QARABAĞ MÜNAQİŞƏSİ: 2012-Cİ İLİN YEKUNLARI VƏ GÖZLƏNTİLƏR

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi 2012-ci ildə Qarbağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlar prosesinin gediçini təhlil edib. Analizdə yola saldığımız ildə münaqişənin həllində heç bir irəliləyişin əldə olunmadığı, tərəflərin mövqelərinin əvvəlkitək diametral olaraq bir-birindən fərqləndiyi qeyd olunur. “Azərbaycan münaqişənin mərhələli şəkildə həllinə tərəfdar olarkən Ermənistan bölgənin statusuyla bağlı referendum tarixinin bəri başdan müəyyənləşdirilməsini istəyir. ATƏT-in Minsk qrupu isə 2012-ci ildə də tərəflər arasındakı bu fərqi ortadan qaldıra bilmədi. Minsk Qrupunun hazırladığı Madrid və genişləndirilmiş Madrid prinsipləri tədricən arxa plana keçir. Bu il daha iki məqamla yadda qaldı: Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri cəmi bircə dəfə, ilin əvvəlində görüşdülər; Vladimir Putin Rusiya prezidenti seçildikdən sonra Kremlin təşəbbüsü ilə üçtərəfli görüşlərə fasilə verildi” – deyə şərhdə qeyd olunur.

Yazıda qeyd olunur ki, Vladimir Putin mart ayında prezident seçildikdən sonra Kremlin vasitəçiliyi ilə bir görüş belə keçirilməyib. Təhlildə Qəbələ RLS-in bağlanmasının Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqəli olduğu qeyd olunur. Sitat: “Kreml Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsi yolunda gərəkli addımlar atsaydı, Azərbaycan hakimiyyəti həm Qəbələ RLS-lə bağlı yeni anlaşmaya imza atar, həm də Putinin Avrasiya Birliyi ideyasına dəstək verə bilərdi. Ancaq Kreml Qarabağ məsələsində heç bir pozitiv addıma hazır olmadığından rəsmi Bakı nə RLS, nə də Avrasiya Birliyinə “hə” dedi”.

İl ərzində Dağlıq Qarabağla bağlı yaddaqalan hadisələr kimi qondarma quruma “prezident seçkiləri” və Xankəndi Aeroportunun açılması hadisəsi qeyd olunur. Yazıda qeyd olunur ki, separatçılar hava limanını açmağa cəsarət etməsələr də, ATƏT-də bu məsələdə mövqe ortaya qoymayıb.

2012-ci ildə ATƏT-in Minsk qrupunun yaranmasından 20 il keçdi. Minsk qrupu həmsədrlərinin bu ilin noyabr ayında bölgəyə son səfərləri də nəticəsiz oldu. Ancaq bu səfər bir maraqlı məqamla yadda qaldı. Vasitəçilər Bakı, İrəvan və Xankəndi ilə yanaşı, işğal atlındakı Zəngilan və Cəbrayılda da oldular. Görünür, bu onunla bağlıdır ki, həmsədrlər ilkin olaraq bu iki rayonun azad olunmasını məqbul sayırlar.

Təhlilin 2013-cü ildən gözləntilər bölümündə qeyd olunur ki, gələn il həm Ermənistan, həm də Azərbaycanda prezident seçkisi keçiriləcəyindən Dağlıq Qarabağ danışıqlarından irəliləyiş gözləmək əbəsdir. Bu baxımdan analizdə 2013-il itirilmiş il adlandırılıb.

Hesabatda həmçinin erməni lobbisinin 2015-ci il hazırlıqlarına başladığı qeyd olunub: “Həmin tarixdə “erməni soyqrımının” yüz illiyi qeyd ediləcək. Bəzi mənbələrdən gələn xəbərlərə görə, Ermənistan və erməni lobbisi bu 3 ildə Dağlıq Qarabağ rejiminin tanıtdırılması üçün cırtdan dövlətlərlə danışıqlar başlayıb. Erməni separatçıları və erməni lobbisi Abxaziya və Cənubi Osetiya “nümunəsindən” yararlanmaq istəyir. Bu iki separatçı bölgəni də bir neçə cırtdan dövlət tanımışdı. Ancaq separatçılar cırtdan dövlətlərlə kifayətlənənə oxşamırlar. Ermənilər bu işi bəzi böyük dövlətlərdə də görürlər. Məsələn, 2012-ci ildə ABŞ-ın ştatlarından biri və Avstraliyanın əyalətlərindən biri Dağlıq Qarabağı “tanıdığını” bəyan edib. Doğrudur, bu cür “tanınmaların” heç bir hüquqi əhəmiyyəti yoxdur, ancaq bu prosesin genişlənməsi də təhlükəlidir. Əgər Uruqvay parlamentinin spikeri Xankəndinə gedərək, “biz sizi tanıya bilərik” deyirsə, bunun arxasında ciddi planların olduğu aşkardır. Bu arada Avropa ölkələrindən Dağlıq Qarabağa artan səfərlərə də diqqət yetirilməlidir”.

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi