Translate

4 Nisan 2014 Cuma

TÜRKİYƏ XƏYANƏTƏ "YOX" DEDİ


Professor Kamil Vəli Nərimanoğlu: «Azərbaycan hakimiyyətinin Türkiyə qarşısında borcudur ki, ölkədə «nurçu»ların əl-ayağını yığsın»

Türkiyədə yetərincə ajiotaj doğuran bələdiyyə seçkisini orda çalışan professor Kamil Vəli Nərimanoğlu ilə dəyərləndirmişik.

- Kamil bəy, yerli seçki olsa da az qala bütün dünyanın diqqətinə səbəb olan Türkiyə seçkilərinin nəticəsi barədə nə deyə bilərsiniz? Sizin üçün sürpriz nələrsə oldu?

- 30 mart seçkisi Türkiyənin qarşıdakı prezident və parlament seçkiləri üçün həlledici addım oldu. Əslində gözlənilməz bir şey baş vermədi. Çünki əksər gümanlar, etimallar bu idi ki, Türkiyə dövləti və seçilmiş hökuməti hay-küyə məğlub edilə bilməz. Türk xalqı həmişə haqsız əziləni, hücuma məruz qalanı müdafiə edib. Seçkinin nəticəsini də bu baxımdan dəyərləndirsək, nəticənin təbii olduğu üzə çıxacaq.

- Bəzi qiymətləndirmələrdə bələdiyyə seçkisi Ərdoğanın seçkisi kimi şərh olunur. Yəni Ərdoğanın xarizması bu seçkidə sözünü dediyi kimi. Sizin fikriniz necədir, AKP-nin qələbəsini şərtləndirən nələrdir?

- Heç şübhəsiz, Ərdoğanın xarizması, şəxsiyyəti böyük faktordur. Ancaq bu qələbənin təməlində iş dayanır. Ərdoğan hakimiyyəti yerli idarəetmə orqanlarında çox böyük fəaliyyət göstərib. Təkcə Istanbula baxsaq, burda görülən işlər, modernləşmə istiqamətində gerçəkləşən projelər inkaredilməzdir, nəhəngdir! Onlar çox ağır nəqliyyat, infrastruktur, ekoloji problemlərin öhdəsindən gəliblər. Bütün bunlar da seçicinin rəğbətini qazandıran faktorlardır.

- Seçki öncəsi AKP üçün çox rahat olmadı; hökuməti zəif salacaq səs qeydləri yayıldı, “hizmət” hərəkatının səslərini bu dəfə AKP üçün istifadə etməyəcəyi bəlli oldu. Amma nəticə dəyişmədi. Burda müxalifətin zəifliyi də rol oynaya bilərmi?

- Əvvəla burda nəzərə almaq lazımdır ki, Türkiyədə seçkilər Azərbaycandakı kimi keçmir, demokratik olur. Bunun üçün də, mən elə bu gün (dünən) Əli Kərimlinin mətbuatdan Türkiyə seçkiləri ilə bağlı açıqladığı fikri paylaşıram. Əli bəy bildirir ki, Türkiyədəki seçkilər bizim üçün nümunə olmalıdır. Mən də əlavə edirəm ki, tək bizim deyil, əksər post-sovet ölkələri üçün də. Çünki ancaq bu cür demokratik seçkidə xalq öz iradəsini nümayiş etdirə bilir. 

Seçki kampaniyası zamanı diqqət etdinizsə, AKP ancaq gördüyü və görəcəyi konkret proyektlər barədə danışırdı. Proqramlar təqdim edirdi. Bilirsiniz, Türkiyə cəmiyyəti fərqli cəmiyyətdir, onun rəğbətini gur səslə, yalan-palanla, şantaj, montajla qazana bilməzsən. Bəli, çox təəssüf ki, ana müxalifət, o biriləri də böhtan və şərləmə kampaniyasına ağırlıq verdi, ortaya bitkin bir proqram qoya bilmədi. Bu da səsvermədə öz təsirini göstərdi.

Bundan başqa, seçki ərəfəsində Türkiyə müxalifətinin ciddi səhvləri olmuşdu. Məsələn, “Gəzi olayları”na CHP başçılıq edirdi. MHP, çox təəssüf olsun ki, yanlışları oldu; tarixi rəqibi CHP ilə müttəfiqlik etməyə başladı. Bunların fonunda da hər iki partiyanın vaxtilə yamanladığı “hizmət” hərəkatı ilə yaxınlaşması onlara etimadı azaltdı.

- “Hizmət hərəkatı” və ya “Gülən camaatı” adlanan kəsimlə bağlı fikirləriniz necədir, doğrudanmı onlar Ərdoğanın təqdim etdiyi kimi dövləti təhlükəyə çeviriliblər?

- Bilirsiniz ki, “Gülən hərəkatı” əvvəlcə hökumətin tərkibində olan hissə, qrup idi. Mən özüm bəzi yazılarımda o hərəkatın təhsil sahəsində gördüyü işləri təqdir də etmişəm. Amma bu seçki kampaniyası zamanı üzə çıxdı ki, “hizmət hərəkatı” bəyan etdikləri prinsiplərdən çox uzaq düşərək, siyasətin çox dərinliyinə giriblər, həm də ən pisi bundan istifadə edərək dövləti arxadan vurublar. Dövlət içində dövlət yaratmaq, dövlətin məhrəm görüşlərini, danışıqlarını dinləmək və onu xaric üçün servis etmək nə strateji, nə də taktiki baxımdan təqdir oluna, sakit qarşılana bilməz. Bunun adı xəyanətdən başqa bir şey deyil. Sən ölkənin sirrini başqalarına verirsənsə, bunun nəyi “hizmət” oldu və ya kimə xidmət oldu?

- Sizin dediklərinizi belə başa düşmək olarmı ki, sensasiyalı səs yazıları Ərdoğanın xeyrinə işlədi?

- Həqiqətin xeyrinə işlədi. Bu millətə xidmət edən insan var, əgər onun hansısa cinayətindən söhbət gedirsə, montaj-şantajla iş keçməz. Indi çox az adam şübhə edər ki, Ərdoğana qarşı düzəldilən montaj-şantaj əməlləri “hizmət”çilərlə ABŞ və Israildəki bəzi dairələrin birgə məhsuludur. Yeri gəlmişkən, bu təhlükə bizim ölkəmiz üçün də aktualdır. Təhsili vasitə edərək, Azərbaycanda da idarəetməni ələ keçirirlər. Kraldan artıq kralçılıq edirlər. Onların əl-ayağının yığışdırılması demokratiyaya doğru bir addım ola bilər. Sualınızı daha konkret cavablasam, türk millətinin iradəsi sandıqda idafə olundu. Demək, xalq aparılan siyasəti tədqir etdi, öz şəxsi və dövlətinin təhlükəsizliyinin təhdidinə “yox” dedi.

- Belə bir narahatçılıq var ki, AKP-nin növbəti qələbəsi hökumətdə avtoritar meyilləri artıracaq. Siz bu narahatçılığı bölüşürsüzmü?

- Belə bir narahatçılıq yoxdu. Azərbaycanda bir atalar sözü var, “evində yoxdur arpalıq, könlündən keçir hampalıq”. Azərbaycanda demokratiyanın işartıları belə yoxdur, Türkiyədən ideal demokratiya tələb olunur. Türkiyə dörd tərəfdə düşmənlə əhatə olunub, bir Azərbaycanla ortabab vəziyyətdir, Rusiya ilə birtəhər keçinirlər. Daxildə kürd problemi var. Belə bir vəziyyətdə hakimiyyətdə kəskin görünən prinsipial mövqe olmazsa, dövlətin əl-ayağını yığmaq olmaz. 

- Ancaq sosial şəbəkələrə qoyulan qadağalar da var, bu addımları mədəni dünya tənqidlə qarşılayır...

- Belə problem var. Amma gəlin bir az məsələnin mahiyyətinə baxaq. Bütün bunlar nədən oldu? Ona görə ki, şəxslərin və dövlətin məhrəmliyinə qəsd olundu, namusuna toxunuldu. Təsəvvür edin, gizlincə evin hamamının çəkilişini edirlər, evdə uşaq var, xanım var... bunları qeydə alırlar. Bu şeylər hər kəsin namusuna toxunan haldı. Dövlətin də namusu onun təhlükəsizliyidir, buna da əl uzatdılar, məxfi görüşmələri çəkib xaricə ötürdülər. Bütün bunların hamısı da xarici dairələrin dəstəyi ilə edilirsə, biz xəyanətdən danışmalıyıq daha çox. Güman edirəm ki, sosial şəbəkələrə tətbiq edilən qadağalar müvəqqəti xarakter daşıyır, hökumət texnoloji xəyanətdən aram nəfəs almaq üçün bu tədbiri görüb. Amma əmin olun, Türkiyədə siyasət axar su kimidir, o öz-özünü  təmizləmək gücündədir.

- Baş nazir seçki sonrası çıxışında hədələr biçdi. Sizcə bu, Türkiyə cəmiyyətinin seçkidən sonra parçalanmasına səbəb olmayacaq ki? 

- Açıq danışmalıyıq, seçilərdən əvvəlki şər kampaniyası özbaşına buraxıla bilməz, Türkiyənin təhlükəsizliyini təhdid edən kimdirsə, cəzalanmalıdır. Təhsil və başqa humanist tədbirlər haləsi altında gizlənib dövləti içdən sarsıtmaq istəyən insanları, qrupları cəzalandırmaq Türkiyə hökumətinin kefi ilə bağlı məsələ deyil, bu onların borcudur. AKP-nin bunu edəcəyini də gözləyirəm. Amma  cəzalandırma kor intiqam olmayacaq, qanuna söykənən fəaliyyət olacaq. Bu iş çox vacibdir, çünki o olmasa Türkiyənin pozulan siyasi atmosferi sağalmaz.

Mən deyə bilmərəm ki, Türkiyədə ideal demokratiya var. Xeyr, demokratik problemlər var, amma onların aradan qaldırılması üçün yavaş-yavaş addımlar atılır. Türkiyənin istiqbalını kifayət qədər işıqlı, aydın görürəm, gedən prosesləri də müsbət qiymətləndirirəm.

- Nəzərə alsaq ki, Ərdoğanın qəzəbləndiyi “camaat”ın  Azərbaycanda da böyük şəbəkəsi var. Bu baxımdan yanaşsaq seçkinin nəticələri bizə necə təsir edəcək?

- Əvvəla gəlin özümüzə bir sual verək: “Nurçu”lar Azərbaycanda kimin yanındadılar, məzlumun, yoxsa zalimin? Haqqın, yoxsa nahaqqın? Mən onların təhsil sektorundakı fəaliyyətini mübahisələndirmirəm; gerçəkdən də yaxşı kadrları var və rüşvətdən uzaq təhsil müəssisələri yaradıblar. Ancaq biz onların media orqanlarında, məsələn, Xəzər TV-də, “Zaman” qəzetində nə vaxt Azərbaycan xalqının fundamental hüquqlarının pozulması ilə bağlı material görmüşük? Onlar nə vaxt seçki saxtakarlığı kimi dəhşətdən yazıblar, hətta dövlət başçısının izn verdiyi mövzu - qudurğan məmur övladlarını tənqid ediblər? Mən görməmişəm, bəlkə sizlər görmüsünüz? Son seçkidə Xəzər TV xüsusi materialları ilə az qala Lider TV-yə rəhmət oxutdurmurdumu?

Mən hələ daha ağır məsələdən danışmıram; Türkiyədə tarix və dillə bağlı mühüm qurumlar “nurçu”ların əlindədir. Öz sahəm olduğundan əminliklə deyirəm, bu adamlar Azərbaycan və Türkiyənin ortaq dərdi olan erməni məsələsinə çox laqeyddilər. Qondarma erməni soyqırımı ilə bağlı boyunlarına düşən işlər var, onları görmürlər. Biz azərbaycanlıların bir nömrəli dərdi Qarabağa belə səthi münasibət göstərən hər kəs kimliyindən asılı olmayaraq öz mənafeyini düşünəndi.

- Bəs proqnozunuz nədir?

- Proqnoz deməzdim, amma məntiq və sağlam dövlətçilik şüuruna görə Azərbaycan da Türkiyə dövlətinin təhlükəsizliyini baltalayan şəbəkənin əl-ayağını yığmalıdır. Indi bir-iki adam tapıb işdən çıxarmaqla məsələ tamamlanmır. Söhbət heç ondan getmir ki, insanlara qarşı total repressiya işə düşməlidir, xeyr! Sadəcə məsələyə ciddi və kompleks yanaşmalıdır, kimlər ki dövlətin təhlükəsizliyini sarsıdır, faktiki casusluq fəaliyyətindədilər, bu hərəkətlər qanuni qiymətini almalıdır.

Azərbaycan hakimiyyəti düşünməlidir, necə ki Türkiyə öz mənafelərini tələb etsə də Ermənistanla sərhədlərini açmır, Azərbaycan da borcludur ki, qardaş ölkəyə xəyanət edən, onu arxadan xəncərləyən insanların əl-ayağını yığsın.

Natiq
"Azadlıq"qəzeti

İLHAM ƏLIYEV NURÇULUQDAN DANIŞDI


“Bizim dostluğumuza zərrə qədər də xələl gətirən istənilən problemin qarşısını almağa qadirik”.

“Axar.az” xəbər verir ki, bu sözləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycandakı nurçuluğun ikitərəfli görüşdə müzakirə edilib-edilmədiyi ilə bağlı türkiyəli jurnalistin sualını cavablandırarkən iki ölkə rəhbərlərinin hazırda da davam edən mətbuat konfransında səsləndirib:
Prezident həmçinin bunları əlavə edib:

“Türkiyə Azərbaycan qardaş ölkədir. Rəhbərləri qardaşdır, xalqları qardaşdır. Biz Türkiyə Azərbaycan münasibətlərinə zərər verə biləcək istənilən qüvvənin qarşısını alırıq. Biz imkan vermərik ki, iki dost, qardaş ölkənin arasında kimlərsə nifaq salsın”.

Necdət Özəl: Türkiyə Dağlıq Qarabağ probleminin yalnız ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipləri əsasında həllini dəstəkləyir



3 aprel 2014. Aprelin 2-də baş nazir Artur Rasizadə Azərbaycanda rəsmi səfərdə olan Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi, ordu generalı Necdət Özəlin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib.

Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, qədim tarixi köklərə və qardaşlıq ənənələrinə əsaslanan Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrindən söz açan A. Rasizadə ölkələr arasında siyasi, iqtisadi, mədəni sahələrdə sıx münasibətlərin mövcud olduğunu qeyd edib.

Baş nazir əmin olduğunu bildirib ki, dost ölkənin Baş Qərarahının nümayəndə heyətinin Bakıya səfəri hərbi sahədə də əməkdaşlığın dərinləşməsinə xidmət edəcək. Azərbaycanda milli ordu quruculuğuna və onun modernləşməsinə Türkiyə Cümhuriyyətinin hər zaman fəal yardım etdiyini minnətdarlıqla xatırladan A. Rasizadə bundan sonra da əlaqələrin yüksələn xətlə inkişaf edəcəyinə əminliyini vurğulayıb.

N. Özəl Azərbaycan və Türkiyə arasında hərbi sahədə strateji tərəfdaşlığın xalqların mənafeyinə uyğun olduğunu söyləyib. Regionda sülhə təhlükə yaradan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə söhbət gedərkən N. Özəl Türkiyənin hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu və problemin yalnız beynəlxalq hüquq çərçivəsində, ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipləri əsasında həllini dəstəklədiyini bir daha vurğulayıb.

Görüşdə Azərbaycan və Türkiyə silahlı qüvvələri arasında əlaqələrin perspektivinə dair tərəfləri maraqlandıran bir sıra digər məsələlər ətrafında da geniş fikir mübadiləsi aparılıb.

QAT.az

31 Mart 2014 Pazartesi

NTV-nin sabiq direktoru: "Rusiya vətəndaşı olmağıma görə utanıram"


Yevgeni Kiselyov bildirib ki, Rusiya telekanalları Ukraynadakı quldur çevrilişi, digər bir tərəfdən isə Krımdakı istirahəti reklam edirlər.

"Mən Rusiya vətəndaşı olmağıma görə utanıram". Bunu NTV televiziya şirkətinin sabiq direktoru Yevgeni Kiselyov deyib. O bildirib ki, Rusiya telekanalları Ukraynadakı quldur çevrilişi təqdim edir, meydan iştirakçıları – nasistlər, yeni hakimiyyəti qanunsuz adlandırırlar və aramsız olaraq rusdilli əhalinin əzablarından danışırlar. 

Təşkil edilmiş təbliğat kampaniyasına görə, televiziya jurnalistləri üçün dərc edilmiş təlimatlar üzrə mühakimə aparmaq olar. Bu təlimatlarda jurnalistlərə Ukraynadakı cinayətdən danışmağı məsləhət görürlər. Rusiya kanalları Ukraynada hakimiyyət uğrunda artan ixtişaşları, Meydan bəhanəsi ilə baş verən cinayətləri tədim edir, digər bir tərəfdən isə Krımdakı istirahəti reklam edirlər. 

Kiyevdə işləyən məşhur Rusiya jurnalisti və siyasi analitik, sabiq NTV televiziyasının direktoru, "Moskva xəbərləri" baş redaktoru Yevgeni Kiselyov əməkdaşlarının işiylə Rusiya telepropaqanda metodlarını müqayisə edib.

Yevgeni Kiselyov Ukraynada Rusiya telekanallarının yayımının dayandırılması ideyasına münasibətinin birmənalı olmadığını deyib:

"Rusiya kanallarında yalnız xəbər göstərilmir, əlbətdəki onları xəbər adlandırmaq mümkündürsə. Eyni zamanda Rusiya kanalları yalnız təbliğat aparan informasiya proqramlarını yayımlamır. Bəzən orada yaxşı verlişlər göstərirlər və hətta çox yaxşı qeyri-siyasi proqramlar, seriallar, sənədli kino yayımlanır. Ancaq Ukrayna xalqı qarşısında mənim dostlarım və həmkarlarım heç bir qəbahətli iş görməyiblər".

Mənbə :
ANS PRESS 

26 Mart 2014 Çarşamba

“Ukraynanın itirilməsi Rusiya imperiyasının sonunun başlanğıcıdır”


İlqar Altay: “Qarabağın işğalının əsas səbəbkarının Moskva olduğunu açıq bəyan etməliyik”

“Ukrayna məsələsində Moskva Qərbə iyirminin birə nisbətində uduzub”

Ictimai Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, hüquqşünqs-tədqiqatçı İlqar Altay Moderator.az-a son dövrlər vüsət almış Rusiya-Ukrayna konflikti ilə bağlı müsahibə verib.

- İlqar bəy, Rusiya ilə qonşu Ukrayna arasında konflikt artıq təhlükəli savaş həddinə çatmaqdadır. Bir araşdırmaçı kimi bu problemin səbəbləri və doğura biləcək nəticələri barədə fikirlərinizi bilmək istəedik.

- SSRİ dağılandan bəri onsuz da zəifləmiş rus imperiyası ilbəil mövqelərini itirir, onun rəqibi Qərb isə, heç bir qələbə hüdudunda dayanmır, irəliləyir. Bu, əslində demokratiyanın diktatura üzərinə yürüşüdür, həyatın, dünyanın tələbidir. Demokratik Qərb Moskvanın özünə bufer zonası hesab etdiyi postsovet ölkələrini bir-bir onun təsir zonasından çıxarır. Ən vacib strateji bufer olan Ukraynanı itirmək görünür, Moskvanı bərk narahat edib, həm də qəzəbləndirib. Ancaq bundan da vacib səbəb Ukrayna və Rusiya xalqları arasındakı milli-mənəvi tarixi problemdir. Bu iki slavyan xalqı arasında müəyyən köklü ziddiyyət olmasaydı, bu xalqlar heç imkan verməzdilər nə Qərb, nə Şərq, nə də hansısa qüvvə onları qarşı-qarşıya qoya bilsin.

-  Maraqlıdır iki qonşu, oxşar və qardaş xalq arasında bu qədər dərin, mental ziddiyyətin olmasını qeyd edirsiniz. Məsələn, hər hansı iki qonşu türk və ya ərəb dövləti arasında belə qarşıdurma yoxdur. Bir az təəccüblü görünür.

- Bəli, maddi, ərazi problemindən də çətini milli-mental mahiyyət daşıyan ziddiyyətdir. Türkdilli dovlətlər arasında şükür ki, bu yoxdur, olmayıb. Məsələ nədədir? Təsəvvür edin ki, oğul böyüyüb atasından soyuqluqla ayrılıb. Bu azmış kimi, onu boyüdüb başa çatdıran atanı saymır, hörmətsiz edir, üzünə qayıdır. Bu da azmış kimi, üstəlik atasını öz təsiri, hegemonluğu altına salıb, öz köləsi etmək istəyir. Bu artıq dəhşətdir, deyilmi!? Rusiya əslən Ukraynadan törəyən millətdir, yəni onun övladı sayılır. Qədim Rusiyanın paytaxtı Kiyev olub. Monqollar qədim, möhtəşəm Kiyevi aylarla mühasirə hesabına çətinliklə alan vaxt Moskva çay kənarında bir qəsəbə olub. O qədər kiçik olub ki, monqol qoşunu əhəmiyyət verməyib böyründən keçib yuxarı Novqorod şəhərinə doğru gedib. Bunlar danılmaz tarixdir. Ümumrusiya provaslav kilsəsi, yəni baş keşiş Kiyevdə yerləşib. Neftin, qazın əhəmiyyət daşımadığı dövrlərdə varlı qara torpaq Ukraynada olub və moskovitləri yedirdib, təmin edib. Zaman keçib, Moskva rusları nicat tapıb inkişaf edib, Şərqə doğru irəliləyib müxtəlif millətləri, türk tayfalarını əsarətinə salıb, imperiya yaradıb. Üstəlik, öz törəndiyi slavyan Ukrayna ata xalqını da hörmətsiz edərək öz kölə sferasına qatıb. Özünü velikorus-möhtəşəm, ukrainləri isə malorus-kiçik adlandırıb. Rus şovinizmi qədim Kiyevi, Ukraynanı “okrain” yəni, Rusiyanın bir qırağı, kənarı, ukrainləri isə istehzalı “xoxol” adlandıib kiçik yad millətlər sırasına qatıb, əsrlərlə ruhən incik salıb. Bu hegemonçu aşağılama siyasəti illərlərus xalqına aşılanıb. Ruslarda bu üstün hegemon tendensiya, ukrainlərdə isə daxili etiraz, yəni mental dərin ədavət bu gün də qalır. Ona görə də bu gün rus başbilən alimləri təəccüb qalıb bildirirlər ki, Rusiya ukrainlərə doğru neft, qaz, sənaye və s. baxımdan nə qədər addım atsada, ukrainlər onları sevmir ki, sevmir. Yəni, iki xalq arasında ədavətin,dönməz barışmazlığın, mental ziddiyyətindərin kökü bürdadır.

- Söylədiyinizdən belə çıxır ki, Kiyevdə Maydan hərəkatı əslində Rusiyaya etiraz imiş...

- Elədir ki, var. Maydan hərəkatında Ukrayna xalqının baslıca məqsədi Putindən, Moskvadan, rus şovinizmindən qurtulmaq idi. Zəif və özünü itirmiş Yanukoviçin hakimiyyət bandasından qurtulmaq ikinci, həm də çətin olmayan məsələ idi.

- Bəs Ukraynanın daxili işi sayılan Kiyevdəki inqilabi proseslərə Moskvanın belə sərt reaksiyası nədən oldu? Nə üçün iki ölkə arasındakı münasibət qısa müddətdə bu cür kəskinləşdi?

- Ukrayna xalqının demokratiya, Avropa yönlü qətiyyəti, Qərbin güclü fəaliyyəti və dəstəyi, Kremlin arxayınçılığı, Yanukoviçin zəif qeyri-stabil durumu prosesləri nəzarətdən çıxarıb təbii yöndəmə saldı. Başı Soçi olimpiadasına qarışan Kremldə ayılıb gördülər ki, Kiyev, neçə ildi ipi Putinin əlində olan Yanukoviç hakimiyyəti əldən çıxıb. Artıq xalq hakimiyyəti tamamilə götürüb. Ukraynanın itirilməsi təbii ki, Rusiya imperiyasının sonunun başlanğıcıdır. Putin bunu gözəl bilir və onu dəhşət bürüyür. Onun kimi, psixoloji baxımdan paranoya patalogiyalı insanlar əslində qorxaq və vahimələnən olurlar. Yaxşı bilir ki, rus xalqını yalnız özünü güclü, qətiyyətli göstərib qorxu yaratmaq hesabına idarə edə bilər. Xalq onun qorxaq və zəif olduğunu, zəiflədiyini bilsə, dərhal aşırar. Beləliklə, şokdan çıxan kimi dərhal cürətli və qəti addımlar atmağa başladı. Heç olmasa görüntü xatirinə, Krım variantından istifadə etməyə. Xalqa göstərsin ki, baxın, mənim əlimdən Ukraynanı aldılar, amma mən də son anda cürət göstərib Krımı qopartdım və rus xalqı yayda Krım çimərliklərində özünü rahat günə verə bilər.

- Bu saat Krımın Rusiyaya birləşdirilməsi prosesləri bütün dünyanı silkələyir. Rusiya və Krımda bununla bağlı bayram edilir. Ukrayna tərəfdarlarını isə sanki bədbinlik bürüyüb. Bəziləri Krım məsələsinin rus imperiyasında yeni Putin erasının, yeni-yeni qələbələrin başlanğıcı hesab edir. Bəziləri isə əksinə, bunu Rusiya Federasiyasının sonunun başlanğıcı kimi qələmə verir. Sizcə həqiqət haradadır?   

- Bilirsiniz, insan toplumu bəzən şüursuz olaraq, çalıb-oyanayaraq uçuruma,faciəyə doğru gedir. Bu gün Putin bütün gücü ilə, təbliğat vasitələrini işə salmaqla Krımın alınması ətrafında ritorika yaradıb. Rus xalqının böyük sadəlöhv hissəsini süni eyforik vəziyyətə salıb. Guya möhtəşəm bir tarixi qələbə əldə olunub. Əslində, bir qədər dərin analiz qabiliyyətli insanlar bilir ki, Ukrayna məsələsində Moskva Qərbə artıq uduzub. Özü də böyuk hesabla, iyirminin birə nisbətində. Yəni Rusiya Ukraynanı əldən verib, əvəzində Krımı götürüb. Krım isə Ukraynanın 20-də 1-i qədərdir. Bu hesabla, sabah Belarusiyada da demokratik qərbyönlü çevriliş ola bilər, Lukaşenko qovular. Belarusiya əldən çıxar və Rusiya onun hansısa bir vilayətini əlində saxlayar. Bu nədir, qələbədir? Qəribədir, sən boyuk bir müttəfiq qonşu və həm də qardaş ölkəni itir, onun kiçicik bir hissəsini böyük risq və biabırçılıq hesabına götür və sevin. Bu komik haldır. Bunlar nəyə sevinirlər, vallah təəccüb qalmışam. İndiyədək Rusiya Azərbaycanı verib Qarabağı, Gürcüstanı verib Abxaziya və Cənubi Osetiyanı, Moldovanı verib Dnestryanını götürüb.Bunun nə xeyri olub? Bunlar onsuz da imkanı zəif olan Rusiya xalqı üçünbir siyasi və iqtisadi yükdür. Həmin o Qarabağ kimi bölgələr özlərini himayə qucağına verib arxayınlaşir, işləyib çalışmırlar, Rusiyadan daima hazır yardım gözləyirlər.

- Bəs bu halda, xeyri yoxdursa, sizcə Putin niyə Krımı götürmək addımını atdı və Qərb də sanki bununla razılaşır. 

- Putinin başqa yolu qalmamışdı. Kiyevdəki hakimiyyət dəyişikliyindən, Ukraynanı uduzandan sonra dərhal ayılıb coşdu və hətta könlündən hərbi yolla bütün Ukraynanı götürmək də keçdi. Amma qorxdu, gücünü hesabladı, cəsarət etmədi. Təsəlli üçün Krıma əl atdı. Heç olmasa Krımı götürməsəydi, onun öz xalqının qarşısında cılız və zəif mahiyyəti ortaya çıxacaqdı və bununla xalq dərhal onu bitirəcəkdi. Rusiyanın Krımı anneksiyası Qərbə əslində xeyir verir. Qərb liderləri Ukrayna kimi həyati vacib bölgəni Moskvanın əlindən çıxara bildikləri üçün daxilən sevinirlər, üzdə isə guya incik və qəzəblidirlər. Dünyaya bu əhvalı aşılayırlar. Dünya ictimaiyyəti qarşısında Rusiya nifrət qazanma dərəcəsində hörmətdən düşür. Qərb Rusiyanın beynəlxalq normalara zidd syasətindən istifadə edib onu müxtəlif sanksiyalarla boğur. Moskva bütün dünyada təcridə düşür, mövqeyi zəifləyir, biabır olur. Ikincisi, Qərb bilir ki, Krım Rusiya üçün bir ağır iqtisadi yükdür və bu saat Moskva heç öz regionlarını, xalqını təmin edə bilmir. Bilir ki, bu gün sabah RF dağılacaq, Krım da daxil olmaqla bütün işğal zonaları geri alınacaq. O cümlədən,bizim Qarabağımız.

- Qarabağdan söz açdınız. Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi və Krımı zəbt etməsilə əlaqədar Qərb liderləri Rusiyanı qınayır. Krıma müdaxiləni işğal adlandırıb, Gürcüstanda Abxaziya və Cənubi Osetiya, Moldovada Dnestryanı Respublikası separatizmini birbaşa Rusiyanın işğalı kimi önə çəkirlər. Amma Azərbaycandakı Qarabağ işğalı barədə heç bir səs-soraq yoxdur. Nə ilə bağlıdır bu?

- Rusiyanın açıq və gizli dəstəyi, müdaxiləsi olmasaydı, böyük türk toplumunun tam əhatəsində olan cırtdan Ermənistan Azərbaycan türkünün ərazisini işğal etməyə cürət etməzdi. Beynəlxalq normalara sayqısızlıq edib 20 faiz ərazimizi illərlə işğal altında saxlamazdı. Mən düşünürəm ki, Ukrayna, Krım hadisələrindən sonra Qarabağ probleminin həllində yeni dövr başlayır. Artıq biz də bundan sonra digər işğalçı-separatizmə məruz qalmış postsovet ölkələri kimi, işğalımızın əsas səbəbkarını açıq və birbaşa Moskvanı, Kremli göstərməliyik. Dövlət və cəmiyyət birliyində bunu çalışıb fakt, sübutlarla ortaya qoymalıyıq. O zaman dünya birliyi də görər ki, biz konkret hədəfi göstəririk ki, Azərbaycan əslində nahəng Rusiyanın işğalına məruz qalıb. Görərlər ki, ermənilərə uduzmamışıq, zorla uduzdurulmuşuq. Daha deməzlər ki, Ermənistanla iki qonşu respublikasınız, gedin öz məsələnizi özünüz dil tapıb həll edin. 20 ildən çoxdur belə olub, dəyişməliyik bunu.

Seymur Əliyev

Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri də Qarabağı Rusiyaya verməyə çağırdı


Qarabağın işğalına başçılıq edənlərdən biri olmuş general Norat Ter-Qriqoryants: “Jirinovski möhtəşəm təklif irəli sürüb…”

Rusiya Liberal Demokrat Partiyasının lideri, Dövlət Dumasının vitse-spikeri Vladimir Jirinovskinin Dağlıq Qarabağı Rusiyanın tərkibinə birləşdirmək barədə irəli sürdüyü təklif Ermənistanda da tərəfdarlar toplayır.
Qarabağ müharibəsinin ən şiddətli dövründə – 1992-1995-ci illərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi olmuş, 1993-cü ildə müdafiə nazirinin səlahiyyətlərini icra etmiş, ermənilər arasında Qarabağ müharibəsinin qəhrəmanı adı alan general-leytenant Norat Ter-Qriqoryants 1in.am saytına müsahibəsində Jirinovskinin ideyasını “möhtəşəm” adlandırıb.
Moderator.az həmin müsahibəni təqdim edir:

- Bu günlərdə Vladimir Jirinovski qalmaqallı bəyanatla çıxış edərək bildirdi ki, Azərbaycanla Ermənistan öz aralarında heç vaxt Qarabağ məsələsində razılığa gələ bilməyəcəklər. Ona görə də ən yaxşısı Qarabağı Rusiyanın tərkibinə birləşdirməkdir. Artsaxın azadlıq mübarizəsinin başında dayananlardan və silahlı qüvvələri formalaşdıranlardan biri olaraq bu ideyaya münasibətiniz necədir?

- O, möhtəşəm deyib. Niyə də yox? Ermənistan Dağlıq Qarabağın suverenliyini və müstəqilliyini ümumiyyətlə niyə tanımır? Niyə onlar qorxur ki, danışıqların dayandırılacağı elan ediləcək? Ümumiyyətlə, danışıqlar aparmaq lazım deyil, danışıqları yalnız Rusiya Federasiyası ilə aparmaq lazımdır. Çünki 1813-cü il Gülüstan sülh müqaviləsinə əsasən Qarabağ Rusiya imperiyasına daxil olub, Dağlıq Qarabağ heç vaxt SSRİ-nin tərkibində olmayıb. Deməli, Dağlıq Qarabağ niyə Rusiya Federasiyasının tərkibində olmalı deyil? Çünki Gülüstan sülh müqaviləsinə görə, o, Rusiya ərazisidir. Əgər tərəflər razılaşma əldə edə bilmirsə, niyə də belə olmasın? Ümumiyyətlə, mən hesab edirəm ki, bütün Ermənistan Dağlıq Qarabağla birlikdə referendum keçirməli və Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olmalıdır. Müstəqilliklə məşğul olmaq lazım deyil.

- Bəs hesab etmirsiniz ki, bu ssenari heç vaxt Ermənistanda qəbul edilə bilməz? Axı indi çoxları Ermənistanın Rusiyanın inteqrasiya proseslərində iştirakına qarşıdır…

- Mən Ermənistan rəhbəri deyiləm, Ermənistanda yaşamıram. Lakin dörd il ərzində Ermənistan silahlı qüvvələrinin formalaşdırılması ilə məşğul olmuşam və Ermənistanı, Qarabağı çox yaxşı tanıyıram. Jirinovski nəyi düzgün hesab edirsə, onu deyir. Mən də hesab edirəm ki, bu, mümkündür. Niyə də yox? Əgər Ermənistan özü Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini tanımırsa, niyə Dağlıq Qarabağ referendum təşkil edib Gülüstan sülh müqaviləsinə əsasən Rusiyanın tərkibinə qayıtmasın? Bu, olduqca ciddi məsələdir, baxmayaraq ki, etiraf etmək üçün gərək adamda vicdan ola.
Hazırda isə yoldaş Putinə, beynəlxalq miqyaslı siyasi xadimə eşq olsun. O, dünyada rus xalqının taleyindən narahat olan, eyni zamanda Ukraynada faşistlərin təzyiqi altında qalan xalqın taleyini fikirləşən yeganə adamdır. Axı bu insanları xilas etmək lazım idi. Elə deyilmi? Axı faşizm bütün SSRİ-yə və bu müharibədə iştirak edən 600 min erməniyə bədbəxtlik gətirdi, onlardan 300 mini öldü. Yəni ermənilər də faşizmdən əziyyət çəkdi. İndi birdən Ukraynada hakimiyyətin başına faşistlər gəlir və yalnız yoldaş Putin regionun taleyindən narahat olur ki, faşistlər regionu məhv etməsinlər. O, düz elədi və Putinə dəstək vermək lazımdır. Bununla həm də Qarabağda yaşayan erməniləri dəstəkləmiş olarıq. Vaxtilə biz Qarabağ ermənilərini dəstəklədik və ordu formalaşdırıb son 1000 ildə ilk dəfə torpaqları azad elədik.

- Cənab general, siz silahlı qüvvələri formalaşdırmısınız, Artsaxı azad etmişiniz. 20 ildən çoxdur beynəlxalq formatda danışıqlar gedir. Bütün bunlar ona görə idi ki, Qarabağı Rusiyaya verək?

- Jirinovski deyir ki, əgər Ermənistan və Azərbaycan məsələni həll edə bilmirsə, o zaman qoy Dağlıq Qarabağ Rusiyanın tərkibinə daxil olsun. Əgər tərəflər doğrudan da heç cür razılıq əldə edə bilmirsə, o zaman Dağlıq Qarabağın Gülüstan sülh müqaviləsinə əsasən Rusiyanın tərkibinə qayıtmaqdan başqa yolu qalmır.

- Faktiki olaraq siz Krımın ilhaqını ədalətli hesab edirsiniz?

- Mən buna müsbət yanaşıram. Belə ki, Krım vaxtında düzgün addım atdı, Qarabağ kimi etmədi. Qarabağda hələ silahlı qüvvələr yox idi və onlar öz müqəddəratını təyin etmə prosesinə keçdilər. Bu səbəbdən də Azərbaycan silahlı qüvvələri hücum etdilər. Dnestryanı bölgədə, Abxaziyada da belə oldu. Krım isə özünümüdafiə dəstələri formalaşdırdı, sərhədləri bağladı və referendum keçirdi. Özünümüdafiə qüvvələri də bu referendumun təhlükəsizliyini gözəl təmin etdi. Yeri gəlmişkən, Krım özü də Rusiya ərazisi idi. İndi növbəti mərhələyə, ərazi bütövlüyünə keçmək lazımdır. Dağlıq Qarabağa gəldikdə isə o, artıq öz müqəddəratını təyin edib. Lakin Dağlıq Qarabağa gəldikdə ərazi bütövlüyü prinsipi pozulub. Ona görə də Dağlıq Qarabağın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək lazımdır.

- Məlumdur ki, Krıma görə Rusiya bu gün necə tənqid olunur, onun Krımda referendum keçirib özünə birləşdirməsi işğal kimi qiymətləndirilir. Rusiyanın regionda öz təsirini saxlamaq metodları həddən artıq kobud deyilmi?

- Qərb həmişə ona sərf eləməyini tənqid edir. Yeri gəlmişkən, bu məsələdə Qərb parçalandı və iflasa uğradı. Çünki Qərbə sərf edirdi ki, Krım Ukraynanın tərkibində qalsın. Millətçilərin hakimiyyətə gəlişindən sonra Ukraynanı tələsik NATO-ya üzv edib Krımda öz donanmalarını, bazalarını yerləşdirmək istəyirdilər. Bu halda Qara dəniz ABŞ-ın və Qərb ölkələrinin nəzarətinə keçəcəkdi. Belə vəziyyətdə Qara dəniz Rusiya üçün bağlı olacaqdı, bütün Krasnodar diyarı bağlanardı və bu da Rusiyaya böyük zərbə olardı. Amerika artıq Rusiyanın özündə inqilab etmək üçün yaxınlaşır. Deməli, bu prosesin önünə keçmək və Qərbin dediklərinə tüpürmək lazımdır.

- Lakin Ukrayna Avropaya və NATO-ya inteqrasiya tərəfdarıdır…

- Ukrayna bunu istəmirdi. Ukraynada yeni texniki vasitələrin köməyi ilə dövləti iflasa uğratdılar. Bu texnologiyanı Polşa və Amerika fikirləşdi, Almaniya, İngiltərə, Fransa da dəstək verdi. Bu, yeni inqilab texnologiyası idi, dövlətin iflası üçün hazırlanmış yeni texnologiya idi. Onlar Afrikadan, Liviyadan başladılar və indi Rusiyada sınaqdan keçirmək istəyirlər. Çünki Rusiya kimi təmiz dövlət onlara lazım deyil.

*     *     *
Arayış:

Qeyd edək ki, Dağlıq Qarabağın Gülüstan sülh müqaviləsinə əsasən Rusiyaya birləşdirilməsi ideyasını ilk dəfə ötən ilin payızında erməni separatizminin baş ideoloqu, bədnam yazıçı Zori Balayan Vladimir Putinə yazdığı açıq məktubda gündəmə gətirmişdi.
O vaxt Ermənistanda və Qarabağın özündə Balayanı bu məktubuna görə “xain”, “alçaq”, “şərəfsiz” kimi ifadələrlə tərif etdilər. Lakin Ermənistan rəhbərliyi Balayanın məktubuna heç cür reaksiya vermədi. Belə təxminlər var idi ki, Balayan məktubunu prezident Serj Sərkisyanla razılaşdırmışdı.
Nəhayət, Krımın işğalından sonra Kremlin imperiya ambisiyalarının əsas ideoloqlarından olan Jirinovski bu haqda danışdı. Ardınca Krımın Rusiyanın tərkibinə birləşdirilməsi münasibətilə Xankəndində konsert-mitinq təşkil edildi. Bu bayramı Dağlıq Qarabağ rəhbərliyi təşkil etmişdi. Erməni ictimaiyyətində hesab edirlər ki, sifariş Rusiyadan gəlmişdi.
İndi isə Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri və Qarabağın işğalına başçılıq edənlərdən biri olmuş general Norat Ter-Qriqoryants bu haqda danışır. Və general Norat Ter-Qriqoryants Dağlıq Qarabağın Rusiyaya birləşdirilməsi çağırışını elə Moskvadan səsləndirir. Çünki o, Rusiyada yaşayır və Rusiya Erməniləri İttifaqının idarə heyətinin üzvüdür.
Bu təşkilat Kremlə bağlıdır və onun rəhbəri Ara Abramyan Putinin rəhbərlik etdiyi Millətlərarası Münasibətlər Şurasının üzvüdür. Beləliklə, düyməyə basılıb və indi sonrakı prosesləri izləmək lazımdır…
Virtualaz.org

Əli Məsimli: “Qərbin dişsizliyi davam etsə Rusiya bundan şirniklənəcək”


“İrana tətbiq edilən sanksiyalar da göstərdi ki, bu yolla ölkəni çökdürmək mümkün olmur”


İqtisadi və Sosial İnnovasiyalar İnstitutunun rəhbəri Əli Məsimli Krım böhranından sonra Rusiyaya qarşı sanksiyalar paketini işə salmağa hazırlaşan ABŞ və 28 Avropa ölkəsinin tərəddüdlü addımları, eyni zamanda bu konfliktin hansı tərəfin qələbəsiylə sonuclanacağıyla bağlı Moderator.az-ın bir sıra suallarını cavablandırıb

 - Ukrayna ətrafında cərəyan edən hadisələrin təhlükəsini 10 ballaıq şkala ilə neçə bal qiymətləndirərdiniz?
     
 - Ukrayna ətrafında cərəyan edən hadisələrdən doğan vəziyyət əslində ilk baxışda göründüyündən çox mürəkkəb və təhlükəlidir.Bunu 10 ballıq sistem üzrə 8 balla qiymətləndirmək olar. Çünki  Krımın anneksiyası dünya düzənini dəyişdi. Yeni dünya düzəni formalaşır,  amma bu, ötən əsrdə  İkinci dünya müharibəsinə gətirib çıxaran hadisələrin xeyli dərəcədə oxşarıdır. Belə ki,tarix kitablarında 1929-cu il böhranının  1933-cü ildə başa çatdığı yazılsa da, əslində belə olmayıb. Məhz 1933-cü ildən sonra da həmin böhrandan çıxa bilməyin optimal yolu tapılmadığından müharibə variantına şərait yaradıldı və İkinci  Dünya Müharibəsi başladı. İndi də 2008-ci ilin qlobal maliyyə-iqtisadi böhranından tam çıxışın optimal yolu tapılmır. Həmin dövrün tarixi hardasa 80 faiz təkrar olunur. Ona görə də vəziyyət çox təhlükəlidi. 
Krımın anneksiyası bütün dünyadakı mövcud geosiyasi balansı darmadağın edə bilər. Hazırda müharibənin qarşısını alan çəkindirici faktor-ağıl, sağlam düşüncə, humanizm yox, qarşı-qarşıya duran tərəflərin hər birinin dünyanı azı 15 dəfə dağıtmaq üçün yetərli sayda atom silahına sahib olmasıdır. Ona görə də müharibə variantı arxa plana itələnib və iqtisadi sanksiyalardan istifadə  olunur.

- Deyəsən ABŞ və 28 Avropa ölkəsi Rusiyanı diz çökdürəcək iqtisadi sanksiya məsələsində dil tapa bilmədilər. 

- Avropa Parlamenti Rusiyaya qarşı sanskiyaların birinci mərhələsinə razılıq versə də və Krımdakı fəaliyyətindən geri çəkilməsə daha şiddətli sanksiyalarla üzləşəcəyi haqda Kremli xəbərdar edib.Amma konkret sanksiyalardan söhbət gedəndə belə  sanksiyaların tətbiqində Amerika tərəfi prezidentin timsalında bir nəfərin, Avropa İttifaqı isə 28 nəfərin razılığını tələb etdiyindən, ABŞ-ın Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaların Avropa Birliyi tərəfindən sinxronlaşdırılmış şəkildə təkrarlanması ehtimalı azdı. Onun yalnız bir hissəsi Avropa Birliyi tərəfindən həyata keçirilə bilər.Bunun səbəbləri çoxdu. Həmin səbəblər içərisində İkinci dünya müharibəsinin başa çatmasından 70 ilə yaxın bir dövr keçməsinə baxmayaraq, hələ də avropalıların Rusiya xofu və bir də Rusiyadan qaz asılılığı (Avropanın enerji daşıyıcılarına olan tələbatının üçdə biri Rusiya hesabına reallaşır) daha ciddi rol oynayır. ABŞ Avropanı ən yaxşı halda bir ildən sonar qazla təchizatına töhfə verə bilər.Ona görə də Avropa Birliyi sanksiya məsələsində ləng hərəkət edir, bəzi Avropa ölkələri isə ümumiyyətlə tərəddüd edir. 

- Həmin sanksiyaların hansı təsiri ola bilər?

- Hadisələr göstərir ki, Ukraynadakı böhran və Rusiyanın Krımı işğal etməsi ABŞ-Rusiya münasibətlərinin köklü şəkildə təzədən qiymətləndirilməsinə aparır. Hələlik tətbiq olunan sanksiyalar daha çox diplomatik manevr xarakterlidir. Belə sanksiyalar daha çox çəkindirici xarakter daşıyır.Ukraynadakı vəziyyət ətrafında Qərbin mövqeyi ABŞ prezidenti Barak Obamanın Avropaya gözlənilən səfərı zamanı aydınlaşacaq.Digər tərəfdən əgər ABŞ-la Rusiya heç olmasa müəyyən məqamlar üzrə razılığa gələ bilməsələr, sanksiyalarla yanaşı həm də Rusiyanın daha geniş şəkildə təcridi prosesi başlaya bilər….    

 - İndi tətbiq edilən sanksiyalardan  yaxın zamanlarda hansı nəticələri gözləmək olar?

- Ukrayna ətrafında yaranmış böhran nəticəsində dünyada yaranmış vəziyyətin məntiqindən doğan çoxsaylı səbəblər üzündən yaxın zamanlarda Qərbin Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalar gözlənilən nəticələri verməyəcək. Yəni bütün bu təzyiq və sanksiyalara baxmayaraq, həmin sanksiyalar Rusiyanı Krımdan çıxması üçün yetərli olmayacaq və ya Rusiya iqtisadiyyatına nəticələri bir neçə ildən sonra görünəcək dağıdıcı zərbə vuracaq, amma Krım məsələsində gözlənilən effekti verməyəcək.İrana tətbiq edilən sanksiyaların təcrübəsi göstərir ki, enerjidaşıyıcıları ilə zəngin olan ölkəni sanksiyalar vasitəsilə ağır duruma salmaq olsa da, qısa zaman kəsiyində tam çökdürmək mümkün olmur və bu proses çox zaman aparır. Bu sanksiyalar həm də seynot vəziyyətinə doğru gedən Rusiyanın postsovet ölkələrinə təzyiqini artıra da bilər.

 - Bəs həmin sanksiyaların  orta müddətli nəticələri necə görürsünüz?

 - ABŞ Rusiya təhlükəsinin bundan sonrakı fəsadlarını görür və qarşısını almağa çalışacaq. Çox güman ki, əvvəlcə sanksiyalar çəkindirici komplekslə məhdudlaşacaq. Soyuq müharibənin yeniləşmiş variantda təzahürləri özünü göstərməyə başlayacaq.Rusiya bundan nəticə çıxarmasa, onda sanksiyalar onun davranışlarına adekvat şəkildə gücləndiriləcək. Rusiya iqtisadiyyatı enerjidaşıyıcılarının ixracından və dünya bazarında satışından çox asılı vəziyyətdədir. Başqa sahədən ona iri məbləğlı pul daxil ola bilmə mənbəyi yoxdu.Qərbin təzyiqləri nəticəsində bu sahədə müəyyən problemlər yaransa, Rusiya iqtisadiyyatının qalxınması üçün zəruri olan  islahatları həyata keçirə  və texnoloji cəhətdən geriliyini aradan qaldıra bilməyəcək. Digər tərəfdən, bayaq dediyimiz kimi, Avropanın enerjidaşıyıcılarına olan tələbatının üçdə birini Rusiya ödəyir. Ona görə də Qərb Rusiyanın neft-qaz ixracından asılılığını zəiflətmək istiqamətindəki səylərini artıracaq.Qərbin sanksiyalarından Rusiya iqtisadiyyatı ziyan çəksə də, onadan qat-qat çox artıq “aqressor” damğası vurulmuş Rusiya reputasiyası ziyan çəkəcək. Böyük səkkizliyin yolu Rusiya üçün bağlanır. Rusiya üçün Ukrayna və deməli həm də MDB yoxa çıxır.Qərblə Rusiya arasında ticarət-iqtisadi əlaqələr zəifləyəcək. Rusiyanın əlverişli şərtlərlə dünya maliyyə bazarına çıxışı çətinləşəcək. Bu da Rusiyaya sərmayə qoyuluşunu mədudlaşdıracaq.Viza problemi ciddi nəticələr verməyə başlayacaq. Rusiyadan kapital axını güçlənəcək.Belə vəziyyətdə Rusiya  valyuta ehtiyatlarının daha çox hissəsini  sosial gərginlyin azaldılmasına və  rublun kursunun nisbi sabit saxlanılmasına sərf etməli olacaq.Bir müddətdən sonar eyforiyadan ayılanlar, həm elita, həm də əhali arasında daxili narazılıq artacaq.

- Həmin sanksiyalar başqa ölkələrin iqtisadiyyatına necə təsir göstərəcək?

-Əvvala, sanksiyalar tətbiq olunan ölkə ilə yanaşı onu tətbiq edən ölkələrin şirkətlərinin də fəaliyyətinə təsir göstərəcək.İkincisi, Rusiyaya tətbiq olunan  sanksiyalar onun  Gömrük İttifaqına üzrə müttəfiqləri olan Belarus, Qazaxıstan və Ermənistan üçün də müəyyən  iqtisadi və bəlkə də sosial xarakterli problemlər yarada bilər.Üçüncüsü, bu sanksiyalar dolayı yolla da olsa, Rusiya ilə daha çox ticarət-iqtisadi əlaqələri olan ölkələrə təsir edəcək.Dördüncüsü, sanksiyaların Rusiya iqtisadiyyatına təsiri artdıqca, keçmiş SSRİ respublikalarından gedib Rusiyada işləyən və evlərinə- ailəsinə pul göndərən şəxslərin qazancına mənfi təsir göstərə blər.

- Sizin proqnozunuz necədir, bu savaşdan Rusiya, yoxsa Qərb qalib çıxacaq və biz bu savaşın qalibini və məğlubunu nə vaxt görə biləcəyik?

- Bu qarşıdurmanın ən ciddi nəticələri iki mənbədən qaynaqlanacaq: birincisi üzunmüddətli sanksiyalardan, ikincisi həmin sanksiyaların səmərəlilik dərəcəsi və proqnözlaşdırılması mümkün olmayan  nəticələrindən. Bu baxımdan hadisələrin gedişini birmənalı qiymətləndirmək çox çətindir və yalnız optimist, pessimist və orta variantda proqnozlaşdırmaq olar:
    Pessimist proqnoza görə demək olar ki,  sanksiyalar yaxın illərdə Rusiyanı durdurmaqdan ötrü yetərli olmayacaq. Ona görə də bu savaşın tarix üçün qısamüddətli taktiki  qələbəsi Rusiyanın tərəfində olacaq. Əgər Qərb “dişsizliyini”  davam etdirsə, Rusiya bundan şirnikləşib, Ukraynada törətdiyini digər postsovet ölkələrində də müxtəlif formalarda sınaqdan keçirəcək. Bu savaşın pirr qələbəsi Rusiya tərəfində olduğundan, qısamüddətli dövrün qalıbi  Rusiya olacaq..

Optimist varianta görə, ABŞ Krımın anneksiyasını Rusiyanın dünya düzəninin “qırmızı xəttını” keçdiyini fikirdə, sözdə və işdə ciddi qəbul edib, təzyiqləri gücləndirəcək və Rusiyanın  bir dövlət kimi çökməsini sürətləndirəcək.
         
Orta variantlı proqnoza görə isə böyük ehtimalla  yaxın illərdə  şahmatdakı  PAT vəziyyəti yaranacaq: Amerika Rusiyanım imperiya ambisiyalarının reallaşdırılmasına imkan verməyəcək, Rusiya da postsovet ölkələrinin Avropa və Avroatlantik strukturlarına inteqrasiyasın ləngidəcək. Amma Rusiya buna yalnız orta müddətli bir dövrdə nail ola biləcək.ABŞ Rusiyanın Ukraynada işğal planlarını genişləndirməyə imkan verməcəyək.Bunun müqabilində də  Qərb Rusiyaya qarşı onu diz çökdürə biləcək həlledici addımlara getməyəcək. Həm də Rusiya iqtisadiyyatı zəif, əhalisinin xeyli hissəsi yoxsul, amma bunun müqabilində on doqquzuncu əsrin təfəkkürü ilə imperiya funksiyalarını yerinə yetirən bir ölkə kimi hələ bir müddət də qalmaqda davam edəcək….

- Sizcə bu mövzu ətrafında hansı sual açıq qaldı?

-İmperiyalar təkcə “parçala- hökm sür”  prinsipi ilə yox, bundan da  daha çox  “motiv-uğur!  prinsipi əsasında yaranır, inkişaf edir, motiv bitəndən sonra isə dağılır gedir.Həm də tarixdə hələ heç bir imperiya dağılandan sonra özünü bərpa edə bilməyib, bilmir və bundan sonra da bilməyəcək.Həm də üç əsrdir ki, Rusiyanın yanında olan heç bir ölkə, xalq heç orta səviyyəli belə inkişaf səviyyəsinə nail ola bilməyib.Ona görə də hazırda Rusiyanın tutduğu yol onun qonşuları üçün çox təhlükəli, özü üçün isə zəifləmiş iqtisadiyyat, yoxsul əhali, geri qalmış texnologiya, kapital axını, daxili gərginlik və kataklizmdən başqa heç nə vəd etmir. Ona görə də son nəticədə bu işğal Rusiyanın özü üçün pis sonluqla nəticələnəcək. Bu baxımdan,yeganə açıq qalan sual  budur: Rus imperiyasının süqutu nə vaxt baş verəcək və onun  faciələrinin miqyası və dərəcəsi, eləcə də qonşu ölkələrə təsiri  necə olacaq? Bax, mötəbər analtik qurumlar  bu sual ətrafında dərin tədqiqatlar aparmalı və Amerika isə həmin hadisəyə indidən hazırlaşıb postsovet məkanı ölkələri üçün “Marşall Planı”na bənzər bir plan ( əgər 1991-ci ildə SSRİ dağılan zaman belə bir plan həyata keçirilsəydi,QARABAĞ probleminin həlli indiyədək uzanmaz, ədalətlə həll olunardı, Rusiya nə 2008-ci ildə Gürcüstan böhranı, nə də 2014-cü ildə Ukrayna böhranı yarada bilərdi) hazırlamağa və həyata keçirməyə başlamalıdı….