09.06.2017
Z.Bjezinski: “Qarabağda müharibə qaçılmazdır, azərbaycanlılara məsləhət görərdim ki...”
“Rusiya hətta özünün çöküşü zamanı da Azərbaycan və Ermənistan üçün təhlükə kəsb edəcək. O zaman Ermənistandakı hərbi baza göz qırpımında təhlükəyə çevriləcək.
Mayın 26-da ömrünün 89-cu ilində dünyaca məşhur geosiyasətçi və politoloq, SSRİ və kommunist sistemi üzərində qələbənin ideoloqu, “Soyuq müharibə” dönəmindən sonrakı dünya düzənin arxitektorlarından olan Zbiqnev Bjezinski dünyasını dəyişdi. Lakin Bjezisnki həyatda olmasa da, onun qiymətli fikir və proqnozları, əsərləri yəqin ki, hələ uzun müddət dünya siyasətinə öz təsirini göstərəcək.
Bu xüsusda Britaniyanın Lester Universitetinin beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin elmi əməkdaşı, erməni əsilli ekspert Eduard Abramyanın ölümündən az öncə Bjezinski ilə etdiyi söhbət diqqət çəkir. Söhbətdə Azərbaycanın da daxil olduğu Güney Qafqazın gələcəyi, Dağlıq Qarabağ problemi və Rusiyanın bölgəyə yönəlik siyasəti əsas müzakirə predmeti olduğundan və aktuallıq kəsb etdyindən, onun özətini təqdim edirik.
***
Erməni ekspert yazır: “Söhbətdən öncə Bjezinski məndən xahiş elədi ki, onun bir sualına cavab verim. Sula isə belə idi: “Sizcə, Ermənistan dövlətçiliyi üçün ən böyük təhlükə hansı ölkədir? “Birmənalı şəkildə - Rusiya” cavab verdim. Onun ovqatı dərhal dəyişdi. “Təşəkkür edirəm. Təşəkkür edirəm ki, ABŞ demədiniz. Yoxsa ki, zamanında belələrinə də rast gəlmişəm” dedi”. Bundan sonrakı fikirlər yalnız Z.Bjezinskiyə məxsusdur:
“Obamanın səhvi onda idi ki, onun xarici siyasəti sırf demokratik dəyərlər sisteminə əsaslanırdı. Tarix göstərir ki, normativ prinsipi üzrə ABŞ-ın qlobal siyasətini qurmaq mümkün deyil. Praqmatizmlə isə ABŞ-ın Rusiya siyasəti daha da sərtləşəcək – münasibətlərin normallaşmasına deklarativ səylər saxlanmaqla. Rusiyaya münasibətdə ABŞ təkcə strateji çəkindirmə siyasəti deyil, həm də zəiflətmə siyasəti yürüdəcək.
10-15 il sonra siz Rusiyanı tanımayacaqsınız! 10-15 il sonra Rusiya öz problemləri içində boğulan, xarici siyasətlə məşğul olmaq həvəsindən məhrum, ələlxüsus da Avrasiya inteqrasiya planlarına həvəsini itirmiş bir ölkə kimi olacaq. Bizim vəzifəmiz də odur ki, Moskva öz ərazisində olan problemlərin həlli ilə məşğul olsun və ondan ötrü xarici siyasət, xüsusən də yaxın qonşulara münasibətdə siyasət ikinci və üçüncü dərəcəli olsun. O halda Rusiya yəqin ki, yenidən özünü kəşf edəcək – müstəmləkəçi, təftişçi təzahürlərdən əl çəkərək və nəsli dəyişməsinin nəticəsi olaraq. Biz onların üzünə gülümsəməkdə davam edəcəyik, dialoqun vacibliyini qeyd edəcəyik, ancaq eyni zamanda Rusiyanın zəifləməsinə yönəlik işlərimizi də davam etdirəcəyik.
Həmin baza heç də Ermənistanı Türkiyədən qorumaq üçün yerləşdirilməyib.
Ermənistan – dünyada yeganə dövlət vahididir ki, Rusiyanın təftişçi və təkidli siyasətini sədaqətlə müdafiə edir və bu zaman özünə sual vermir ki, bu, onun özünə lazımdır, ya yox. Ermənistan belə mövqenin nəticələrini dərk edirmi? Fikrimcə, yox. Bu gün Ermənistan ABŞ üçün böyük problemləri olan ölkə qismində deyil, bu cür açılmalıdır: ABŞ Ermənistanla münasibətlərdən hansı fayda götürə bilər?
Başqa sözlə, İrəvan təşəbbüskar kimi çıxış eləməli və təkliflər verməlidir, nəinki bunu ABŞ-dan gözləməlidir. Vaşinqtondan belə təkliflər daha olmayacaq. Siz anlamalısınız ki, sizin üçün regional təhlükəsizlik yalnız Gürcüstanın təhlükəsizliyinin təmin olunması kontekstində maraq kəsb etməyə başlayacaq. Nə qədər ki, Ermənistan və Azərbaycan NATO ilə inteqrasiya eləmək istəyi göstərməyib, ABŞ-ın Güney Qafqaza münasibətdə siyasəti çətin ki, indikindən fərqli olsun.
Azərbaycanla Ermənistan hələ çox qan axıdacaq. Bizim Qarabağ məsələsində passivliyimiz maskalanmış laqeydliklə əvəz oluna bilər, nədən ki, tez-tez həm Ermənistan, həm də Azərbaycan artıq Rusiyanın təsiri altında olan rejimlər kimi təsnif edilirlər. Deməli, siz müharibəyə hazır olmalısınız – hansı ki, qaçılmazdır. Rusiya zəifləyəcək və o zaman ya siz, ya da Azərbaycan qarşı tərəfi məğlubiyyətə düçar eləməklə qələbə qazanmaq imkanı əldə edəcəksiniz. Yeri gəlmişkən, burda olsaydılar, eyni şeyi mən azərbaycanlılara da məsləhət görərdim.
Düşünürəm ki, konfliktlərə münasibətdə dünya düzəninin çəkindirici rolu zamanla zəifləyəcək. Təəssüf ki, mən sizin probleminizin (Dağlıq Qarabağ –red.) tezliklə öz həllini tapacağına inanan adamlar cərgəsinə aid deyiləm – xüsusən də indi, Rusiyanın orada manipulyasiya imkanları hələ ki böyük olduğu zamanda. Ancaq Azərbaycanla Ermənistan daha bir şeyi nəzərə almalıdır: müharibə başlayarsa, Qərbdən qan tökülməsini dayandırmaqla bağlı çağırış və bəyanatlar səslənəcək.
Amma sizin (Azərbaycan və Ermənistanın – red.) problemi öz xeyrinizə həll eləmək təşəbbüsünüz Rusiyanın müqavimətinə tuş gələcək. Regionda qəti dominantlığa nail olmaq üçünsə Moskvaya Ermənistan yox, Azərbaycan lazımdır. Deməli, Bakı ilə münasibətlər, Azərbaycanın Rusiya strukturlarına inteqrasiyası və Azərbaycanın xarici siyasətində Moskvanın rolunun artması sanksiyalar və izolyasiya şəraitində olan Kreml üçün daha vacibdir, nəinki Ermənistan faktoru.
Məhz bu hesablamalardan çıxış edərək də Rusiya İranı sizinlə (Ermənistanla-red.) yox, məhz Azərbaycanla iqtisadi, kommunikasiya planlarının reallaşmasına həvəsləndirir və itələyir. Nədən ki, Azərbaycanda İran-Rusiya proqramlarının həyata keçməsi Moskvanın Bakıya təsirini artıracaq.
Rusiya hətta özünün çöküşü zamanı da Azərbaycan və Ermənistan üçün təhlükə kəsb edəcək. O zaman Ermənistandakı hərbi baza göz qırpımında təhlükəyə çevriləcək ki, buna da hazır olmaq lazımdır. Həmin baza heç də Ermənistanı Türkiyədən qorumaq üçün yerləşdirilməyib. Türkiyədən Ermənistana təhlükə yoxdur, çünki o, bütünlüklə ABŞ tərəfindən nəzarətdə olub və olacaq...
Vaşinqtonda, siyasi dairələrdə, həm demokratlarda, həm də respublikaçılarda belə rəy var ki, Ermənistan öz maraqları ilə siyasi etimada layiq deyil. Tez-tez də o, hətta öz maraqları əleyhinə Rusiyanın maraqlarına xidmət edən ölkə kimi qəbul olunur. Ancaq istək və fəaliyyət olarsa, bunu dəyişmək mümkündür”.
Siyasət şöbəsi,
musavat.com
Z.Bjezinski: “Qarabağda müharibə qaçılmazdır, azərbaycanlılara məsləhət görərdim ki...”
“Rusiya hətta özünün çöküşü zamanı da Azərbaycan və Ermənistan üçün təhlükə kəsb edəcək. O zaman Ermənistandakı hərbi baza göz qırpımında təhlükəyə çevriləcək.
Mayın 26-da ömrünün 89-cu ilində dünyaca məşhur geosiyasətçi və politoloq, SSRİ və kommunist sistemi üzərində qələbənin ideoloqu, “Soyuq müharibə” dönəmindən sonrakı dünya düzənin arxitektorlarından olan Zbiqnev Bjezinski dünyasını dəyişdi. Lakin Bjezisnki həyatda olmasa da, onun qiymətli fikir və proqnozları, əsərləri yəqin ki, hələ uzun müddət dünya siyasətinə öz təsirini göstərəcək.
Bu xüsusda Britaniyanın Lester Universitetinin beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin elmi əməkdaşı, erməni əsilli ekspert Eduard Abramyanın ölümündən az öncə Bjezinski ilə etdiyi söhbət diqqət çəkir. Söhbətdə Azərbaycanın da daxil olduğu Güney Qafqazın gələcəyi, Dağlıq Qarabağ problemi və Rusiyanın bölgəyə yönəlik siyasəti əsas müzakirə predmeti olduğundan və aktuallıq kəsb etdyindən, onun özətini təqdim edirik.
***
Erməni ekspert yazır: “Söhbətdən öncə Bjezinski məndən xahiş elədi ki, onun bir sualına cavab verim. Sula isə belə idi: “Sizcə, Ermənistan dövlətçiliyi üçün ən böyük təhlükə hansı ölkədir? “Birmənalı şəkildə - Rusiya” cavab verdim. Onun ovqatı dərhal dəyişdi. “Təşəkkür edirəm. Təşəkkür edirəm ki, ABŞ demədiniz. Yoxsa ki, zamanında belələrinə də rast gəlmişəm” dedi”. Bundan sonrakı fikirlər yalnız Z.Bjezinskiyə məxsusdur:
“Obamanın səhvi onda idi ki, onun xarici siyasəti sırf demokratik dəyərlər sisteminə əsaslanırdı. Tarix göstərir ki, normativ prinsipi üzrə ABŞ-ın qlobal siyasətini qurmaq mümkün deyil. Praqmatizmlə isə ABŞ-ın Rusiya siyasəti daha da sərtləşəcək – münasibətlərin normallaşmasına deklarativ səylər saxlanmaqla. Rusiyaya münasibətdə ABŞ təkcə strateji çəkindirmə siyasəti deyil, həm də zəiflətmə siyasəti yürüdəcək.
10-15 il sonra siz Rusiyanı tanımayacaqsınız! 10-15 il sonra Rusiya öz problemləri içində boğulan, xarici siyasətlə məşğul olmaq həvəsindən məhrum, ələlxüsus da Avrasiya inteqrasiya planlarına həvəsini itirmiş bir ölkə kimi olacaq. Bizim vəzifəmiz də odur ki, Moskva öz ərazisində olan problemlərin həlli ilə məşğul olsun və ondan ötrü xarici siyasət, xüsusən də yaxın qonşulara münasibətdə siyasət ikinci və üçüncü dərəcəli olsun. O halda Rusiya yəqin ki, yenidən özünü kəşf edəcək – müstəmləkəçi, təftişçi təzahürlərdən əl çəkərək və nəsli dəyişməsinin nəticəsi olaraq. Biz onların üzünə gülümsəməkdə davam edəcəyik, dialoqun vacibliyini qeyd edəcəyik, ancaq eyni zamanda Rusiyanın zəifləməsinə yönəlik işlərimizi də davam etdirəcəyik.
Həmin baza heç də Ermənistanı Türkiyədən qorumaq üçün yerləşdirilməyib.
Ermənistan – dünyada yeganə dövlət vahididir ki, Rusiyanın təftişçi və təkidli siyasətini sədaqətlə müdafiə edir və bu zaman özünə sual vermir ki, bu, onun özünə lazımdır, ya yox. Ermənistan belə mövqenin nəticələrini dərk edirmi? Fikrimcə, yox. Bu gün Ermənistan ABŞ üçün böyük problemləri olan ölkə qismində deyil, bu cür açılmalıdır: ABŞ Ermənistanla münasibətlərdən hansı fayda götürə bilər?
Başqa sözlə, İrəvan təşəbbüskar kimi çıxış eləməli və təkliflər verməlidir, nəinki bunu ABŞ-dan gözləməlidir. Vaşinqtondan belə təkliflər daha olmayacaq. Siz anlamalısınız ki, sizin üçün regional təhlükəsizlik yalnız Gürcüstanın təhlükəsizliyinin təmin olunması kontekstində maraq kəsb etməyə başlayacaq. Nə qədər ki, Ermənistan və Azərbaycan NATO ilə inteqrasiya eləmək istəyi göstərməyib, ABŞ-ın Güney Qafqaza münasibətdə siyasəti çətin ki, indikindən fərqli olsun.
Azərbaycanla Ermənistan hələ çox qan axıdacaq. Bizim Qarabağ məsələsində passivliyimiz maskalanmış laqeydliklə əvəz oluna bilər, nədən ki, tez-tez həm Ermənistan, həm də Azərbaycan artıq Rusiyanın təsiri altında olan rejimlər kimi təsnif edilirlər. Deməli, siz müharibəyə hazır olmalısınız – hansı ki, qaçılmazdır. Rusiya zəifləyəcək və o zaman ya siz, ya da Azərbaycan qarşı tərəfi məğlubiyyətə düçar eləməklə qələbə qazanmaq imkanı əldə edəcəksiniz. Yeri gəlmişkən, burda olsaydılar, eyni şeyi mən azərbaycanlılara da məsləhət görərdim.
Düşünürəm ki, konfliktlərə münasibətdə dünya düzəninin çəkindirici rolu zamanla zəifləyəcək. Təəssüf ki, mən sizin probleminizin (Dağlıq Qarabağ –red.) tezliklə öz həllini tapacağına inanan adamlar cərgəsinə aid deyiləm – xüsusən də indi, Rusiyanın orada manipulyasiya imkanları hələ ki böyük olduğu zamanda. Ancaq Azərbaycanla Ermənistan daha bir şeyi nəzərə almalıdır: müharibə başlayarsa, Qərbdən qan tökülməsini dayandırmaqla bağlı çağırış və bəyanatlar səslənəcək.
Amma sizin (Azərbaycan və Ermənistanın – red.) problemi öz xeyrinizə həll eləmək təşəbbüsünüz Rusiyanın müqavimətinə tuş gələcək. Regionda qəti dominantlığa nail olmaq üçünsə Moskvaya Ermənistan yox, Azərbaycan lazımdır. Deməli, Bakı ilə münasibətlər, Azərbaycanın Rusiya strukturlarına inteqrasiyası və Azərbaycanın xarici siyasətində Moskvanın rolunun artması sanksiyalar və izolyasiya şəraitində olan Kreml üçün daha vacibdir, nəinki Ermənistan faktoru.
Məhz bu hesablamalardan çıxış edərək də Rusiya İranı sizinlə (Ermənistanla-red.) yox, məhz Azərbaycanla iqtisadi, kommunikasiya planlarının reallaşmasına həvəsləndirir və itələyir. Nədən ki, Azərbaycanda İran-Rusiya proqramlarının həyata keçməsi Moskvanın Bakıya təsirini artıracaq.
Rusiya hətta özünün çöküşü zamanı da Azərbaycan və Ermənistan üçün təhlükə kəsb edəcək. O zaman Ermənistandakı hərbi baza göz qırpımında təhlükəyə çevriləcək ki, buna da hazır olmaq lazımdır. Həmin baza heç də Ermənistanı Türkiyədən qorumaq üçün yerləşdirilməyib. Türkiyədən Ermənistana təhlükə yoxdur, çünki o, bütünlüklə ABŞ tərəfindən nəzarətdə olub və olacaq...
Vaşinqtonda, siyasi dairələrdə, həm demokratlarda, həm də respublikaçılarda belə rəy var ki, Ermənistan öz maraqları ilə siyasi etimada layiq deyil. Tez-tez də o, hətta öz maraqları əleyhinə Rusiyanın maraqlarına xidmət edən ölkə kimi qəbul olunur. Ancaq istək və fəaliyyət olarsa, bunu dəyişmək mümkündür”.
Siyasət şöbəsi,
musavat.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder