq ona ağırdır. Sadəcə olaraq, Ermənistanın xərclərini, silahlandırılmasını ona görə üzərinə götürür ki, heç vaxt Cənubi Qafqazda maraqlarına nail ola bilməmişdi. Belə ki, neft sazişləri imzalandı, BTC boru kəməri çəkildi, həmçinin digər layihələr reallaşdı.

Azərbaycan artıq Amerikanın təsir zonasıdır, bu açıq-aydındır. Hesab edirəm ki, Rusiya Amerikanın təsiri altında Qarabağ konfliktinin həllinə məcburi olaraq imza atacaq. Üstəlik, erməniləri saxlamağa artıq Rusiyanın imkanları yoxdur. Ona görə də hesab edirəm ki, Ermənistanın, yaxud Azərbaycanın müharibə edəcəyi məsələsi nağıldır.

Asif Nərimanlı

26 Mayıs 2013 Pazar

QAFQAZ İSLAM ORDUSUNUN AZƏRBAYCANA GƏLİŞİNDƏN 95 İL ÖTÜR

                                   

Anadoludan Qafqazlara zəfərlə yürüyən general - NURU PAŞA !

22 Mayıs 2013 Çarşamba

“Mən zəng edib Ceyranın vəziyyətini ailəsinə deyəndə..”




Eluca Atalı ( Hüseynova Mədinə İxtiyar qızı ) 1966-cı il 19 noyabrdaAzərbaycan Respublikasının Neftçala rayon, Xolqaraqaşlı kəndində doğulub.Vətənində heç bir ictimai-siyasi təşkilatın üzvi deyil. İsveç Qırmızı Xaçında ideoloq kimi fəaliyyət göstərir, bir neçə bədii əsərin və elmi monoqrafiyanın müəllifidir. Bundan əlavə ictimai-siyasi mövzuda məqalələrlə mətbuatda müntəzəm çıxış edir. Cənubi Azərbaycan milli azadlıq hərəkatından bəhs edən və onun ssenarisi əsasında hazırlanmış çoxlu sayda video filmləri də müntəzəm saytlarda, Yuotube-də yayımlanır.
Hal-hazırda İsveçdə yaşayır, evlidir, işləyir, bədii yaradıcılıq və jurnalistika ilə məşğuldur.


-Yaşadığınız ölkədə hansı təşkilatda və qrumda çalışırsız?
İsveç Qırmızı Xaçında ideoloq kimi fəaliyyət göstərirəm, darda olan insanlara təmənansız xidmət bu beynəlxalq təşkilatın əsas iş prinsipini təşkil etdiyi üçün burda öz enerjimi sərf etməkdən yorulmuram. İsveçdə fəaliyyət göstərən heç bir Azərbaycan təşkilat və cəmiyyətinin üzvi deyiləm, amma Azərbaycan üçün təmənnasız iş görənləri həmişə dəstəkləmişəm və belələrinin sırasında durmağı özümə şərəf bilirəm.

-Cənubi Azərbaycan mövzusu Avropa ədəbiyyatında necə əks olunur? 
-Əvvəlcədən deyim ki, sualınızı təəssüf hissi ilə qarşılayıram. Cənubi Azərbaycan mövzusunu Avropa ədəbiyyatında axtarmaq eşqinə düşsək, məyus olarıq, həm də çox məyus olarıq! Bu mövzu özümüzdə nə dərəcədə ədəbiyyatlaşıb, yəni bədii həllini tapıb, birinci növbədə gərək bunu təhlil  edək, sonra keçək özgələrə. Sizi tam əmin edirəm ki, avropalılar bu mövzuya iynənin ucu boyda belə rast gəlməyiblər. Sözsüz ki, bunun günahını onlarda axtarmalı deyilik ki, niyə oxumayıblar? Özümüzdən soruşmalıyıq ki, niyə bu böyüklükdə problemimiz, birinci növbədə Milli Hökümətimizin vəhşicəsinə, silah gücünə dağıdılması, 50 min azərbaycanlının edam edilməsi (Demokratik hökümət devrilərkən) niyə ədəbiyaytda qədərincə yerin almayıb?

Keçən il bir kitab oxudum, əslən fars olan qadın haqları müdafiəçisi Parvin Ardalanın ”Bir qadın görmüsən” (Har du sett en kvinna) adlı kitabı idi. O, İran zindanlarındakı qadınların vəziyyətindən bəhs açdığı yerdə bir abzas zindandakı türk Ceyran adlı qadının ölüm hökmü almasından deyir və təəssüf ürək yanğısı ilə təsvir edir ki, qardaşları, əri rejimdən qorxduğu üçün o qadını qəti müdafiə etmədilər. ”Mən zəng edib Ceyranın zindandakı vəziyyətin ailəsinə deyəndə onlar susdu, ikinci dəfə onlara zəng edəndə isə mənə qəti cavab vermədilər...” Bundan savayı mən hələ ki, Cənub dərdinə Avropada çap olunan hansısa kitabda rast gəlməmişəm.
Amma son həftələrin birində İsveçin məşhur, çox oxunan “Aftobladet” qəzetində Cənubi Azərbaycan, Təbrizin “Traktor” futbol komandası və milli problemlərimizdən bəhs edən böyük bir məqalə çap olunmuşdu, “Traktor” komandasının fotoları ilə birgə. Və həm də deməliyəm ki, bu yazıya hədsiz çox şərhlərdə də yazılmışdı.

-Avropa ədəbiyyatında Cənubi Azərbaycan məsələsin necə təsvir etmək lazımdır?
-Mən belə düşünürəm, ilk növbədə Cənubi Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatı güneylilərin məişəti ilə birgə təhlil olunaraq ədəbiyyata gətirilməlidir. Bu daha oxunaqlı və inandırıcı olar. Ədəbiyyat bu səviyyədə verilərsə, oxucuya doğma təsiri bağışlayar, oxucu onu oxumağa maraq göstərər. Hardasa, əfqan yazıçısı Xalid Hüseynin “Çərpələng uçuranlar”, “Min möhtəməş günəşlər” romanları səviyyəsində. Niyə bu romanlar dünyada ən çox oxunan əsərlər sırasındadır? Çünki müəllif əfqan həyatını bütün detallarına qədər açıb, ona görə də əsərə siyasi roman kimi yanaşmırsan, insanın taleyini düşünürsən, siyasətin insan mənəviyyatı ilə üst-üstə düşmədiyi sənin gözlərin önündə təsvir olunur. Nəsrdə təsvir mənaya xidmət edir. Adi halda ərini öldürmüş qadına nifrət edərsən. Amma bu romanda qadın ömrünü onun əlindən almış kişi ağalığına, o ağalığa bəraət qazandıran cəmiyyətə nifrət etdiyindən qadının ərini öldürməsini az qala qəhrəmanlıq sayırsan. İnsan ölümüdür, amma ölənçün ağlaya bilmirsən, diri üçün ağlayırsan. Çünki o dirinin ölüdən heç bir fərqi yoxdur, öz ömrünə hakim ola bilmir. Bax, biz bu səviyyədə ədəbiyyat yaratmalıyıq ki, Güneydə 40 milyon öz ömrünü yaşaya bilmir.

İkinci, Cənubi Azərbaycandakı tarixi hadisələr, lap tutaq, son Azərbaycan tarixində olmuş möhtəşəm hadisəni 22 Mayı bədiiyyat  vasitəsi ilə təsvir etmək lazımdır. Niyə bu hadisə oldu? Səbəb tək millətin təhqiri idimi? Yox, səbəbə  qədər gələn yolu açmalıyıq. Bu millətin dövlət qurmaq istedadı göstərilməlidir, Milli hökumətin silah gücünə öz qanına qəltən olunması, dövlətin nazirlərinin ictimai yerdə boğazından asılması, 50 min adamın edamı, qadın müəllimlərinin saçlarından asılması və s. Millətə qarşı olmuş nahaqq hadisələr idi ki, kin-küdurət şəklində yığılıb bir təhqirlə üzə çıxdı. Yoxdan var yaranmır, var var ki, onun üzərində nəsə əmələ gəlir. Var olan bünövrədi, elə bizim Milli Hökumət kimi. O vardı və ona görə də xalq boyunduruğa dözmur. Bir xalqın dövlət qurması onun siyasi savadından, istedadından və təşkilatçılıq qabiliyyətindən xəbər verir. Təəssüf ki, biz hələ də bu qədər xəbəri, kimliyimizi ədəbiyyat vasitəsi ilə çatdıra bilməmişik.

-Cənub ədəbiyyatı hazırda hansı mərhələdə yaşayır?
-Duyğulu dövrünü! Sizin sualın qısa cavabı belədir, amma bilirəm uzun izahat da istəyəcəksiniz, ona görə də deyirəm: bir ədəbiyyatın ki, nəsri inkişaf etməyib, onda onun hansı yüksək səviyyəsindən söz açmaq olar. Bəri başdan deyim ki, bu məni çox ağrıdır. Niyə mənim millətimin böyük bir hissəsinin- 40 milyonunun  dəyərli ədəbiyyat  yaradıb üzə çıxarmağa gücü olmaya? Nəsrin yaranması üçün dil inkişaf etməlidir, sözsüz ki, yazılı dil. Hamımıza da bəllidir ki, orda ana dilində təhsil olmadığından millət öz ana dilində bülbül kimi ötsə də, lakin bu dili yazıya köçürəndə tam mənası ilə alınmır. Yazıçı gərək yazdığı dildəki sözün bütün çalarlarını yazılı dildə işlətməyi bacarsın, çünki söz yazıda əsas alətdır. Necə ki, ustalar deyil, alət əlimə yatmalıdır, eləcə də yazıçı sözün bütün incəliyinə bələd olmalıdır. Anadilli təhsil olmadığı üçün bu hələ də alınmır.
Bu dəqiqə güneydə yazıb-yaradan istedadlı gənclər çoxdu, əsərlərini sevə-sevə oxuyuram. Amma məni tam qane edən indi zindanda olan zəncanlı şair Huşəng Cəfəridir. O, mübarizənin hədəfin, millətin döyüş ruhun nəzmdə verə bilir. Verə bildiyinə görə də zindandadır. Güldən-bülbüldən yazsaydı, əli cibində Zəncan küçələrində azad gəzərdi.  

-Cənublu-şimallı Azərbaycanın bölünməsini Qərb ədəbiyyatında necə təbliğ etməliyik?
-Düşünürəm, bu sualınıza müəyyən qədər cavab verdim. Sözsüz ki, bunu tarixi roman səviyyəsində çatdırmalıyıq, hardasa Viktor Hüqonun ”93-cü il” romanı səviyyəsində dövrün ictimai-siyasi hadisələri təhlil olunarsa, dərdimiz bizimkilikdən çıxar. Sizə sadə bir hadisə danışacam, keçən il biz İsveçdə Azərbaycan mədəniyyət gecəsi keçirirdik. Proqrama nələr salmaq istədiyimizi deyəndə, isveçli təşkilatçının bizə bir sözü oldu: ”Siyasi məsələlər olmasın, çünki burda ermənilər, farslar var, çoxmillətli şəhərdi, siyasi məsələlərə yol verməyə izin yoxdur.” O zaman biz  Güneylə Quzeyin bölünməsindən bəhs edən 5 dəqiqəlik  sənədli musiqili film hazırladıq. Həmin gecədə böyük ekranda nümayiş olundu, çox millətin nümayəndəsi vardı, heç kim də inkar edə bilmədi bunu. Əksinə gözəl təbliğat oldu, ondan sonra dəfələrlə niyə iki Azərbaycan var deyib, bizdən sual edirlər. Bu hadisənin özü onlara maraqlı gəlir, bizim üçün dərddi, onlar üçün maraqlı nağıl. Bax, hadisəni nağılvari, şirin formada onlara danış, qoy beyinlərində həll olunsun. Əslində elə siyasət budur, istədiyimizi çatdırdıq, amma onun qoyduğu şərt əsasında. Yəni mədəniyyət formasında problemimiz deyildi.

-Uzaqdan Azərbaycan necə görünür?
Çox geniş cavab veriləsi sualdır, amma qısa deyəcəm, şahmat taxtası kimi görünür. Ağ-qara xanaları bərabərdir, hərdən üzərinə boz duman da gəlir. Bir az bədii oldu cavabım, lakin əminəm ki, anladınız. Güman edirəm, bir yazardan bu növ cavab almaq adi haldır. İnanıram ki, bu müsahibəni oxuyan oxucularım da nə demək istədiyimi tutdular. Mühacirətdə olan bizlərin günü isə o şahmat taxtasının üzərindəki dumanı qovmaqla keçir.


Sübhan Ələkbəroğlu
Publika.az

10 Mayıs 2013 Cuma

"CƏNUBİ QAFQAZLA BAĞLI CİDDİ MÜZAKİRƏLƏR GEDİR"



ABŞ dövlət katibi Con Kerrinin Rusiyaya səfəri bu gün dünyanın bir nömrəli müzakirə mövzularından sayılır. Ekspertlərin səfərin yekunlarına dair fikirləri müxtəlifdir. Bəziləri iki dövlət arasındakı gərginliyə bu səfərlə son qoymağın mümkün olmadığını düşünsə də, digərləri Kerrinin səfərinin bir sıra geosiyasi razılaşmalara gətirib çıxaracağını hesab edir.  Politoloq Vəfa Quluzadəyə də ilk sualımız məhz səfərin yekunlarını necə proqnozladırdığı ilə bağlı oldu:

- Əslində bu səfərin yekunlarını dünyada baş verənlərə diqqət yetirərək əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq olardı. Rusiya artıq super dövlət deyil, amma böyük regional bir dövlətdir. Ona görə Rusiya ilə ABŞ ümumdünya problemlərində dil tapmağı bacarmalı idilər. Hazırda Rusiya ABŞ-a Əfqanıstanda kömək edir. Indi məlum olur ki, Rusiya ilə ABŞ Iran, Suriya və Hizbullaha qarşı da birgə mövqelərdən çıxış edəcəklər. Artıq Suriya ilə bağlı razılıq əldə olunub. Çünki Suriya Israil üçün bir dövlət kimi təhlükə baxımından sıradan çıxıb. Gələcək Suriya dövləti Qərbyönlü və Israil ilə sülh bağlayacaq bir dövlət olacaq. Rusiya Iran və Koreya məsələsində də belə görünür ki, ABŞ-la eyni mövqedən çıxış edəcəkdir. Şimali Qafqazda Amerika nümayiş etdirdi ki, Rusiyanı möhkəm narahat edə bilər. Şimali Qafqazın maliyyələşdirilməsi Rusiya dövlətini parçalaya bilərdi. ABŞ hələlik bu siyasətini dayandırıb. Eyni zamanda xaricdə olan çeçenlərə və dağıstanlılara münasibət dəyişir. Məsələn, bir neçə gün qabaq Dudayevin oğlu Latviyada həbs olunub. Həbsin səbəbi onun rus kəşfiyyatından qaçan çeçenlərin xarici ölkələrə səfər edə bilmələri üçün Latviya pasportları aparması olub. O indiyə qədər niyə tutulmurdu? Çünki artıq siyasət dəyişib. Bundan başqa Kerri və Obama Bostondakı partlayışın araşdırılmasına, Rusiya kəşfiyyatının yardımlarına görə Putinə təşəkkür etdilər. Belə görünür ki, ABŞ Şimali Qafqazdan tamamilə çəkilir və dəstək verdiyi qüvvələr bundan sonra bu dayaqdan məhrum olacaqlar. Rusiya Şimali Qafqazda artıq öz siyasətini yürüdə biləcək. Cənubi Qafqazda isə ABŞ, Türkiyə və Rusiyanın maraqları birgə  təmin ediləcək.

- ABŞ-la Rusiya arasında Azərbaycanla bağlı hansı danışıqlar aparıla bilər?

- Hazırda Cənubi Qafqazla da bağlı ciddi müzakirələr gedir. Mətbuatda tez-tez belə fikirlər səslənir ki, vaxtıyla Azərbaycanın hazırkı hakimiyyəti iqtidara gələndə ABŞ, Türkiyə və Rusiya onu dəstəkləyib. Indi bu üç dövlət aralarında kompromat müharibəsinə başlayıblar. Istisna deyil ki, Cənubi Qafqazla bağlı ABŞ-la Rusiya bir razılığa gələcəklər. Bu razılaşma belə ola bilər ki, regionumuzda Türkiyə, ABŞ və Rusiyanın milli maraqları təmin edilsin. Yəni bu üç dövlətdən heç biri təkbaşına Cənubi Qafqaza nəzarət etməyəcəklər. Proseslərin sonrakı gedişini izləmək lazımdır. Hələlik baş verənlərin konkret nəylə  bitəcəyini söyləmək olmaz.

- Iran ətrafında maraqlı proseslər baş verməkdədir. Iran bu günlərdə fars körfəzində hərbi təlimlər keçirib. Eyni  zonada ABŞ da 41 ölkənin iştirakı ilə təlimlər reallaşdırıb. Baş verən prosesləri necə dəyərləndirirsiniz?

- Bu, sözsüz ki, güc qarşıdurmasıdır. ABŞ Irana öz gücünü göstərir. Iran isə addımları ilə döyüşsüz təslim olmayacağını bəyan edir. Bu iki dövlət arasında vəziyyət kövrək olaraq qalır. Digər tərəfdən Iranla müharibə başlasa, bu region üçün böyük fəsad gətirəcək. Baş verə biləcəklərdən ən çox ziyan çəkən Azərbaycan ola bilər. Bir müddət əvvəl Rusiyanın Şimali Qafqaza qoşun yığmasının şahidi olduq. Rusiyanın narahatçılığının bir qismi də Iran ətrafında baş verənlərə yönəlmişdi. Bu müharibədə nüvə silahından belə istifadə oluna bilər. Ona görə hazırda Kerri ilə Lavrovun, daha sonra isə Putinlə Obamanın danışıqları önəmlidir. Iranın taleyi bu danışıqlardan asılı olacaq.

- Regionumuzda baş verən maraqlı proseslərdən biri də Azərbaycanla Iran ətrafında baş verənlərdir. Ramiz Mehdiyevin Irana səfəri və orada Qərb əleyhinə bəyanatlar verməsindən dərhal sonra azərbacanlı alim həbs olundu. Bu bir təsadüf idimi? Iran bu addımları ilə hansı  mesajları vermək istəyir?

- Azərbaycanla Iran və ya Qərb əlaqələri rəsmi Bakıdan asılı deyil. Azərbaycan hakimiyyəti hazırda iqtidarda qalması uğrunda mübarizə aparır. Ona görə bu vəziyyəti görən və bilən Iran Azərbaycanın səmimiliyinə inanmır. Iran anlayır ki, Azərbaycan hazırda Tehranı neytrallaşdırmağa çalışır. Eyni zamanda Qərb, ABŞ, Rusiya Azərbaycanın hansı oyun apardığını və nəyin uğrunda mübarizəyə girişdiyini gözəl bilir. Bəlkə də bu dövlətlər öz planlarında regionun gələcəyini yazıb və ortalığa qoyublar. Sadəcə olaraq biz  bu planı hələlik oxuya bilmirik. Biz deyure müstəqilik, amma defakto görün neçə qüvvədən asılıyıq. Azərbaycanın yerləşdiyi region olduqca həssasdır. Ona görə Azərbaycan tarixdə çox əzablar görüb. Yalnız Rəsulzadənin dövründə Azərbaycan qısa müddət müstəqil olub. Bundan əvvələr Azərbaycan müxtəlif imperiyaların tərkib hissəsi olub.

- Ümumiyyətlə, Azərbaycanın konfidensial danışıqlarının mətbuata çıxarılması Ramiz Mehdiyevin səfərində olduğu kimi Elmar Məmmədyarovun Israilə səfəri zamanı da baş vermişdi. Düzdür, Azərbaycan tərəfi Iran mətbuatının yazdıqlarını sonradan təkzib etdi. Amma bununla belə bu halların dəfələrlə təkrarlanması nəyin görsənişidir?

- Bu tendensiya xarici dövlətlərin bizimlə hesablaşmamağını göstərir. Iran bizimlə hesablaşmır və Azərbaycanın tam anti-Qərb siyasətinin mümkünlüyünə inanmır. Israilə gəlincə isə Tel-Əviv Azərbaycandan tam istifadə etmək niyyətindədir. Israil Azərbaycanın Iranla normal münasibətlərdə olmasını istəmir. Israilin marağındadır ki, Iranla rəsmi Bakının münasibətləri gərgin olsun. Bu Azərbaycanın deyil, Israilin marağıdır. Indi baxın Azərbaycan maraqlarına nə dərəcədə sahib çıxa bilir.

- Saakaşvili Azərbaycana budəfəki səfərində də Rusiyanın ünvanına sərt bəyanatlar səsləndirdi. Ötən səfəri zamanı səsləndirdiyi fikirlər hakimiyyətin böyük narahatlığına səbəb olmuşdu. Sizcə, Gürcüstan prezidentinin bu israrı nədən xəbər verir? Nədən o, hər dəfə məhz Azərbaycandan Rusiyaya mesajlar ünvanlayır?

- Saakaşvili Amerikanın əleyhinə bəyanatlar verməyə qorxur. Saakaşvilinin hakimiyyətdən getməsində ABŞ-ın rolu oldu. Bunun da öz səbəbləri var idi. Bu məsələdə Rusiya ilə  ABŞ-ın mövqeyi üst-üstə düşdü. Saakaşvili sadəcə olaraq əvvəlki siyasi kursuna uyğun olaraq Rusiyanı hədəf alır  və Moskvanın əleyhinə bəyanatlar verir.

- Ərdoğan Bəşər Əsədi qəssab prezident adlandırıb və bildirib ki, Əsədin ölümü əzablı olacaq. Ərdoğan Əsədin Qəddafinin taleyini yaşayacağını düşündüyünü də gizlətməyib. Regionun nüfuzlu dövləti tərəfindən belə bir sərt  açıqlama necə yozulmalıdır?

- Ərdoğan çox haqlı olaraq Əsədi qəssab adlandırıb. Əsədin oynadığı siyasi oyun suriyalıların həyatı bahasına baş verir. Əsəd gərək əvvəlcədən anlayardı ki, Qərb onun hakimiyyətinin getməsini istəyir və Rusiya ilə Çin onu iqtidarda saxlaya bilməz. Rusiyaya gəldikdə isə dərin düşündükdə Moskvanın maraqları Əsədlə deyil, ABŞ-la üst-üstə düşür. Əgər Rusiya keçmiş sovet ittifaqı olsaydı, sona qədər Əsədin arxasında dayanardı. Amma Əsəd onu hesaba almayıb ki, SSRI çöküb. Əsəd hələ də bu reallığı başa düşməyib.  Əsəd hazırda nə qədər qəribə də olsa, Rusiya və Irana arxalanaraq, xalqı qırğına verir.

- Maraqlı proses ondan ibarətdir ki, diktatorlar bir-birinin ardınca hakimiyyətdən getsələr də, heç biri sələfindən nümunə götürmür. Hər bir diktator sona qədər dəyişikliklərə müqavimət göstərir və Qərbə qarşı bəyanatlar səsləndirir?

- Son zamanlar devrilən diktatorlardan Hüsnü Mübarəki ayırmaq lazımdır. Çünki o, Qəddafi və hazırda Əsəd kimi qan tökməyib. Hüsnü Mübarəkin situasiyasında ABŞ əvvəlcə onun hakimiyyətdə qalmasında maraqlı idi. Amma sonradan ölkədə stabilliyə təhlükə yarandığından başqa yol tutuldu. Misirdə elə vəziyyət yarandı ki, hakimiyyəti güc yolu ilə saxlamaq mümkün olmadı. Ona görə ABŞ “müsəlman qardaşları” ilə əməkdaşlıq etdi. Liviyada isə durum tam başqa cür idi. Qəddafi vaxtı ilə ABŞ-ın sərnişin təyyarəsini vuran zaman buna görə nə zamansa cavab verəcəyini bilməli idi. Qəddafi ABŞ-la bir müddət əməkdaşlıq etsə də, onun yürütdüyü siyasət sonunun bu cür olmasına gətirib çıxardı.

- Diktatorların zamanında reallıqları anlaya bilməməsi və sona qədər mübarizə aparmaq niyyəti nədən irəli gəlir?

- Görünür diktatorlar da “ümid sonuncu ölür” prinsipini əsas götürürlər. Onlar ümid edirlər ki, hakimiyyətdə qalacaqlar. Bu avtoritarların, diktatorların xislətidir.

- Azərbaycan kifayət qədər gərgin bir dönəmə qədəm qoyur. Beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanda ölkədə real islahatlar keçirilməsini tələb edirlər. ABŞ Dövlət Departametinin son hesabatında, dövlət katibinin müavini Melianın, Avropa Birliyinin komissarı Fülenin səfəri zamanı Azərbaycan  sərt tənqid olunub. Son zamanlar Azərbaycana beynəlxalq diqqətin artması hansı perspektivlər vəd edir?

- Azərbaycan daxilində siyasi qüvvələr anlaşıqlıq göstərməlidirlər. Bu bir reallıqdır ki, Azərbaycanda xarici qüvvələrin razılığı olmadan qalmaq mümkün deyil. Ona görə bu xarici faktorlar nəzərə alınmalı və onlarla uzlaşılmalıdır. Əsas odur ki, ölkədə stabilik olsun və seçkilər də normal şəraitdə keçirilsin.

 - ABŞ səfiri mətbuata açıqlamasında Qarabağ probleminin həllinə dair müəyyən fikirlərlə çıxış edib. O, bildirib ki, dövlətlər problemin həllində razılığa gəlməlidirlər. Eyni zamanda səfir “xalq diplomatiyasının” aktivləşdirilməsinə də eyham vurub. Bu mövqeyi necə qiymətləndirmək olar?

- Bəlkə də indiki mərhələdə “xalq diplomatiyasına” ehtiyac var. Çünki ermənilərin də danışıqlar prosesində və davranışlarında müəyyən dəyişikliklər var. Məsələn, ermənilər bir jest edərək bu il Şuşada hərbi parad keçirmədilər. Bəlkə də erməniləri başa salıblar ki, danışıqlar yolu ilə problemi həll etmək olar. Rusiya ilə ABŞ-ın əməkdaşlığı Qarabağ problemini hazırkı mərhələdə həll edə bilər. Mən bunu mətbuata heç zaman deməmişəm. 1999-cu ildə biz Ermənistanla saziş imzalamağa yaxın olarkən, bu təşəbbüsün arxasında ABŞ dayanmamışdı. Bu, Azərbaycanın təşəbbüsü idi. O zamankı dövlət katibi Madlen Olbraytla əlaqə saxlasaq da, o münaqişə tərəflərinin danışıqlarında iştirak etmədi. Nəticədə Ermənistan parlamentində atışma baş verdi və danışıqlar Rusiya tərəfindən pozuldu. Amma hazırda danışıqlarda ABŞ aktiv mövqe nümayiş  etdirir və bu müəyyən ümidlər yaradır.

azadliq.info

7 Mayıs 2013 Salı

ŞUŞA : TƏSLİMƏ BİR GÜN QALIR



Şuşa həbsxanasındakı məhbusları son dəqiqədə azadlığa kim buraxdı?

Şuşanın işğalı ilə bağlı ANS-in silsilə süjetləri davam edir. 1992-ci il mayın 7-si tarixində baş verən bir məqama diqqəti çəkmək istəyirik. Həmin gün Ermənistan qoşun hissələri küçə döyüşlərinin ola biləcəyindən ehtiyatlanaraq küçələrdə açıq şəkildə hərəkət etməyə cürət etmirdi. Amma sonradan şəhərin boş olduğuna əmin olan Ermənistanın hərbi qüvvələri iki gün sonra Şuşa şəhəri üzərində qələbələrini bayram etməyə başlamışdılar. 

Şuşanı müdafiə edən üç tankçıdan biri Albert Aqarunov. Əlbəttə, onun işi müsahibə vermək deyildi, o müsahibə verməyi düşmənin dərsini vermək qədər mükəmməl bilmirdi. 

Mayın 8-i Şuşaya girən erməni tankını da Albert belə məhv edəcək, sonra özü də məhv olacaqdı. Amma hələ yaşamaq və döyüşmək üçün ixtiyarında 1 gün daha var. Hələ mayın 7-sidir. Ermənilər gecə saat ikiyə işləmiş artilleriya silahlarından atəş açmaqla hücuma keçəcəklər, bunu isə nə Albert bilir, nə də onun döyüşçü yoldaşları. Bunu heç ölkənin başında duran birinci şəxs də bilmir. Bilsəydi, ali baş komandan Yaqub Məmmədov mayın 7-si səhər saat 9-da Ter Petrosyanla görüş üçün İran prezidenti Rəfsəncaninin kabinetində olmazdı, səngərdə, ən pis halda əmr vermək üçün kabinetində olardı. Amma o, Rəfsəncaninin kabinetində düşmən tərəfi ilə danışıqlar aparır, atəşkəslə bağlı hansısa sənədə imza atır. Maraqlıdır ki, danışıqlar mayın 7-dən 8-nə keçən gecə də davam edib. Görünür, bu da Arkadi Ter Todevosyanın “Dağlarda toy əməliyyatı”nın tərkib hissəsi idi. Ermənistan prezidentini Azərbaycan prezidenti ilə üçüncü bir ölkədə danışıqlar stolu arxasında oturtmaqla meşə tülküsü öz ovunu tora salmağı bacarır. Danışıqlardan çox yox, cəmi üç saat sonra erməni tərəfi Şuşaya hücuma keçəcək. Bunun üçün artıq əngəllər də aradan qaldırılır. Hansısa mötəbər qonağın gəlişi adı altında Şuşa -Stepanakert yolu minadan təmizlənir. Ya da əvvəldən təmizləndiyi halda, ortaya belə bir şayiə buraxılır. 

Şuşa döyüşçüsü Azay Kərimov: “Mayın 7-si həmin minalanmış ərazi ilə Qırmızı Xaçın nümayəndəsi gəlib qayıtmışdı. Hələ Turşsuda onlara yemək-içmək də verilmişdi”.

1992-ci ilin mayında Şuşanın İcra başçısı Nizami Bəhmənov: “Şuşanın taleyi həmin o əmrlə bağlıdır. Məhkəmə prosesində Elbrus Orucov təsdiq elədi. Şahin Musayev tərəfdən əmr verilib, Rəhim Qazıyev tərəfdən təsdiq olunub”. 

Hər halda, mayın 7-si Şuşa təslimə tam hazır idi. 1 gün sonra Şuşanın bütün maddi-mənəvi sərvətləri ermənilərə qalacaq. Bəs Şuşa banklarına Şuşanın müdafiəsi üçün ayrılmış milyonlarla manat necə? Hansı ki, ANS-in əməkdaşları Şuşaya gedərkən o pulun üstündə, necə deyərlər, yatıb getmişdilər. 

Qarabağ müharibəsini lentə alan jurnalist Vahid Mustafayev: “Aprel ayında biz yolda bir maşın tutmuşduq. Bu yük maşını idi. Onun kuzasında Şuşaya getmişdik. Bu yük maşını ilə 15 milyon Şuşaya aparıldı. Biz bunu çəkmişik. Mən və Mirşahin bu pulun üstündə uzanıb Şuşaya girmişik. Yəni, fiziki olaraq bu pul vardı. Hansısa kağız üzərində avizo deyildi”. 

O pulların aqibəti necə oldu? Bəs Şuşa həbsxanasındakı bu məhbusların aqibəti necə? Onları son dəqiqədə azadlığa kim buraxdı? Bəs Şuşanın azadlığını itirməsinə neçə saat, neçə dəqiqə qalır? Bunu və başqa məqamları sabah - Şuşanın işğal günündə əhatə etməyə çalışacağıq. 

QARABAĞ MÜNAQİŞƏSİ HƏLL EDİLMƏYƏCƏK ?




İsveçrədə yerləşən analitik mərkəz sensasion bəyanatla çıxış edib

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olmasına nə mane olur? ANS PRESS Sürixdə yerləşən İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutunun Təhlükəsizlik və Beynəlxalq Əlaqələr Şəbəkəsinin hazırladığı analitik hesabatın bəzi hissələrini təqdim edir. 

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin mürəkkəbliyi regiondakı əsas oyunçuların güc siyasətinin xarakteri üzündən dərinləşir. Xarici oyuncular 3 qrupa bölünə bilər: 

1. Yaxşı imkanı olan, ancaq dəyişikliyi arzulamayanlar (Rusiya, ABŞ)
2. Dəyişikliklər etməyə hazır olan, ancaq yaxşı mövqeyə malik olmadığı üçün bunu edə bilməyənlər (Türkiyə, İran) 
3. Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesinə tövhə vermək iqtidarında olmayanlar, meyilli olmayanlar (Avropa Birliyi, Gürcüstan).

Rusiya öz nüfuzundan münaqişənin əvvəlində istifadə edib və ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində həmsədrlik prosesini inhisara alıb. 

Rusiyanın həmsədr kimi mövqeyi birbaşa münaqişəyə bağlılığı ( Ermənistanın təhlükəsiziliyini təmin edən, həm də aparıcı vasitəçi kimi) üzündən birmənalı sayıla bilməz. 

Ermənistanla sıx əməkdaşlıq Rusiyaya Türkiyə və İranla müqayisədə Cənubi Qafqazda stateji və iqtisadi dayaqlar verir. Öz güclü hərbi mövcudluğundan əlavə, Rusiya eləcə də Ermənistanın əsas infrastrukturunda fəal sərmayəçilərdəndir. Xüsusilə energetika, metallurgiya, telekommunikasiya və bank sektorunda. “Status-kvo”da istənilən dəyişiklik Rusiyanın təhlükəsizliyi və regiondakı starateji energi maraqları üçün üçün əlverişsizdir. 

Qarabağ münaqişəsinin həlli Rusiyanın regiondakı mövqeyini zəiflədəcək və Ermənistanın Azərbaycanla əməkdaşlıq etməsi üçün alternativ imkan yaradacaq. Bu yolla da Rusiyanın müəyyən sahədə, xüsusilə qaz nəqlində monopoliyasını dağıdacaq. 

ABŞ münaqişəyə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri kimi cəlb edilib. Ancaq Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə nail olmaq üçün Rusiyadan fərqli olaraq çox məhdud nüfuza və maraqlara sahibdir. Azərbaycanla böyüyən iqtisadi əməkdaşlığa, habelə Ermənistanla yaxşı əlaqələrə baxmayaraq, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ABŞ-ın ikinci dərəcəli maraqları siyahısındadır. 

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Türkiyə Qafqazda öz nüfuz dairəsini genişləndirir. O, Azərbaycan və Gürcüstanla iqtisadi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində tərəfdaşlıq qurub. Ermənistanla isə Qarabağ münaqişəsinə cavab olaraq 1993-cü ildən sərhədlərini bağlayıb. 

Türkiyənin "erməni soyqırımı" məsələsi və Qarabağ münaqişəsi üzündən Ermənistanla tikanlı münasibəti Türkiyənin Cənubi Qafqazda dominant qüvvəyə çevrilməsi yolundakı maneədir. Buna görə, Türkiyə Minsk qrupu çərçivəsində həmsədr roluna israr edir. Onun hegemonluq cəhdlərini, Ermənistanla problemli münasibətlərini və Azərbaycanla sıx iqtisadi və hərbi əməkdaşlığını, münaqişə konteksində Azərbaycanın siyasətinə meyilli olmasını nəzərə alaraq Türkiyənin həmsədr kimi yaxşı mövqeyi olmadığını demək olar. 

İranın Ermənistanla get-gedə möhkəmlənən iqtisadi əlaqələrinə və əvvəllər vasitəçilik etmək cəhdlərinə baxmayaraq, bu ölkənin adıçəkilən münaqişə ilə bağlı nisbətən passiv mövqeyi olub. Tehran dəfələrlə münaqişənin həlli prosesində vasitəçi olmağa hazır olduğunu ifadə etsə də, bu, nəticəsiz qalıb. Onun Azərbaycan və ABŞ-la gərgin münasibəti, eyni zamanda Rusiyanın nüfuzu dairəsinə ehtiyatlı yanaşması İranın Dağlıq Qarabağ münaqişəsində vasitəşilik perspektivlərini məhdudlaşdırır. 

Avropa Birliyinin əvvəlki kimi münaqişənin nizamlanması istiqamətindəki cəhdləri marginal xarakter daşıyır. Avropa qonşuluq siyasəti fəaliyyət planına baxmayaraq, AB regiondakı sülh prosesdə yenə də passiv və fəaliyyətsizdir.

Gürcüstana gəldikdə isə, bu ölkə bilavasitə qonşu kimi münaqişənin həllinə kömək edə bilməz və bunu istəmir. Gürcüstan-Azərbaycan iqtisadi tərəfdaşlığı hər iki ölkənin öz ərazi bütövlüyü ilə bağlı narahatlığı və Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı dominantlıq təhlükəsi üzündən möhkəmlənir. 

Ermənistanın regional layihələrdən kənarda qalması nəticəsində Gürcüstan nəinki enerji layihələrdən faydalanır, eləcə də özünü bir çox beynəlxalq təşəbbüslər üçün regional mərkəz kimi səciyyələndirir. 

Xarici oyunçular könülsüz, qabiliyyətsiz olsalar da, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafındakı geosiyası kontekstə təsir etməkdə davam edir. Problemin mürəkkəbliyi, bu məsələdə oyunçuların mövqelərinin üst-üstə düşməməsi və regional güclərin geostrateji maraqları kimi amillərin birləşməsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsini həlledilməz edir.

Kəmalə Məmmədova

6 Mayıs 2013 Pazartesi

İKİLİ STANDARTLAR VƏ QARABAĞ MÜNAQİŞƏSİ



Keçən həftə tez-tez müşahidə etdiyimiz hadisələrdən daha biri baş verdi. Söhbət demokratik dəyərləri və beynəlxalq hüququn “tərəfdarı” olan avropalı parlamentarilərin “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın “prezidenti” Bako Saakyanla görüşməsindən gedir. Amma Avropa İttifaqı-Ermənistan dostluq qrupunun üzvləri ilə görüş Xankəndində deyil, qondarma qurumun İrəvandakı “nümayəndəliyi”ndə baş tutmuşdu. Nümayəndə heyəti sonradan Dağlıq Qarabağa da baş çəkib.

Dağlıq Qarabağla Cənubi Osetiya və Abxaziyanın fərqi nədir?

“Armtoday”ın yazdığına görə, görüşdə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, regional proseslər və “DQR” ilə Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin perspektivləri müzakirə edilib. B.Saakyan Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin inkişafının, Avropanın müxtəlif qurumlarla, o cümlədən Avropa Parlamenti ilə əlaqələrin dərinləşdirilməsinin qondarma qurumun “xarici siyasəti”ndə əhəmiyyətli istiqamətlərdən biri olduğunu qeyd edib. Hər iki tərəf bu istiqamətdə iş aparmaq üçün zəruri imkanlardan yararlanmağın əhəmiyyətini vurğulayıb. “DQR” ilə Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin perspektivləri”nın müzakirə edilməsi əslində seperatçıları dəstəkləmək anlamına gəlmirmi? Əlbəttə ki!

Adını demək olar ki, hər gün çəkdiyimiz Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, Aİ, Avropa Şurası, İslam Konfransı Təşkilatı Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğal olunduğunu bəyan edib. Dünyada sülh və sabitliyin qorunması üçün əsas qurum hesab olunan BMT-nin Təhlükəsizlik Şuranının dörd qətnaməsi münaqişədə kimin haqlı olduğunu açıq şəkildə ortaya qoyur. Üzlərini beynəlxalq hüququn “tərəfdarı” kimi təqdim edən avropalılar, ümumilikdə Qərb yaxşı yaxşı başa düşür ki, separatçılarla istənilən görüş onların dəstəklənməsi anlamına gəlir. Təasadüfi deyil ki, Dağlıq Qarabağdakı seperatçı rejim də bu kimi nümayəndə heyətlərinin işğal olunmuş bölgəyə səfərlərindən istifadə edir və “müstəqil ölkə” görüntüsünü yaratmağa çalşırlar.

Qonşumuz Gürcüstanın da torpağı işğal olunub. Dağlıq Qarabağdan fərqli olaraq Abxaziya və Cənubi Osetiya Rusiya tərəfindən, həmçinin Moskvanın təzyiqi ilə bir neçə ölkə tərəfindən tanınıb. Təbii ki, dünya birliyi bu tanınmanı qəbul etmək istəmir. O da məlumdur ki, Dağlıq Qarabağ ilə Cənubi Osetiya və Abxaziyanın işğalına Qərbin münasibəti eyni deyil. Məsələ burasındadır ki, Abxaziya və Cənubi Osetiyaya Avropa Parlamentinin, yaxud da digər beynəlxalq təşkilatların üzvləri səfər etmir, seperatçıların rəhbərliyi ilə görüşmürlər. Yaxud da hansısa ölkə parlamentinin deputatları Dağlıq Qarabağdan fərqli olaraq Cənubi Osetiya və Abxaziya parlamentlərinin üzvləri ilə dostluq qrupu yaratmırlar. Elə isə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə Cənubi Osetiya və Abxaziya münaqişələri arasında hansı fərq var? Hər iki halda ortada işğal faktı var və işğalın arxasındakı ölkələr də məlumdur. Təbii ki, məsələ xristian təəssübkeşliyindədir.

Dağlıq Qarabağ münaqişəsində islamafobiya amili...

Yenə də Gürcüstan nümunəsində, eləcə də yaxın tarixin bir sıra hadisələrində bu məsələyə diqqət yetirmək istəyirik. Əminliklə söyləmək olar ki, Abxaziya və Cənubi Osetiya xristian ölkəsi olan Rusiya tərəfindən deyil, hansısa müsəlman ölkəsi tərəfindən işğal olunsaydı, Gürcüstanın ərazisi çoxdan işğaldan azad olunmuşdu. Gürcüstan məsələsində Rusiya amili ortada olduğundan məsələnin mahiyyəti bir qədər dəyişir. 1990-cı ildə Küveytin İraq tərəfindən işğalını yada salaq. 1991-ci ildə Bəsrə körfəzi müharibəsinin gedişində koalisiya qoşunları (NATO ordusu və Bəsrə körfəzi sahili dövlərlərin ordusu) tərəfindən İraq orduları məğlub edilir və Küveyt azad olunur. Təbii ki, hücum barədə BMT Təhlükəsizlik Şurası sanksiya vermişdi. NATO-ya qarşı qoyulacaq hər hansı bir iddia da yox idi. Çünki, ortada işğal faktı var idi və bu faktı aradan qaldırmaq lazım idi. Amma İraqın yerində Fransa, yaxud İngiltərə olsaydı, BMT-nin yenə də eyni qərarı verəcəyini gözləmək olardımı? İki il öncə isə Liviyaya hərbi müdaxilə barəsində BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnaməsi də saatlar sonra icra edilməyə başlanıldı. İndiki halda Azərbaycanın dünya birliyi tərəfindən tanınmış ərazisi Ermənistan tərəfindən işğal olunubsa və işğal faktının aradan qaldırılmasını BMT Təhlükəszilik Şurası 4 qətnaməsi ilə tələb edirsə, qətnamələr niyə yetirilmir. Qərbdə inkarolunmaz bir xristian təəssübkeşliyi var və Dağlıq Qarabağ münaqişəsində də, xristian nümayəndə heyətlərinin Dağlıq Qarabağa səfərlərində də özünü göstərir.

İkili standartlar Qarabağ münaqişəsinin həllinə imkan vermir

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə maneə olan əsas amil kimi ikili standartların tətbiq olunduğu da rəsmi Bakı tərəfindən dilə gətirilib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də dəfələrlə beynəlxalq təşkilatları Qarabağ münaqişəsilə bağlı ikili standartlarla işləməkdə ittiham edib. Həmin çıxışlardan birini yada salaq:"BMT Təhlükəsizlik Şurası Dağlıq Qarabağın işğalı ilə bağlı dörd qətnamə qəbul edib. Onların heç biri 20 ildir ki, icra edilmir. Necə ola bilər ki, hansısa başqa məsələ ilə bağlı qətnamə qəbul edilir və bir gün ərzində dərhal icra edilməyə başlayır, amma bizə gəldikdə 20 ildir ki, məsələ həllini tapmır və biz ancaq məsələnin sülh yolu ilə həll edilməsini eşidirik. Nəyə görə? Ona görə ki, ikili standartlar var. Əfsuslar olsun ki, dünyada mövcud olan ikili standartlar, ikili yanaşma məsələnin həllinə imkan vermir".

Təəssüf doğuran məqam odur ki, bəzi Qərb dövlətləri, xüsusilə, ATƏT-ə üzv olan dövlətlər, beynəlxalq təşkilatlar, elə həmsədr dövlətlər də son zamanlar iyirmi birinci əsrdə dünyada gedən prosesləri təhlil edərək bu münaqişəyə özlərinin qurub yaratdıqları beynəlxalq hüquq çərçivəsində yanaşırlar. Müxtəlif yollarla Ermənistan tərəfini dəstəkləmək, onunla müxtəlif gizli danışıqlar aparmaq, müxtəlif təkliflər vermək, müxtəlif nazirləri bir yerə yığıb protokollar imzalatmaq ümumi işə, yəni Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə kömək etmir. Qərb çox yaxşı başa düşür ki, Ermənistan münaqişəyə görə məsuliyyət daşıyır və cavab verməlidir. Məhz bu yanaşma qəti şəkildə ortaya qoyulması ilə münaqişənin həllinə də asanlıqla nail olmaq olar. “Siz razılaşın, biz də dəstəkləyək”, - çağırışı isə münaqişəni həll etmək deyil, işğalçı Ermənistanın qol-qanad açmasına hesablanıb.

Dünyanın bir sıra bölgələrindəki münaqişələrə aktiv şəkildə qatılan NATO-nun ikili standartlardan çıxışı Dağlıq Qarabaş münaqişsində də özünü göstərir. NATO-ya üzv dövlətlərin maraqlarını qorumaq üçün qurum istədiyi zaman hədəf dövləti nüvə və kimyəvi silah əldə etmək istədiyini, beynəlxalq terrorizmə dəstək verdiyini iddia edərək bu dövlətlərə qarşı hərbi əməliyyatlar təşkil edə bilir. Nəticədə isə işğal edilən dövlətlərin əslində nüvə silahı olmadığı və beynəlxalq terrorizmə dəstək verəcək gücdə olmadığı bəlli olur.
Qərb Əfqanıstandakı işğalçı qüvvələr üçün tranzit ölkə olan Azərbaycan ilə əməkdaşlıq edən NATO, faktiki olaraq bunun ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi üçün müxtəlif maneələr yaratmaqdadır. Ermənistan Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizi 20 ildən artıqdır ki, işğal altında saxlayır, amma NATO ona qarşı hətta iqtisadi və siyasi sanksiyalar belə tətbiq etmək istəmir, əksinə bu ölkə ilə əməkdaşlığını genişləndirir və dəstək olur. Beləliklə də, Qərb dövlətlərinin və NATO-nun bu məsələ ilə bağlı ikili standart həyata keçirməsi beynəlxalq aləmdə yaşanan ədalətsizliyin, beynəlxalq hüquqdakı çatışmazlıq və problemlərin hələ davam etdiyini göstərir.

Demokratik dəyərlərin pərdələdiyi çirkin maraqlar

İkili standartlar təkcə Dağlıq Qarabağ ilə bağlı deyil, Qərbin demokratiyaya “sadiqliyi”ndə də özünü göstərir. Qərbdən demokratiya ilə bağlı səslənən bəyanatlar dünya ictimaiyyətində şübhələri hər keçən gün daha da artırır.

Şübhələnmək üçün də kifayət qədər əsaslar var. Fevral ayının 18-də Ermənistanda keçirilən prezident seçkilərinin hansı formada keçirildiyi barədə əlavə danışmağa ehtiyac yoxdur. Xalqın səslərinin oğurlandığı, Sarkisyanın isə Moskva tərəfindən təyin edildiyi Qərbin gözü qarşısında baş verdi. Amma Qərbin müşahidə missiyası “xırda qüsurların olmasına baxmayaraq, seçkiləri irəliyə doğru atılmış addım” kimi dəyərləndirdi. Azərbaycanla bağlı isə balaca bir bəhanə axtarırlar ki, hakimiyyətin demokratiyaya “arxa çevirdiyini” dünyaya car çəksinlər. Bu gün Yaxın Şərqdə devrilən hakimiyyətlər son vaxtlara kimi bir Qərbin əsas müttəfiqləri idi. Amma birdən-birə həmin hakimiyyətlər “antidemokratik” oldular. Qərbin nə düşünməsindən asılı olmayaraq, əminliklə söyləmək olar ki, Qərbdə insan haqları heç də Azərbaycandan yaxşı qorunmur. Dağlıq Qarabağa seperatçılarına baş çəkən avropalı deputatların demokratik dəyərlərə, beynəlxalq hüquqa “sadiqliyi” də onların çirkin maraqlarından kənara çıxmır.

Ömər Əmirov
Publika.az

2 Mayıs 2013 Perşembe

" DAĞLIQ QARABAĞDA MÜHARİBƏ HƏR AN BAŞLAYA BİLƏR "



“Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin soyuqlaşmasının ən başlıca səbəblərindən biri Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunan ərazilərini müharibə yolu ilə geri qaytarmaq istəməsidir”. Bu fikirləri APA-nın Moskva müxbirinə açıqlamasında Rusiya İslam Komitəsinin sədri, politoloq Heydər Camal bildirib.

Onun sözlərinə görə, Rusiya-Azərbaycan münasibətləri bu vaxta kimi də o qədər yaxşı olmayıb: “Son vaxtlar isə münasibətlər daha da soyuqlaşıb. Bunun səbəbləri bir sıra faktorlarla bağlıdır. Belə ki, ABŞ-ın Əfqanıstandan qoşunlarının Azərbaycan ərazisindən keçməklə çıxarmaq  niyyəti, Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal olunan Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların müharibə yolu ilə azad etmək istəməsi və bu istiqamətdə NATO və İsrailin Azərbaycana mümkün qeyri-formal dəstək verməsi iki ölkə arasında münasibətləri soyuqlaşdırıb. Bütün bunlar rəsmi Moskvanın regionda təsir imkanlarını məhdudlaşdırır, bir sözlə əlini qolunu bağlayır. Və imkan vermir ki, Moskva Ermənistanı və Azərbaycan torpaqlarının ermənilər tərəfindən işğalını hərbi yolla müdafiə etsin”.
Heydər Camal yaxın vaxtlarda müharibənin başlanma ehtimalının da yüksək olduğunu söyləyib: “Dağlıq Qarabağda müharibə hər an başlaya bilər. Azərbaycan tərəfi danışıqların heç bir nəticə vermədiyini görüb öz torpaqlarını müharibə yolu ilə işğaldan azad etmək istəyir”.
Bostonda törədilən terror aktının ABŞ-ın Qafqazla bağlı planları ilə bağlı olması ehtimalını dəyərləndirən politoloq bildirib ki, terrorda milliyyətcə çeçen olan Tsarnayev qardaşlarının adının hallanması təsadüf deyil: “Bu terror Federal Təhlükəsizlik Bürosunun professional əməkdaşları tərəfindən törədilib. İlk əvvəl baş verən terrorun “Əl-Qaidə”nin üzərinə yıxmaq planı boşa çıxıb. Buna Obama özü buna imkan verməyib. Daha sonra anti-Rusiya variantı seçilib. Çeçen Tsarnayev qardaşları variantı həyata keçirilib. Bu variantın seçilməsinin səbəbləri isə yaxın gələcəkdə məlum olacaq”.

H. Camal Azərbaycan-İran münasibətlərini də şərh edib. O, iki ölkə arasında münasibətlərin gərgin olduğunu, buna səbəb isə Azərbaycanın İsraillə sıx əməkdaşlıq əlaqələrinin olduğunu söyləyib: “İran belə hesab edir ki, Azərbaycan-İsrail arasında olan sıx əməkdaşlıq bir başa İrana qarşı yönəlib”.